پیمان توافق‌نامه رسمی میان حکومت‌ها و مردمان بومی ابوریجینل و ساکنین جزایر تنگه تورس است. چنین پیمانی روش همکاری، شناخت حقوق و تاریخ ملل اولی و ایجاد برنامه‌های برای آینده را مشخص می‌کند.
درک معاهده یک راه قوی برای ارتباط با تاریخ و هویت آسترالیا است. این موضوع تنها مربوط به قوانین و سیاست نیست؛ بلکه درباره احترام، حقیقت‌گویی و ساختن جامعه‌ای عادلانه‌تر برای تمام کسانی است که این کشور را خانه خود می‌دانند.
تفاوت حقوق زمین، مالکیت سنتی و پیمان چیست؟
اگرچه این مفاهیم و کلمات اکثراً با هم یک‌جا ذکر می‌شوند، اما هر کدام معنای متفاوتی دارند:
- حقوق زمین: قوانینی که از سوی حکومت‌ها وضع می‌شود و مناطقی از زمین‌های دولتی (Crown land) را به مردم بومی باز می‌گرداند، معمولاً از طریق شوراهای زمین مدیریت می‌شوند.
- مالکیت سنتی (Native Title): شناسایی قانونی که بعضی از مردمان ملل اولی تا هنوز بر اساس قوانین و رسوم سنتی خود، حق مالکیت زمین و آب‌هایشان را دارند.
- پیمان: توافقنامه‌ای رسمی میان حکومت‌ها و مردمان ملل اول.
این سه رویکرد با هم به دنبال عدالت، شناخت حقوق و تعین سرنوشت مردمان ملل اولی هستند.
Protesters march from Parliament House to Flinders Street Station during the Treaty Before Voice Invasion Day Protest on January 26, 2023, in Melbourne, Australia. (Photo by Alexi J. Rosenfeld/Getty Images) Credit: Alexi J. Rosenfeld/Getty Images
معنای "پیمان" در آسترالیا چیست؟
پیمان، توافقی الزام‌آوری از نظر قانونی است که میان گروه‌ها یا طرف‌های مختلف مورد مذاکره قرار گرفته و امضا می‌شود. در کشورهای مانند نیوزیلند؛ حکومت‌ها و مایوری‌ها معاهده وایتانگی را امضاء کرده‌اند. در کانادا نیز معاهدات زیادی با مردمان ملل اول وجود دارد.
اما بر خلاف بعضی از کشورهای دیگر، آسترالیا هیچ پیمان ملی ندارد که مردم بومی این سرزمین و حقوق آنان را به رسمیت بشناسد.
زمانی‌که بریتانیایی‌ها برای اولین بار در سرزمین‌های بومی ساکن شدند، آن را به حیث "سرزمینی که به هیچ‌کس تعلق ندارد" یا "terra nullius" اعلام کردند. بنابراین، آنان نیازی به مذاکره با ملتهای بومی ندیدند. بسیاری از بومیان آسترالیا از این مسأله به‌عنوان "کار ناتمام" یاد می‌کنند.
پیمانها ممکن است شامل توافقاتی دربارهٔ تقسیم زمین و منابع و یا ادارهٔ مشترک امور باشند.
از دیدگاه بومیان، پیمان به معنای به‌رسمیت‌شناختن رویدادهای تاریخی، حفاظت از حقوق، و تضمین این است که جوامع ابوریجینل و ساکنین جزایر تنگه تورس در تصمیم‌های که بر زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، صدای واقعی و مؤثری داشته باشند.
داکتر هری هابز یک حقوق‌دان است. او می گوید که پیمانها بین مردم بومی و حکومات ایالتی و فدرالی عقد می شوند.
«بهترین حالت این است که بر سر پیمانها میان جوامع بومی و حکومت‌های ایالتی و فدرالی مذاکرات صورت گیرد، زیرا قانون اساسی آسترالیا قدرت را میان پارلمان فدرالی و پارلمان ایالتی تقسیم می‌کند.»
مردمان بومی و جزیره نشینان تنگه تورس می‌خواهند آینده‌ای مشترک ساخته، موفقیت تمام مردم را تقویت کرده و فرهنگ ملل اولی آسترالیا را ارج بگذارند. در نهایت، پیمان در آسترالیا یعنی صحبت صادقانه درباره گذشته و تعین مسیر جدید برای آینده.
(from left to right) Former Queensland Truth-Telling and Healing Inquiry chairperson Joshua Creamer, NSW Treaty Commissioner Naomi Moran and co-chair of the First Peoples' Assembly of Victoria Ngarra Murray. Credit: NITV / The Point
اهمیت پیمان در چیست؟
اکثر مردم بومی ابوریجینل و ساکنین جزایر تنگه تورس باور دارند که پیمان گامی بسوی عدالت و احترام است.
روبن برگ از قوم گُندیتجمارا و یکی از رهبران جنبش عقد پیمان در ویکتوریا می‌گوید: «معاهده بسیار مهم است؛ چون رابطه میان مردمان ملل اول و حکومت را هم در سطح ایالت‌ها و هم در سطح فدرالی دوباره تنظیم می‌کند.»
پیمان اهمیت دارد چون:
- مردمان بومی و جزایر تنگه تورس را بحیث ملتهای اولی آسترالیا شناسایی کند.
- حقیقت تاریخ آسترالیا را روشن سازد.
- شراکت واقعی در مسائل زمین، صحت، آموزش، توسعه اقتصادی و فرهنگ ایجاد کند.
تونی مک‌آوی وکیل مدافع و مردی از مردمان ویردی، می‌گوید: «وقتی بتوانیم زندگی خود را مدیریت کنیم، تصامیم خود را بگیریم و خدمات خود را فراهم کنیم، سالم‌ترین، قوی‌ترین و فرهنگی‌ترین حالت خود را داریم. اگر این یکی از نتایج پیمان باشد، برای تمام کشور مفید است.»
پیمان شامل کدام موارد می‌شود؟
پیمانها می‌توانند اشکال و انواع مختلف داشته و مسائل متنوع را تحت پوشش قرار دهند، از جمله:
- شناخت حاکمیت و حق مردمان ملل اول برای تصمیم‌گیری درباره جوامع خود.
- توافق در مورد استفاده، مدیریت و حفاظت از زمین، آب و منابع.
- تعهد به احیاء و حفاظت از زبان‌ها، مکان‌های فرهنگی و سنت‌ها.
- بودجه و حمایت برای برنامه‌های صحی، آموزشی، مسکن و سایر خدمات.
سناتور لیدیا تورپ زنی از اقوام گُنای، گُندیتیمارا و جب وورانگ در ویکتوریا از حامیان برجسته و صریح پیمان است.
او باور دارد که جوامع محلی باید رهبری و پیشگامی این روند را بر عهده داشته باشند.
es should take the lead in the process.
به نظر من باید تمام اقوام و ملت‌ها در سطح حکومت محلی نمایندگی شوند. در همین جوامع محلی است که می‌توان تغییر واقعی ایجاد کرد.سناتور لیدیا تورپ
Independent Senator Lidia Thorpe during Question Time in the Senate chamber at Parliament House in Canberra. Source: AAP / MICK TSIKAS/AAPIMAGE
مرحله بعدی پیمان در آسترالیا چیست؟
در سراسر آسترالیا پیشرفت انعقاد پیمان متفاوت است. بعضی ایالات مانند ویکتوریا و کوینزلند مراحل پیمان‌های خود را آغاز کرده‌اند، در حالی که ایالات دیگر، مانند نیو ساوت ویلز، در حال مشوره برای پیمان هستند.
هم‌اکنون ایالت ویکتوریا پیشرو است. در سپتمبر ۲۰۲۵، حکومت و مجمع مردمان ملل اول ویکتوریا به توافق اصولی بر سر اولین پیمان کامل ایالتی دست یافتند. این توافق نتیجهٔ سال‌ها مذاکره و مشورت با جامعه بود. روند پیمان ویکتوریا به عنوان نمونه‌ای برجسته برای تمام کشور شناخته می‌شود.
مهم است بدانیم که پیمان ملی و پیمان‌های ایالتی متفاوتند:
پیمان ملی توافقی سراسری برای شناسایی حقوق مردمان بومی در تمام آسترالیا ایجاد می‌کند.
پیمان‌های ایالتی بر نیازها و اولویت‌های محلی تمرکز دارند. اکثر کارشناسان امور باور دارند که هر دو نوع پیمان لازم است تا تغییر واقعی ایجاد شود.
پیمان تنها مسأله مردمان ملل اولی نیست؛ بلکه درباره شناخت، احترام و عدالت برای تمام مردم است. انعقاد پیمان به ساختن آینده‌ای کمک می‌کند که در آن هر صدا و تجربه‌ای ارزشمند باشد.
فصل‌های بعدی پیمان توسط جوامع محلی، حکومت‌ها و تمام کسانی که می‌خواهند در آینده آسترالیا سهیم باشند، نوشته خواهد شد. درک فرآیند پیمان راهی است برای ارتباط عمیق‌تر با تاریخ کشور و شکل‌دهی آینده‌ای عادلانه‌تر است.
این قسمت حاوی بخش‌های از برنامهٔ تلویزیونی Living Black – The Case for a Treaty است که برای نخستین‌بار در جولای ۲۰۲۵ پخش شد. نسخهٔ کامل آن را می‌توانید در SBS On Demand تماشا کنید.
Stream free On Demand
The Case For A Treaty
episode • Living Black • News And Current Affairs • 34m
episode • Living Black • News And Current Affairs • 34m
مطالب بیشتر
درک حقوق ارضی مردمان بومی آسترالیا
براى بدست آوردن معلومات و توصيه‌‌هاى ارزشمند بيشتر در مورد جابجا شدن تان در زندگى نو در آستراليا در پادکست Australia Explained اشتراك يا آن‌را تعقيب كنيد.
