حقوق ارضی مردمان بومی آسترالیا چیست؟
سال‌ها پیوند مردمان بومی با سرزمین‌های‌شان به رسمیت شناخته نمی‌شد. قوانین حقوق زمین وضع شد تا کنترول قانونی بر سرزمین‌های سنتی به آن‌ها بازگردانده شود.
قبل از استعمار، مردمان بومی هزاران سال از سرزمین‌های خود نگهداری می‌کردند.
اما استعمار این سرزمین‌ها را بدون هیچ توافقی و بر اساس باور نادرست "terra nullius" یا زمین بی‌صاحب تصرف کردند.
Prime Minister Gough Whitlam symbolically returning land to the Gurindji people on 16 August 1975, an act famously represented by Whitlam pouring sand into Vincent Lingiari's hand. Source: AAP
آغاز حقوق ارضی بومیان چگونه بود؟
جنبش مدرن حقوق زمین در سال ۱۹۶۶ با اعتصاب کارگران گورینجی که این اعتراض به‌نام Wave Hill Walk-Off یاد می‌شد، در قلمروی شمالی آغاز شد. این اعتصاب علاوه بر شرایط کاری نامناسب، خواستار بازگرداندن زمین‌های سنتی بود.
در سال ۱۹۶۷، یک همه‌پرسی ملی به حکومت آسترالیا اجازه داد تا برای بومیان قانون‌گذاری کند. این اقدام راه را برای تصویب "قانون حقوق زمین بومیان قلمروی شمالی" یا Aboriginal Land Rights (Northern Territory) Act 1976 در سال ۱۹۷۶ هموار ساخت. این نخستین قانونی بود که ادعاهای ارضی مردمان بومی را به رسمیت شناخت.
بعضی ایالت‌ها و قلمروها قوانین جداگانه‌ای دارند؛ اما آسترالیا تا هنوز یک قانون ملی واحد برای حقوق زمین ندارد.
حقوق ارضی مردمان بومی شامل کدام موارد می‌شود؟
این حقوق تنها شامل زمین‌های دولتی یا Crown land است، نه املاک شخصی. زمین بازگردانده‌شده قابل فروش یا اجاره نیست؛ بلکه به صورت امانت در اختیار شوراهای بومی قرار می‌گیرد تا از آن نگهداری کنند و درباره آن تصمیم بگیرند.
شوراهای زمین ایجاد شدند تا از جوامع بومی نمایندگی کنند و مدیریت این زمین‌ها را بر عهده داشته باشند. آن‌ها زمین را برای اهداف فرهنگی، اجتماعی، محیط زیستی و اقتصادی استفاده می‌کنند.
تفاوت حقوق ارضی بومیان، حق مالکیت بومی (Native Title) و معاهده چیست؟
این مفاهیم با هم فرق دارند که ذیلاً بیان می‌شود.
- حقوق ارضی: قوانینی‌که توسط دولت‌ها وضع می‌شوند تا بخش‌های از زمین‌های دولتی به بومیان بازگردانده شود.
- حق مالکیت بومی یا Native Title: به منعای به‌رسمیت‌شناختن حقوق سنتی بعضی جوامع بومی بر زمین‌ها و آب‌ها طبق قوانین و رسوم سنتی‌شان، می‌باشد.
- معاهده یا Treaty : توافق رسمی میان حکومت‌ها و جوامع بومی را شامل می‌شود. کشورهای چون نیوزیلند و کانادا معاهده دارند، اما آسترالیا هنوز معاهده ملی ندارد.
این سه رویکرد در مجموع برای عدالت، به‌رسمیت‌شناسی و خودمختاری مردمان بومی به‌کار می‌روند.
The Wave Hill walk-off, led by Vincent Lingiari, was a pivotal moment in Australian Aboriginal land rights history. In 1966, Gurindji stockmen, domestic workers, and their families walked off Wave Hill Station in protest against poor working conditions and a lack of land rights. Credit: National Museum Australia
چرا حقوق ارضی بومیان در شرایط فعلی اهمیت دارد؟
بازگرداندن زمین کمک می‌کند تا جوامع بومی دوباره با زبان، فرهنگ و سرزمین خود پیوند یابند. همچنان در بخش‌های مسکن، صحت، آموزش و استقلال اقتصادی نقش دارد.
داکتر ویرجینیا مارشال زنی از مردمان ویرادجور نیمبا و متخصص حقوق آب می‌گوید: «آب با ما سخن می‌گوید یا درختان با ما حرف می‌زنند. ما نیازی به پذیرش ایدیولوژی محیط‌زیستی غربی نداریم… قوانین و داستان‌های آفرینش ما، راهنمای درک ما استند.»
حقوق زمین به معنای گرفتن خانه یا حویلی کسی نیست؛ بلکه بازگرداندن زمین‌های مشخص دولتی است که پیوند تاریخی یا فرهنگی با مردمان بومی دارند.
مثال محلی: شورای زمین دارکینجونگ
شورای زمین محلی دارکینجونگ، که تحت "قانون حقوق ارضی بومیان نیو ساوت ویلز» ایجاد شد، نشان‌دهنده ظرفیت‌های این حقوق است.
انکل باری دنکن از مردمان گومیروی و از بنیانگذاران این شورا به یاد می‌آورد که این حرکت در سال ۱۹۸۳ از حویلی والدینش آغاز شد.
«این شورا جامعه را با هم جمع کردآورد. راهی بود برای بازگرداندن زمین به مالکیت بومیان.»
با گذشت زمان، دارکینجونگ فرصت‌های اقتصادی ایجاد و تصمیم‌گیری‌های اجتماعی را تقویت کرده است.
انکل باری می‌گوید: «اکنون تمام مردم می‌دانند که ما با زمین‌های‌ما خردمندانه و هوشمندانه رفتار کردیم.»
Vincent Lingiari beside a plaque marking the handing over of the lease in Wattie Creek, 1975. Credit: National Museum Australia
چالش‌های فراروی حقوق ارضی
این روند می‌تواند پیچیده و کُند باشد. مقدار زمین بازگشت‌پذیر محدود است و بعضی دعاوی با موانع حقوقی یا سیاسی روبرو می‌شوند.
با وجود این، حقوق ارضی همچنان بخشی مهم از مسیر آسترالیا به سوی آشتی، عدالت و به‌رسمیت‌شناسی حاکمیت مردمان بومی است.
چرا حقوق ارضی برای تمام آسترالیایی‌ها مهم است؟
برای کسانی‌که تازه به آسترالیا آمده‌اند، شناخت حقوق ارضی راهی است برای آشنایی با تاریخ عمیق این کشور. موضوع بر سر از دست دادن زمین نیست؛ بلکه درباره شناخت و احیای یکی از کهن‌ترین پیوندهای انسان و سرزمین در جهان است.
این پیوند بیش از ۶۰ هزار سال ادامه داشته و تا هنوز هم زنده است.
براى بدست آوردن معلومات و توصيه‌‌هاى ارزشمند بيشتر در مورد جابجا شدن تان در زندگى نو در آستراليا در پودكاست Australia Explained اشتراك يا آن‌را تعقيب كنيد.
