Vào ngày 6 tháng 2 năm 2023, một trận động đất mạnh 7,8 độ richter đã xảy ra ở phía đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, gần biên giới Syria.
Hơn 50.000 người đã thiệt mạng ở Thổ Nhĩ Kỳ và gần 6.000 người ở Syria, trong khi hàng triệu người mất nhà cửa.
Theo sau nó là nhiều dư chấn, trong đó có một trận động đất có quy mô gần bằng trận đầu tiên. Đó là trận động đất kinh hoàng nhất trong lịch sử hiện đại của Thổ Nhĩ Kỳ.
Claudia Farhart đã ở đó. Cô chia sẻ mình là một người hiếu kỳ, thích theo đuổi các câu chuyện thú vị và trò chuyện.
"Tôi nghĩ nghề báo dạy tôi rất nhiều về cách tìm ra một câu chuyện khi có vẻ như chẳng có câu chuyện nào cả. Thực ra những câu chuyện có mặt ở khắp mọi nơi, ngay cả ở một nơi tương đối nhỏ. Đó là cảm giác khi bạn phát hiện một câu chuyện thực sự làm bạn hài lòng. Tôi thích gặp gỡ và nói chuyện, ngay từ học kỳ đầu tiên của tôi khi còn là sinh viên. Những người mà tôi đã học cùng hoặc làm việc cùng trong những năm đầu đều là những mà người tôi muốn ở bên cạnh. Họ đều là những người say mê với công việc họ đang làm."
'Không có thời gian chuẩn bị'
Cô nói rằng sự kiện này nhanh chóng trở thành thảm họa mang tính lịch sử - vì vậy lần công tác quốc tế đầu tiên của cô đã được bật đèn xanh.
Nhưng như Claudia giải thích, khi thảm họa xảy ra, thường không có thời gian để chuẩn bị tinh thần.
"Chúng tôi có vài giờ để chuẩn bị, thật điên rồ khi cố gắng tìm thứ bạn cần mang theo khi đến vùng thảm họa. Chúng tôi làm những việc như đóng hành lý, mang đồ giữ nhiệt, túi ngủ. Chúng tôi không biết liệu điều đó có xảy ra hay không khi chúng tôi đến đó, thực sự có rất ít thông tin về khu vực chúng tôi sắp đến.
Chúng tôi đã được thông báo vào khoảng giữa trưa rằng chúng tôi sẽ đi và bắt chuyến bay lúc 8 giờ tối. Tôi phải đến đó vài giờ trước, tôi phải đến ngay cửa hàng để mua chiếc áo khoác có thể chịu được nhiệt độ dưới 0 độ C. Thực sự không có thời gian để ngồi và suy nghĩ về công tác hậu cần. Ngày đầu tiên chỉ là chuẩn bị thôi."
Sau hành trình kéo dài gần 24 giờ từ Sydney đến thủ đô Ankara của Thổ Nhĩ Kỳ, Claudia và người quay phim đã lái xe đến Adana - một trong những thành phố phía Nam ở rìa tâm chấn.
Bất cứ khi nào chúng tôi cần đổ xăng, sẽ có khoảng hàng trăm chiếc xe hơi xếp hàng ở trạm xăng vì có rất nhiều tin đồn đây là điểm cuối cùng mà bạn có thể đổ xăng.
Chúng tôi đang lái xe trên con đường cao tốc trong sáu giờ và chúng tôi là một trong những chiếc xe duy nhất đi theo hướng đó. Tất cả những chiếc xe khác đều đi theo hướng ngược lại về phía thủ đô, ra khỏi khu vực thảm họa. Ngoài chúng tôi, một vài chiếc xe hơi khác, chủ yếu là xe tải hạng nặng và máy móc đang đi xuống đó để thực hiện việc đào bới và bắt đầu dọn dẹp đống đổ nát.
Khi chúng tôi dừng lại để đổ xăng và nước từ các trạm dịch vụ này, chúng tôi bắt đầu nói chuyện với mọi người. Mọi chuyện nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng không có một người nào mà lại không bị ảnh hưởng bởi nó. Mỗi người bạn trò chuyện là một câu chuyện khác nhau."
Claudia và nhóm của cô ấy làm việc ngay lập tức- hầu hết các ngày đều làm việc từ 6 giờ sáng đến 1 giờ sáng để sản xuất nội dung cho khán giả Úc.
"Hai nơi hoạt động ở hai múi giờ. Vì vậy, chúng tôi có hai bản tin 6:30 tối và một bản tin khác lúc 10:30 tối. Chúng tôi dậy lúc 6 giờ để hoàn tất mọi việc cần làm với các bản tin mà chúng tôi nộp hàng ngày. Chúng tôi cố gắng chuẩn bị một bữa sáng nhanh chóng vì một khi chúng tôi rời khách sạn, không đảm bảo trên đường sẽ có thức ăn.
Đôi khi chúng tôi phải lái xe hàng giờ để đến một thị trấn khác ở tâm chấn. Chúng tôi sẽ thu thập bất cứ thứ gì chúng tôi cần cho ngày hôm sau. Chúng tôi thường làm việc đó cho đến nửa đêm vì đường sá ở đó khá tệ ."
Đó là bảy ngày liên tục phỏng vấn, quay phim, viết kịch bản và truyền hình trực tiếp với Claudia và nhóm của cô ấy.
"Tại Adana, lực lượng cứu hộ vẫn đang nỗ lực tìm kiếm bất kỳ người sống sót nào có thể bị mắc kẹt bên dưới. Xe cứu thương luôn sẵn sàng để điều trị cho bất kỳ ai họ tìm thấy. Các thành viên trong gia đình cũng đang chờ đợi tin tức về những người thân yêu của họ, nhưng đã ba ngày trôi qua, khó có khả năng tìm thấy ai còn sống."
Đó là điều gây tổn hại cho một người - đặc biệt là do tính chất đau thương của những câu chuyện được chia sẻ.
"Một trường hợp nổi bật là một người mẹ mà chúng tôi đã phỏng vấn, bà có khoảng 10 hoặc 12 người trong gia đình, đang trú trong một căn lều. Con trai của bà ấy bị khuyết tật nặng, ngôi nhà của họ không bị phá hủy, nhưng chịu rất nhiều thiệt hại từ trận động đất khiến họ không được phép quay lại đó để lấy đồ. Tất cả thuốc của men của họ đều ở trong căn hộ. Bà đã cầu xin chính quyền trong nhiều ngày cho bà vào nhà một chút để lấy thuốc. Đó là một cuộc trò chuyện thực sự nổi bật."
Mặc dù người dân Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua điều mà nhiều người mô tả là cơn ác mộng tồi tệ nhất của họ. Claudia nói rằng hầu hết mọi người đều hiểu và đánh giá cao vai trò của truyền thông.
"Rất nhiều người thực sự biết ơn khi được gặp giới truyền thông quốc tế ở đó. Khi chúng tôi nói rằng chúng tôi đến từ Úc, họ bất ngờ khi biết chúng tôi từ xa như vậy đến đây. Họ có suy nghĩ rằng càng có nhiều phương tiện truyền thông và càng có nhiều người kể câu chuyện thì họ sẽ càng nhận được nhiều sự giúp đỡ hơn.
Nhưng sau một vài ngày, khi tình hình bắt đầu xấu đi và, điều kiện sống của mọi người đang bắt đầu xấu đi, họ có thể thấy rằng sự hiện diện của phương tiện truyền thông không tạo ra tác động ngay lập tức, tâm trạng của họ bắt đầu chuyển hướng một chút với báo chí."
Hiểu tầm quan trọng trong việc tôn trọng cá nhân và câu chuyện
Claudia nói rằng cô cảm thấy mình không xứng đáng được công chúng biết ơn vì cô không thể cung cấp những hình thức hỗ trợ ngay lập tức cần thiết.
"Chúng tôi gặp một người đàn ông đã nằm khoảng 90 giờ dưới đống đổ nát, họ chỉ mới kéo anh ta ra vài ngày trước đó, anh ta vẫn thực sự mất phương hướng, nhưng anh ta muốn nói chuyện với chúng tôi. Chúng tôi ngồi nói chuyện với anh ấy và hỏi anh 'Làm sao anh có thể giữ được hy vọng rằng mình sẽ được tìm thấy'? Và anh ấy nói, suốt 90 giờ, anh ấy chỉ huýt sáo vì anh ấy lớn lên trong vùng có động đất, anh ấy được dạy rằng, nếu bị mắc kẹt dưới đống đổ nát, có thể nghe thấy tiếng còi từ trên cao. Do vậy anh ấy đã huýt sáo trong khoảng ba hoặc bốn ngày."
Nói chuyện với họ, nghe câu chuyện của họ và nhìn thấy họ chấn thương, đó là thứ sẽ còn đọng lại trong tôi.
Rào cản ngôn ngữ chắc chắn là một vấn đề với Claudia vì cô không nói được tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.
Vì vậy, cùng với cô và người quay phim, một người dẫn đường địa phương và một tài xế đã được thuê trong 10 ngày ở hiện trường.
Chuyên gia dẫn đường có thể làm rất nhiều việc - một dịch giả, một hoa tiêu và đơn giản là một người hiểu rõ khu vực và con người.
Claudia nói rằng có những khoảnh khắc với những thành viên địa phương trong nhóm của cô, tình hình thực tế thực sự nổi bật.
"Chúng tôi yêu cầu họ đưa đến một bãi đổ nát ở Adana, thành phố chúng tôi đang ở để thực hiện tường thuật trực tiếp. Tài xế của chúng tôi không nói được chữ tiếng Anh nào, vì vậy người dân đi theo cùng chúng tôi sẽ phiên dịch. Chúng tôi dừng lại ở bãi đổ nát, thường thì bốn người chúng tôi sẽ xuống xe, đi cùng nhau và làm việc của mình. Nhưng chúng tôi nhận thấy tài xế của chúng tôi, Gian vẫn ở trong xe. Tôi hỏi mọi chuyện với Gian ổn chứ? Người dẫn đường nói với chúng tôi rằng đây là tòa nhà mà chú và anh họ của người tài xế đã sống và đang mất tích. Và chúng tôi cảm thấy thật tồi tệ khi yêu cầu anh ấy đưa đến địa điểm này."
Một điều nổi bật khác với Claudia là sự phục hồi tâm lý rất rõ ràng ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Mọi người không chỉ đang xử lý trận động đất, những mất mát đi kèm với nó mà còn những dư chấn liên tục gây chấn thương cho người dân.
Một người từ bên ngoài bước vào, chưa từng trải qua nỗi đau khổ như những người xung quanh - làm sao bạn có thể quay trở lại cuộc sống của mình, sau 10 ngày chứng kiến và nghe thấy quá nhiều mất mát?
Claudia cho biết cô đã cố gắng tập trung vào những mặt tích cực.
"Tôi đã có một vài ngày nghỉ để thư giãn và ngủ một chút. Tôi nghĩ với bất kỳ câu chuyện nào, nếu bạn thực sự hứng thú với nó , thật khó để thoát khỏi nó, ngay cả khi bạn không ở hiện trường. Tôi rất muốn quay lại làm việc. Không phải tất cả đều tiêu cực, một số trong số đó là tích cực. Tôi nghĩ rất nhiều khoảnh khắc mà chúng tôi đã làm, như uống một tách trà với mọi người, có một số khoảnh khắc đẹp hơn trong chuyến đi."
Claudia mong muốn sử dụng những gì cô ấy đã học được cho các hoạt động tường thuật quốc tế.
Bất chấp những cảnh tượng khủng khiếp mà cô đã trải qua, những khoảnh khắc đó chỉ khơi dậy mong muốn kể chuyện và chia sẻ những khoảnh khắc đích thực của con người với thế giới.
Nhưng hiện tại, cô nói thời gian ở Thổ Nhĩ Kỳ đã thay đổi cách cô làm công việc của mình.
"Tôi nghĩ có lẽ tôi học cách bình tĩnh hơn một chút trên đường vì áp lực thời gian, áp lực hậu cần, áp lực thời hạn mà chúng tôi đang làm việc ở đó, không gì thực sự có thể so sánh được. Nhưng điều đó thực sự giúp tôi hiểu rõ tầm quan trọng của việc đối xử với mọi câu chuyện một cách tử tế.
Bạn có thể làm mọi thứ một cách bất chấp, nhưng khi nói chuyện với những người ở những trạng thái thực sự dễ bị tổn thương đó, bạn nhận ra điều này thực sự quan trọng trong bất kỳ câu chuyện nào, đôi khi bạn gặp gỡ mọi người ở những thời điểm tồi tệ nhất trong cuộc đời họ.
Tôi nhận ra tầm quan trọng của việc đối xử với họ một cách đàng hoàng và tôn trọng, chứ không chỉ cố gắng kể một câu chuyện hay một khoảnh khắc vui vẻ trên TV".
