"Cá nhân tôi cảm thấy tê liệt. Nghĩa đen là kể từ khi bị tiếp quản. Ba ngày đầu tiên tôi chỉ ăn một bữa. Tôi không thể ăn, không thể nghĩ về bất cứ điều gì khác. Chú tôi, chúng tôi không biết ông ấy còn sống hay đã chết", Algaly Abdelrasoul.
"Mọi thứ hoàn toàn mất điện. Tôi không nghe được tin tức gì từ gia đình hay bạn bè đã từng ở đó. Nó ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe tâm thần của tôi, không chỉ riêng tôi, mà còn rất nhiều người Sudan, nó ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của chúng tôi rất nhiều và chúng tôi thậm chí còn không ở đó. Chúng tôi chỉ xem qua video mà thôi”, Duha Mohammed.
Đó là Algaly Abdelrasoul và Duha Mohammed là những người Úc gốc Sudan, bị khủng hoảng vì lo sợ rằng, người thân của họ ở Sudan có thể đã bị giết, vốn bị mắc kẹt tại thành phố Al-Fasher, thủ phủ của vùng Bắc Darfur, phía tây Sudan.
Sau khi sống sót sau 18 tháng, bị nhóm bán quân sự Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (R-S-F) bao vây, cướp bóc, giờ đây họ lại rơi vào vòng nguy hiểm, sau khi phiến quân tấn công Al-Fasher một tuần trước và được cho là đã gây ra nhiều vụ thảm sát dân thường trên diện rộng.
Còn Alkheir Ismail đã chạy trốn khỏi thành phố, đến thị trấn Tawila gần đó, nói rằng anh ta đã trốn thoát khỏi một trong những cánh đồng chết.
“Những người này đã tập hợp 300 người chúng tôi, gồm thường dân, du khách và đưa chúng tôi đến một hồ chứa nước. Những người trên lưng lạc đà và xe máy, đã tập hợp chúng tôi lại và giết chúng tôi ở đó. Chuyện này xảy ra vào Chủ nhật. Sau đó, có một chàng trai trẻ học cùng tôi tại trường đại học ở Khartoum, anh ấy nói với họ, 'đừng giết anh ta.' Sau đó, họ giết những người còn lại, những thanh niên đi cùng tôi và bạn bè tôi”, Alkheir Ismail.
Trong khi đó Nathaniel Raymond là một nhà điều tra tội ác chiến tranh và Giám đốc Điều hành tại Phòng Nghiên cứu Nhân đạo Yale, nơi đã và đang nghiên cứu kỹ lưỡng các bằng chứng vệ tinh, về những tội ác bị cáo buộc ở Al-Fasher.
Ông nói rằng, quy mô của vụ đổ máu thật đáng kinh ngạc.
"Điều tôi có thể nói với các bạn là, chúng ta không nói đến hàng trăm, chúng ta không nói đến dưới 10.000. Giờ đây, chúng ta đang tiến tới con số hàng chục ngàn. Để dễ hình dung, chúng ta đang ở mức độ giết chóc tương đương với Rwanda, và thế giới lúc này nên tập trung cao độ vào những gì đang diễn ra ở Al-Fasher. Hậu quả của những gì đang xảy ra ở đó, có thể chưa rõ ràng nhưng rồi sẽ rõ ràng”, Nathaniel Raymond.
Phía Chính phủ Sudan cho biế,t ít nhất 2.000 thường dân đã thiệt mạng, trong 48 giờ đầu tiên sau khi R-S-F chiếm được thành phố, trong khi Tổ chức Y tế Thế giới cũng báo cáo rằng 460 người, bao gồm cả bệnh nhân và nhân viên y tế, đã thiệt mạng tại bệnh viện phụ sản Saudi Arabia ở thành phố này.
Được biết R-S-F đã tiến hành một cuộc nội chiến kéo dài, với quân đội Sudan kể từ tháng 4 năm 2023, nhưng việc chiếm giữ Al-Fasher là một diễn biến đáng kể.
Với việc thành phố đã rơi vào tay nhóm bán quân sự, giờ đây họ đã hoàn toàn kiểm soát khu vực Darfur, chiếm một phần ba đất nước.
Kể từ khi tiếp quản, tất cả sóng điện thoại và truy cập internet đã bị cắt đứt trên toàn thành phố, cắt đứt liên lạc với những người sống ở nước ngoài.
Duha Mohammed đã trốn thoát khỏi chiến tranh và sống ở Canberra.
Gia đình cô phải tìm kiếm trong số các video, về vụ thảm sát do các chiến binh đăng tải, khoe khoang về các cuộc tấn công vào quê nhà của họ.
"Chúng tôi vừa xem qua các video đang xuất hiện, cố gắng xem liệu chúng tôi có tìm thấy một khuôn mặt quen thuộc nào trong số đó không, liệu chúng tôi có thấy một người thân, một người bạn, một thành viên gia đình, liệu chúng tôi có thể nhận ra bất kỳ ai trong số họ không. Mỗi khi xem lại một video và tôi không nhận ra bất kỳ ai quen biết, tôi lại cảm thấy nhẹ nhõm, kiểu như, 'Ồ, được rồi. Vậy là họ không nằm trong số những người bị tra tấn', nhưng đồng thời, tôi cũng tự hỏi, 'họ đâu rồi?' Điều đó không có nghĩa là họ ổn”, Duha Mohammed.
Người chú, dì và gia đình của Algaly Abdelrasoul, vẫn bị mắc kẹt ở Al-Fasher.
Ông nói rằng, ông đã quen với việc mất đi những người thân yêu trong cuộc chiến kéo dài hai năm rưỡi, nhưng điều tồi tệ hơn là sự bất định.
"Việc không biết họ đang ở đâu, họ đã chết như thế nào còn tồi tệ hơn nhiều, bởi vì cái chết thì chúng tôi chấp nhận cái chết. Chúng tôi đã quen với việc người thân qua đời vì đó là điều đã xảy ra, kể từ khi chiến tranh bắt đầu”, Algaly Abdelrasoul.
READ MORE
Kỷ niệm 10 năm Nam Sudan độc lập
Trong khi đó Liên Hiệp Quốc ước tính, hơn 60.000 người đã có thể chạy trốn khỏi thành phố, trong khi khoảng 150.000 người vẫn bị mắc kẹt bên trong.
Fatima Abdulrahim đã rời Al-Fasher cùng các cháu, vài ngày trước khi thành phố bị chiếm, chạy trốn đến thị trấn Tawila gần đó.
Bà nói rằng, họ đã tránh được những cuộc bạo lực tồi tệ nhất của R-S-F, nhưng đã bị cướp bóc trên đường chạy trốn.
"Chúng đánh đập các chàng trai và lấy hết mọi thứ chúng tôi có, chẳng để lại cho chúng tôi gì cả. Sau khi đến đây, chúng tôi mới biết rằng các cô gái trong nhóm đi sau chúng tôi đã bị cưỡng hiếp, nhưng các cô gái của chúng tôi đã trốn thoát”, Fatima Abdulrahim.
Một trong những tổ chức nhân đạo, hỗ trợ những người di tản đến Tawila, là Plan International.
Hayley Cull, Phó Giám đốc Điều hành của Plan International Australia, cho biết, những báo cáo mà nhóm của họ nhận được thật kinh hoàng.
“Họ đến và nói về những xác chết nằm la liệt bên đường trên hành trình. Họ nói về những người bị giết và hành quyết thường dân một cách bừa bãi. Mọi người đến nơi trong tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng. Chúng tôi nghe thấy nhiều phụ nữ, trẻ em gái và trẻ em tố cáo bị bạo lực tình dục”, Hayley Cull.
Sự bùng phát bạo lực này diễn ra, sau 18 tháng bao vây Al-Fasher, trong đó Mạng lưới Bác sĩ Sudan cho biết khoảng 14.000 người đã chết do bom đạn, nạn đói và các vụ giết người ngoài vòng pháp luật.
Hồi tháng 8, S-B-S đã nói chuyện với Mohamed Douda bên trong Al-Fasher, nơi ông mô tả tình trạng đói kém mà thường dân đang phải chịu đựng.
Ông thường xuyên hỗ trợ chúng tôi, đưa tin về các cuộc tấn công vào Al-Fasher và trại tị nạn Zamzam.
Trong cuộc gọi này, ông đã nhiều lần tin rằng, ông và nhiều người khác sẽ bị giết, nếu Lực lượng Hỗ trợ Nhanh giành quyền kiểm soát thành phố.
"Nếu chúng kiểm soát al-Fashir, sẽ có giết chóc, cưỡng hiếp và bắt cóc. Trước hết, chúng sẽ giết các thủ lĩnh. Chúng sẽ bắt tôi, bỏ tù tôi và nếu không giết tôi, các người sẽ cần tiền để thả tôi”, Mohamed Douda.
Bạn bè và gia đình của Mohamed Douda hiện đã xác nhận rằng, khi R-S-F tràn vào thành phố Al-Fasher, anh đã bị hành quyết.
R-S-F đã bị chính phủ Hoa Kỳ và một số tổ chức nhân quyền, cáo buộc tội diệt chủng vào tháng 1, với những vụ tấn công mới nhất này, làm dấy lên lo ngại quốc tế về một chiến dịch thanh trừng sắc tộc, chống lại các nhóm người châu Phi bản địa ở Darfur.
Lực lượng Hỗ trợ Nhanh đã phủ nhận, mọi cáo buộc diệt chủng.
Đáp lại lo ngại mới nhất này, thủ lĩnh của nhóm, Mohamed Hamdan Dagalo, đã tuyên bố bất kỳ hành vi vi phạm luật nhân đạo quốc tế nào ở Al-Fasher, đều là bất thường và hứa sẽ trừng phạt bất kỳ chiến binh nào, vi phạm luật pháp.
"Đã có những vi phạm xảy ra ở Al-Fasher. Từ đây, tôi xin tuyên bố, thành lập một ủy ban điều tra. Ủy ban điều tra sẽ ngay lập tức ,bắt đầu điều tra và truy cứu trách nhiệm, đối với bất kỳ binh lính hay sĩ quan nào phạm tội, hoặc vượt quá giới hạn, chống lại bất kỳ cá nhân nào. Họ sẽ bị bắt giữ ngay lập tức và kết quả sẽ được công bố ngay lập tức và công khai, trước toàn thể nhân dân”, Mohamed Hamdan Dagalo.
Trong khi đó Abdullah Ali, Ủy viên Điều hành Mạng lưới Vận động Người Úc gốc Sudan cho biết, những tuyên bố này mâu thuẫn với tất cả các bằng chứng hiện có.
"Những tuyên bố này mâu thuẫn với các báo cáo nhất quán, từ các cơ quan nhân đạo và tất nhiên là cả các nhân chứng. Bạo lực ở Al-Fasher phản ánh hành động của RSF ở những nơi khác, như ở Al Jazeera trước đây tại Khartoum, ở mọi nơi RSF từng đặt chân đến”, Abdullah Ali.
Được biết RSF được thành lập từ một nhóm dân quân Ả Rập được gọi là Janjaweed, vào đầu những năm 2000, đã giúp chính phủ dập tắt cuộc nổi loạn của các nhóm, chủ yếu không phải người Ả Rập ở Darfur.
Trong khi đó Liên Hiệp Quốc ước tính khoảng 300.000 người đã thiệt mạng, và những kẻ cầm đầu chiến dịch đó vẫn đang bị Tòa án Hình sự Quốc tế truy nã, vì tội diệt chủng và tội ác chống lại loài người.
Nathaniel Raymond, từ Phòng thí nghiệm Nhân đạo Yale cho biết, chiến dịch bạo lực này không có gì mới.
"Đây là gì? Đây có phải là diệt chủng không? Đúng, nhưng không chỉ là diệt chủng. Đây là trận chiến cuối cùng, để hoàn tất cuộc diệt chủng Darfur, đã bắt đầu 20 năm trước. Quy mô giết chóc, mức độ bạo lực cực đoan đến mức, có thể nhìn thấy những vũng máu từ không gian, kết hợp với tốc độ bạo lực không giống bất cứ điều gì tôi từng chứng kiến, trong sự nghiệp của mình. Và tôi đã làm việc ở Syria, tôi đã làm việc ở Afghanistan. Không nơi nào trong số đó, có quy mô gần với những gì chúng ta đang nói đến”, Nathaniel Raymond.
Sau vụ tấn công Al-Fasher, chính phủ Hoa Kỳ cho biết họ đang hợp tác với Quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh, để bảo đảm một lệnh ngừng bắn nhân đạo ở Sudan.
Cố vấn cấp cao Hoa Kỳ về các vấn đề Ả Rập và Châu Phi, Massad Boulos, cho biết Hoa Kỳ quyết tâm chấm dứt đổ máu.
"Những gì đã xảy ra ở Al-Fasher trong 10 ngày qua, là vô cùng đau buồn. Tất nhiên, những hành động tàn bạo mà chúng ta đã chứng kiến, là hoàn toàn không thể chấp nhận được. Và chúng tôi đang nỗ lực trong gần 10 ngày qua, để hoàn thiện các chi tiết của thỏa thuận ngừng bắn nhân đạo này với cả hai bên, hy vọng sẽ sớm hoàn thiện các chi tiết và có thể công bố điều gì đó tích cực. Nhưng chúng tôi không thể nói gì thêm, vì nó vẫn đang trong quá trình đàm phán”, Massad Boulos.
Nhưng hiện tại, Algaly Abdelrasoul và Duha Mohammed buộc phải ngồi chờ tin tức về gia đình họ ở quê nhà, qua những đêm mất ngủ.
"Thật đau lòng, và rất, rất khó để vượt qua”, Algaly Abdelrasoul.
"Cảm giác tội lỗi của người sống sót, không chỉ riêng tôi, thành thật mà nói, đã ảnh hưởng đến tất cả những người Sudan mà tôi biết, hoặc tiếp xúc, thậm chí còn hơn thế nữa. Bạn cảm thấy tội lỗi vì mình đã sống sót, vì mình đã rời đi, vì mình an toàn, vì mình có nhà cửa, có thức ăn, có tiền, và không còn gặp nguy hiểm trước mắt nữa. Thật khó để đối mặt, với cảm giác tội lỗi đó”, Duha Mohammed.
READ MORE
SBS Việt ngữ
