Trong bài phát biểu đầu tiên tại Liên Hợp Quốc ở New York, Thủ tướng Anthony Albanese nói việc công nhận Palestine là một quốc gia có chủ quyền mang lại “niềm hy vọng thực sự” cho người dân Palestine.
Úc đã gia nhập hơn 150 quốc gia, gồm có Nga, hầu hết các quốc gia Ả Rập, Châu Phi, Mỹ Latinh, nhiều nước Châu Á, bao gồm Ấn Độ và Trung Quốc, cùng một số quốc gia châu Âu khác cũng ủng hộ Nhà nước Palestine.
Nhiều nước đã làm điều này từ nhiều năm trước, nhưng việc công nhận gần đây từ các quốc gia G7 như Anh, Canada, Pháp và Úc là một sự kiện lớn, theo Tiến sĩ Rowan Nicholson, chuyên gia luật quốc tế tại Đại học Flinders.
"Điều này có ý nghĩa rất lớn đối với Úc và các quốc gia khác. Đây là những nước phương Tây quan trọng, vốn có truyền thống thân thiện với Israel. Vì vậy, theo một nghĩa nào đó, đây cũng là điều rất có ý nghĩa đối với người Palestine."
Giáo sư Emily Crawford, Khoa Luật Đại học Sydney, cho rằng sự công nhận này phản ánh sự thay đổi trong quan điểm toàn cầu đối với cuộc khủng hoảng đang diễn ra ở Gaza.
Nó cho thấy một sự chuyển dịch địa chấn thực sự trong cách nhìn nhận quan hệ Israel–Palestine, không còn chỉ tập trung đáp ứng nhu cầu hay mối quan ngại của Israel, mà thực sự ‘nói đi đôi với làm’ cho giải pháp hai nhà nước.Giáo sư Emily Crawford
Nhà nước là gì?
Theo Công ước Montevideo năm 1933, một quốc gia theo luật pháp quốc tế cần có bốn tiêu chí: dân số thường trú, lãnh thổ xác định, chính quyền hiệu quả, và khả năng tham gia quan hệ đối ngoại.
Có tranh luận rằng Lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng có thực sự đáp ứng đủ các tiêu chí này hay không.
Biên giới bị tranh chấp, không hoạt động độc lập; và cơ quan chính quyền chính thức: Chính phủ Palestine – đã mất quyền kiểm soát Gaza và nhiều khu vực ở Bờ Tây.
Nhưng Giáo sư Amy Maguire, khoa Luật và Công lý, Đại học Newcastle, nói rằng những vấn đề này chính là hậu quả của việc Israel chiếm đóng.
"Nếu có thể đạt được một thỏa thuận hòa bình, thì với sự hỗ trợ quốc tế, nhiều quốc gia tin rằng Chính phủ Palestine có thể trở thành chính phủ hợp pháp của Palestine.
Palestine hiện có tư cách quan sát viên không phải thành viên tại Liên Hợp Quốc. Họ có đại sứ quán và nhiều hình thức phái đoàn ngoại giao khác ở nước ngoài. Vì vậy, rõ ràng họ có thể tiến hành quan hệ đối ngoại."
Giáo sư Crawford cho biết việc một phần lớn Palestine bị chiếm đóng bởi một chính quyền khác không phải là điều hiếm trong lịch sử.
"Đã có rất nhiều trường hợp các quốc gia có chủ quyền nhưng bị chiếm đóng quân sự bởi một quốc gia khác. Điểm khác biệt ở đây là tình trạng này kéo dài quá lâu."
Ý nghĩa thực tế của việc trở thành một quốc gia
Đối với Palestine, việc được công nhận là một quốc gia vừa mang tính biểu tượng, vừa có lợi ích thực tiễn đáng kể.
Họ có thể mở đại sứ quán, ký hiệp ước quốc tế, gia nhập các tổ chức như Interpol và Tòa án Hình sự Quốc tế, và yêu cầu các quốc gia khác tôn trọng nghĩa vụ mới, bao gồm quyền lợi của người dân và quyền miễn trừ ngoại giao.
Theo luật quốc tế, các quốc gia cũng có quyền kiểm soát và quản lý độc quyền lãnh thổ của mình, cũng như bảo vệ lãnh thổ – kể cả bằng vũ lực quân sự chống lại sự chiếm đóng bất hợp pháp.
Tiến sĩ Nicholson nói rằng cử chỉ này cũng gửi một thông điệp tới Israel, quốc gia có sự hiện diện tại Lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng đã bị Tòa án Công lý Quốc tế phán quyết là bất hợp pháp.
"Đây là cách bày tỏ sự không đồng tình với nhiều vi phạm luật pháp quốc tế của Israel, đặc biệt là các hành động cản trở giải pháp hai nhà nước trong tương lai.
Thứ hai, đây là cách duy trì giải pháp hai nhà nước về lâu dài, để dù có nhiều nỗ lực làm cho nó bất khả thi trên thực tế, nó vẫn được xem là kết quả cuối cùng cần đạt tới."
Ảnh hưởng đến cuộc chiến ở Gaza?
Một câu hỏi lớn hơn là: Việc các quốc gia hàng đầu thế giới công nhận Nhà nước Palestine ảnh hưởng thế nào đến chiến tranh ở Gaza?
Tiến sĩ Nicholson cho rằng sự công nhận này có thể không ảnh hưởng ngay đến cuộc chiến, nhưng có thể mang lại hệ quả lâu dài quan trọng.
Khi đang ở giữa một cuộc xung đột, rất khó để nhìn xa như vậy. Nhưng điều này nhằm giữ cho ý tưởng về giải pháp hai nhà nước tiếp tục tồn tại lâu dài, với hy vọng nó sẽ trở nên khả thi hơn trong tương lai.Tiến sĩ Nicholson
Sẽ có lúc ở Israel và Palestine xuất hiện những nhà lãnh đạo quan tâm hơn đến đàm phán và hòa bình. Và đây là cách để không để viễn cảnh đó biến mất hoàn toàn."
Ông cũng cho rằng đây có thể là dấu hiệu sự ủng hộ toàn cầu dành cho Israel đang suy giảm.
"Thái độ đối với Israel chắc chắn đã bắt đầu thay đổi, và gần như chúng ta thấy Israel tự gắn mình vào vai trò một quốc gia ngoài vòng pháp luật, rồi càng ngày càng tự cô lập.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiện tại, đồng minh mạnh nhất của Israel là Hoa Kỳ chưa tham gia vào sự thay đổi này. Và chừng nào Israel còn được Mỹ hậu thuẫn, họ sẽ không bị cô lập hoàn toàn trên trường quốc tế."
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng quyết định công nhận Palestine là một phần thưởng cho khủng bố và ông thề sẽ đáp trả.
Giáo sư Crawford cho rằng việc Israel tức giận như vậy cho thấy tầm quan trọng của thời điểm này.
"Việc chính quyền Netanyahu nổi giận vì điều này chứng tỏ sự công nhận có sức nặng thực sự.
Nó có quyền lực, và chính quyền các quốc gia công nhận Palestine có thể tận dụng điều đó để gia tăng áp lực với chính phủ Netanyahu.
Điều này cũng đồng nghĩa có cơ sở pháp lý mạnh mẽ hơn cho việc áp dụng các lệnh trừng phạt – vốn là mảnh ghép còn thiếu, nhưng có thể là đòn bẩy thực sự để cố gắng chấm dứt cuộc chiến này."
