“Đây là một câu chuyện thành công của nhân loại, chúng ta đang sống lâu hơn bao giờ hết”, Giáo sư Tracy Comans, Đại học Queensland, chia sẻ.
“Một phần nhờ chúng ta đã làm tốt trong việc điều trị bệnh tim, ung thư và phát hiện sớm. Hệ quả là tuổi thọ kéo dài, và Úc hiện nằm trong nhóm quốc gia có tuổi thọ cao nhất thế giới.”
Tuy nhiên, Viện Sức khỏe và Phúc lợi Úc (AIHW) gần đây công bố sa sút trí tuệ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ, và đứng thứ hai ở nam giới sau bệnh tim.
Năm 2023, cứ 10 người Úc qua đời thì có một người do một dạng sa sút trí tuệ, phổ biến nhất là Alzheimer, sa sút trí tuệ mạch máu, thoái hóa thùy trán - thái dương và thể Lewy.
Để cải thiện chất lượng sống cho người bệnh, nhóm của Giáo sư Comans cùng các trường đại học, cơ sở chăm sóc và chính bệnh nhân đã đồng thiết kế bộ hướng dẫn mới. Bà nhấn mạnh:
“Chúng tôi tập trung vào bốn yếu tố cần đo lường ngay: quản lý đau, giữ gìn phẩm giá, vệ sinh và các hoạt động có ý nghĩa. Đây là những điều người bệnh và gia đình cho là quan trọng nhất.”
Một vấn đề lớn trong chăm sóc hiện nay là thiếu nhân lực. Người bệnh thường chịu thiệt thòi do nhân viên thay đổi liên tục và thiếu đào tạo chuyên môn về sa sút trí tuệ. Dù lương đã được cải thiện, Giáo sư Comans cho rằng phải mất thời gian mới thấy sự thay đổi rõ rệt trong chất lượng dịch vụ.
Trong khi đó, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh sa sút trí tuệ không phải là hậu quả tự nhiên của tuổi già. Yếu tố di truyền, lối sống và môi trường đều đóng vai trò.
Tiến sĩ Janet Van Eersel, Đại học Macquarie, nói:
Khi xuất hiện triệu chứng thì nhiều tế bào não quan trọng đã mất đi. Vì vậy, chẩn đoán sớm bằng hình ảnh và các xét nghiệm máu mới có thể giúp can thiệp từ tuổi 40-50, thay vì chờ đến khi bệnh đã tiến triển ở tuổi 60-70.Tiến sĩ Janet Van Eersel, Đại học Macquarie
Nghiên cứu quốc tế, trong đó có tạp chí The Lancet, chỉ ra rằng 14 yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như chấn thương sọ não, trầm cảm, béo phì, ít vận động, uống nhiều rượu, mất thính lực và cô lập xã hội. Kiểm soát tốt những yếu tố này có thể giảm tới một phần ba ca bệnh.
Với một phần ba người trên 65 tuổi ở Úc có nguồn gốc đa văn hóa, Hội đồng các cộng đồng sắc tộc (FECCA) kêu gọi chính sách chăm sóc cần bao gồm yếu tố ngôn ngữ, văn hóa, tinh thần và ẩm thực.
Đại diện FECCA cho biết:
“Rào cản ngôn ngữ có thể dẫn đến chẩn đoán sai hoặc chậm trễ. Ở một số nền văn hóa, sa sút trí tuệ bị xem là xấu hổ hoặc bệnh tâm thần, khiến gia đình ngần ngại tìm giúp đỡ. Khi bệnh tiến triển, nhiều người mất ngôn ngữ thứ hai và trở lại ngôn ngữ mẹ đẻ, dẫn đến cảm giác cô lập trong môi trường chăm sóc chính thống.”
Với dân số già hóa nhanh, dự báo đến năm 2065 sẽ có hơn một triệu người Úc sống chung với sa sút trí tuệ. Đây vừa là thách thức, vừa là lời kêu gọi hành động từ cộng đồng, ngành y tế và chính phủ.
Người dân có thể tìm hỗ trợ qua Đường dây hỗ trợ sa sút trí tuệ quốc gia: 1800 100 500.
