Ẩn danh trực tuyến thường là một “phao cứu sinh” đối với những người “dễ bị tổn thương nhất” trong cộng đồng. Các chuyên gia cảnh báo lệnh cấm mạng xã hội do chính phủ đề xuất có thể cắt đứt quyền tiếp cận các không gian số quan trọng của họ.
Những người đang chạy trốn bạo lực gia đình, thù ghét, hoặc tìm kiếm một không gian an toàn trực tuyến có thể sẽ mất quyền tiếp cận “quan trọng” với các nguồn lực trực tuyến khi lệnh cấm mạng xã hội có hiệu lực vào cuối năm nay, các chuyên gia cho biết.
Chính phủ Úc sẽ áp đặt các hạn chế mạng xã hội với người dùng dưới 16 tuổi và có thể yêu cầu cung cấp giấy tờ tùy thân do chính phủ cấp để duy trì tài khoản trực tuyến.
Luật mới thực thi thay đổi này sẽ có hiệu lực từ ngày 10/12, nhưng nhiều lo ngại được nêu ra rằng chúng có thể gây ra những hệ quả ngoài ý muốn đối với các nhóm dễ bị tổn thương nhất trong cộng đồng.
Tiến sĩ Dana McKay, Phó khoa Công nghệ, Tương tác và Thông tin tại RMIT, nói với SBS News:
“Đối với hầu hết mọi người, lệnh cấm có lẽ sẽ hoạt động và giúp thanh thiếu niên tránh xa mạng xã hội. Nhưng với những người dễ bị tổn thương nhất, cuộc sống sẽ khó khăn hơn nhiều.”
Người dễ bị tổn thương nhất có thể chịu ảnh hưởng nặng nề
Bà McKay giải thích việc liên kết hồ sơ mạng xã hội với dữ liệu thực tế hoặc giấy tờ chính phủ (như bằng lái xe) đòi hỏi hồ sơ mạng xã hội phải trùng khớp hoàn toàn với thông tin đó, gồm họ tên và ngày sinh.
Điều này có nghĩa là những người có tên không khớp hoàn toàn – ví dụ giáo viên dùng tên lúc chưa kết hôn để tránh bị học sinh tìm thấy – có thể mất quyền truy cập tài khoản.
Những người phải ẩn danh để tránh bị lạm dụng hoặc kỳ thị, chẳng hạn thành viên cộng đồng LGBTIQ+, cũng có thể bị ảnh hưởng.
“Rất nhiều người dùng mạng xã hội không dùng tên thật. Có cả một xu hướng trên Facebook là dùng tên đệm làm họ,” bà nói.
“Những người đang khám phá bản dạng tính dục nhưng vẫn kết nối với họ hàng trên mạng xã hội, chẳng hạn, có thể mất đi quyền truy cập vào nhân dạng trực tuyến thật hơn của mình.”
Bà McKay cho biết những tài khoản ẩn danh này đôi khi là “phao cứu sinh” đối với người phải trốn chạy hoàn cảnh nguy hiểm.
“Có lúc những người đang chạy trốn bạo lực gia đình còn lập sẵn những tài khoản này trước khi bỏ đi, vì chúng ta biết rằng thông tin trực tuyến rất quan trọng trong việc hỗ trợ họ rời bỏ môi trường bạo lực,” bà nói.
“Việc duy trì các cộng đồng trực tuyến này, biết rằng mình sẽ không bị mất liên lạc khi phải bỏ chạy, có thể rất quan trọng.”
Những người có tên gốc không dùng chữ Latinh cũng có thể bị ảnh hưởng.
“Nếu tên của bạn vốn không viết bằng ký tự Latin, có thể có nhiều cách phiên âm khác nhau, dẫn đến tên trên mạng xã hội khác với tên trên giấy tờ chính phủ,” bà nói.
McKay lưu ý thêm: một số người có thể tạo tài khoản ẩn danh cho mục đích xấu, và lệnh cấm mới có thể ngăn chặn điều này.
Sai số công nghệ
Lệnh cấm mới dự kiến sẽ được triển khai trong khoảng 100 ngày nữa. Báo cáo của chính phủ đã mô tả cách công nghệ này dự kiến sẽ hoạt động.
Báo cáo công bố trong tuần này cho rằng công nghệ “xác thực độ tuổi” có thể được triển khai “một cách hiệu quả”. Tuy nhiên, chính báo cáo cũng thừa nhận các phương pháp “xác minh tuổi”, “ước lượng tuổi” và “suy luận tuổi” đều có sai số.
Tiến sĩ Justine Humphry, giảng viên cao cấp về văn hóa số tại Đại học Sydney, cho biết sự thiếu chính xác có thể phổ biến hơn ở một số nhóm người.
“Những khác biệt này cho thấy với các nhóm đa dạng, công nghệ ước lượng và suy luận độ tuổi có thể không chính xác, đặc biệt với người lớn tuổi, người không phải da trắng, và những người có biểu hiện giới tính nữ,” bà nói.
Bà cảnh báo, nếu các nền tảng mạng xã hội áp dụng những công nghệ hạn chế này mà không giải quyết các vấn đề sẵn có, “khả năng cao là chúng sẽ làm trầm trọng thêm rào cản và bất bình đẳng trong việc tiếp cận và sử dụng.”
“Có những rủi ro tiềm tàng đối với quyền riêng tư dữ liệu của người dùng, đặc biệt liên quan đến việc lưu trữ quá lâu, theo dõi kỹ thuật số và sử dụng lại dữ liệu giữa các dịch vụ.”
Chính phủ cho biết sẽ tiếp tục tinh chỉnh việc triển khai và thực thi luật mới vào cuối năm nay.
