Quần đảo nầy nằm trong Ấn độ dương từ lâu là tâm điểm việc tranh chấp chủ quyền trong hàng chục năm qua.
Đại hội đồng Liên hiệp quốc đồng thanh thông qua một nghị quyết, kêu gọi Anh quốc trao trả chủ quyền trên đảo Chagos trong Ấn độ dương, cho Mauritius trong hạn 6 tháng.
Nghị quyết nói trên được đưa ra trước Đại hội đồng nhân danh Nhóm Phi châu, đã nhận được sự ủng hộ của 116 quốc gia, trong khi 56 nước bỏ phiếu trắng.
Chỉ có Úc, Hungary, Israel và quần đảo Maldives cùng Anh quốc và Hoa kỳ bỏ phiếu chống lại.
Quốc gia Mauritius cho biết, đã buộc phải từ bỏ quần đảo Chagos hồi năm 1965, để đổi lấy việc độc lập từ Anh quốc.
Hồi tháng 2, tòa án tối cao giải quyết các tranh chấp giữa các quốc gia của Liên hiệp quốc, tức là Tòa án Quốc tế đã tìm thấy nước Anh đã hành động bất hợp pháp, trong tiến trình thực dân hóa và nước nầy nên từ bỏ chủ quyền.
Nghị quyết của Liên hiệp quốc hậu thuẩn lập trường nầy, thế nhưng nghị quyết lại không có tính cách ràng buộc.
Trước cuộc bỏ phiếu, Thủ tướng Mauritius là ông Kumar Jugnauth cho Đại hội đồng Liên hiệp quốc biết rằng, việc cưỡng bách trục xuất người dân trên quần đảo Chagos, vẫn là một thời kỳ đen tối trong lịch sử nhân loại, tương tự với ‘một tội ác chống lại nhân loại’.
“Việc không ủng hộ đối với nhiệm vụ cuả Đại hội đồng Liên hiệp quốc, chẳng có gì hơn là hậu thuẩn cho chế độ thực dân và bác bỏ quyền dân tộc tự quyết”.
Quốc gia Namibia bày tỏ sự ủng hộ ‘chắc chắn và không dời đổi’ đối với nghị quyết nói trên.
"Trong những năm qua, nó đã góp phần lớn lao trong việc đáp ứng nhân đạo trong vụ động đất và sóng thần tại Ấn độ dương năm 2004, rồi những vụ tương tự xảy ra cho Nhật bản năm 2011 ảnh hưởng đến Nhật bản và bão tố năm 2013 ảnh hưởng đến Phi luật Tân”, Karen Pierce.
Đại sứ của nước nầy tại Liên hiệp quốc là ông Neville Gertze cho biết, quần đảo Chagos là một phần không thể thiếu và không thể chia rẽ của Mauritius.
“Cơ quan hành chính của thực dân vẫn tiếp tục cai trị trên quần đảo nầy, là một hành động sai trái theo luật pháp quốc tế".
"Những người dân Chagos mất hết nhà cửa là điều không chấp nhận được và cũng đồng cảnh ngộ, người dân Namibia có thể chia xẻ những thất vọng và nỗi nhớ nhung của người dân Chagos, khi họ muốn trở về quê hương chôn nhau cắt rốn“, Neville Gertze.
Quần đảo nầy hiện nay được biết dưới tên là Lãnh thổ Hải Ngoại tại Ấn độ dương của Anh quốc, viết tắt là BIOT.
Anh quốc cho Mỹ thuê hòn đảo lớn nhất là Diego Garcia hồi năm 1996, dọn đường cho việc xây dựng một căn cứ chung và việc nầy đòi hỏi di dời khoảng 2 ngàn người sống tại đó.
Quyền đại sứ Mỹ tại Liên hiệp quốc, ông Jonathan Cohen cho Đại hội đồng Liên hiệp quốc biết rằng, các thỏa thuận về cơ sở trên đảo dựa trên mối quan hệ bền chặt đặc biệt giữa Anh và Mỹ.
"Hoa kỳ ủng hộ chủ quyền không tranh cãi của Vương quốc Anh, trên lãnh thổ thuộc Anh quốc ở Ấn độ dương".
"Tình trạng những nơi nầy như lãnh thổ của nước Anh, là điều thiết yếu trong giá trị chung của Mỹ và Anh, về các lãnh thổ nầy".
"Căn bản chung đó rất quan trọng cho nền an ninh chung của chúng ta, cũng như những nỗ lực rộng lớn hơn để bảo đảm an ninh cho cả thế giới”, Jonathan Cohen.
Được biết Diego Garcia trở thành một căn cứ quan trọng của Mỹ, trong các cuộc xung đột tại Iraq và Afghanistan, vốn được xem là bệ phóng cho các oanh tạc cơ tầm xa của Hoa kỳ.
Đại sứ Anh tại Liên hiệp quốc là bà Karen Pierce nói rằng, Anh quốc tôn trọng thỏa thuận nói trên với Mỹ.
“Chúng tôi vẫn cam kết hoàn thành hiệp ước đó và có một thỏa ước thêm nữa, trong nghĩa vụ ràng buộc giữa Vương quốc Anh và Hoa kỳ, trong việc duy trì chủ quyền của Anh trên các lãnh thổ thuộc Anh trên Ấn độ dương, cho đến ít nhất là năm 2036”.
Còn Thủ tướng Mautitius nói rằng, quốc gia của ông chuẩn bị ký kết một hiệp ước dài hạn với Mỹ, hay Anh hoặc cả hai, nhằm giúp cho việc điều hành căn cứ quốc phòng nói trên được tiếp tục, mà không gặp trở ngại.
“Vì vậy quả là khó khăn để hiểu được lập trường của nước Anh, trừ khi Mauritus không được xem là một đối tác tin cậy, đó là một tình trạng hết sức xâm phạm đến Mauritus và mọi quốc gia thành viên của Phi châu”.
Hồi năm 1965, Anh quốc hứa hẹn sẽ trả quần đảo Chagos lại cho Mauritius, khi nơi nầy không còn cần thiết cho mục đích quốc phòng của nước Anh.
Thế nhưng đại sứ Anh tại Liên hiệp quốc là bà Karen Pierce nói rằng, cơ sở trên đảo vẫn tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong các cuộc xung đột võ trang, chống khủng bố, bài trừ ma túy, chống cướp biển và trong việc điều hành các công tác cứu trợ thiên tai trong vùng
“Đó là địa điểm của một trong 4 trạm định vị GPS trên toàn thế giới, vốn được xử dụng rộng rãi cho mục đích lưu thông quân sự lẫn dân sự. Cơ sở nầy sẳn sàng giúp đỡ rất nhiều lần, trong các cuộc khủng hoảng nhân đạo".
"Trong những năm qua, nó đã góp phần lớn lao trong việc đáp ứng nhân đạo trong vụ động đất và sóng thần tại Ấn độ dương năm 2004, rồi những vụ tương tự xảy ra cho Nhật bản năm 2011 ảnh hưởng đến Nhật bản và bão tố năm 2013 ảnh hưởng đến Phi luật Tân”, Karen Pierce.
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
