Tswj Hwm Yaj (Chuehue Yang) tau qhia rau SBS Hmong program tias 'tos kuv nyiam tu saib xyuas tsiaj thiab xav kawm los kho tsiaj los vim thaum tseem yau ces yeej tau nrog nws niam tais, hlob thiab txiv ntxawm lawv yug qaib thiab yug tsiaj.'
Tswj Hwm yeej kawm tas qib siab (Bachelor) lawm thiab tseem npaj tias xav mus kawm los ua ib tug kws kho tsiaj tab sis ntshe tseem yuav tau kawm 4 xyoos mas thiaj yuav kawm tiav.
Lub caij nws tseem kawm ces nws kuj tau mus ua xyaum ua hauj lwm saib tsiaj thiab kho ntses.
"Qhov kuv nyiam mas yog yus mus ua hauj lwm saib tsiaj, saib nyuj ub no mas yeej lom zem thiab,'' raws li Tswj Hwm hais.
''Australia yeej muaj caij teev tias yog koj xav yug aub los yog miv ces koj yuav tsum tau coj mus nruab microchip thiab yuav tsum coj mus teev zwm nrog nom tswv zos. Yog koj tsis register koj tus tsiaj ces yog nom tswv paub ces koj yuav raug nplua li $400 thiab.''
Tswj Hwm hais ntxiv tias ''Muaj ib txhia neeg lawv pheej yug aub thiab miv muag, thiab ib txhia ces lawv pheej tsis tu saib xyuas lawv tej tsiaj hauv tsev ces raug miv thiab aub muab tom tuag tas lawm. Yog li ntawd thiaj muaj cai hais kom teev zwm tus tsiaj thiab tso microchip rau yog poob zoo ces thiaj paub xa rov qab rau tus tswv. Cov tsiaj uas dim lawm ces lawv muab tua vim tias coob dhau heev lawm.''
Nws hais ntxiv tias 'muaj ib txhia aub ces nom tswv tsis pub tej neeg yug vim yog ib co tsiv thiab muaj zog dhau heev lawm. Vim yog yus tus aub mus tom lwm tus aub ces tej zaum kuj yuav raug nplua thiab tsev neeg uas muaj raug ntawd kuj yuav hais kom yus them los yog ua teeb meem rau yus thiab.'

At dairy farm, Sale, Victoria Credit: Chuehue Yang
'Ob hom aub li Pit bull thiab Rottweilor no loj heev, yog koj tsis muaj license ces tsis pub yug,'' raws li Tswj Hwm hais.
Tswj Hwm hais tias 'Ib lub tsev tsuas pub yug ob tug aub thiab ob tug miv xwb. Yog xav yug coob ces yuav tau thov kev tso cai ntawm nom tswv zos. Tej tsiaj qub los yuav tsum muaj license, yog tsis tau ces yuav tsum qhia rau nom tswv zos paub tias muaj tej tsiaj qus raug mob, yus pab tau tej tsiaj qus tab sis tsis pub yug.'
'Yog koj yug aub thiab miv ces koj yuav tsum muab sam (Desexing), yog tsis sam thiab ho yug tau me nyuam coob ces tej zaum yus kuj yuav raug nplua thiab, vim nom tswv tsis xav kom tej neeg pheej muag aub thiab miv private. Vim tej me nyuam tsiaj no txawm muag tawm los pheej rov qab mus rau tej shelters xwb. Ces tej tsiaj no coob dhau lawm yug tsis taus ces thaum kawg ces rov qab muab tua xwb,' raws li Tswj hwm hais.
Raws li lub koom haum RSPCA tau qhia ces tam sim no Australia yeej muaj tej pets tej tsiaj tej neeg yug ntawm tsev li dev/miv yuav laug txog li 29 million tus. Ces thiaj ua rau Australia yog lub teb chaws muaj neeg yug tej tsiaj no ntau tshaj plaws hauv ntiaj teb.
Yog koj xav yug coob ces koj yuav tsum thov ntawv tso cai los teeb tsam ib lub tuam txhab lagluam.
'Yog koj tau 3 tug maum aub thiab yug tau me nyuam ces koj yuav tsum tau mus register kom tau license los ua ib lub compay ces thiaj pub koj muag aub thiab miv tawm rau lwm tus. Thiab ua ntej koj muag ces yuav tsum tau muab tej me nyuam aub nruab microchip rau kom tas, yog tsis ua li no ces tej zaum yus kuj yuav raug nplua thiab, ' raws li Tswj Hwm Yaj hais.

Looking after catle in Sale, Victoria Credit: Chuehue Yang
Council (nom tswv zos) yeej kam tej neeg yug, tab sis nyob ntawm seb tus tswv tsev puas tso cai rau yus (tus neeg ntiav tsev nyob) yug xwb.
Tswj Hwm hais tias 'ntses ces xav yug coob npaum cas los yug tau, hos nas tej tsiaj lwm yam los yeej yug tau, hais txog qaib mas tsis pub yug hauv nroog thiab. Tsuas pub yug 5 tug poj xwb tsis pub yug lau vim tsis nyob pem teb, thiab lau qaib qua toog ntsej, yog xav yug coob tshaj ces yuav tau thov kev tso cai ntawm council (nom tswv zos).'
Hais txog nquab los kuj yug tau thiab tab sis yog yim neeg nyob ze koj tsis txaus siab ces yuav tsum tau ua tib zoo nrog lawv tham kom sib haum xeeb.
'Yog koj tsis xav yug lawm ces coj mus rau cov koom haum tu saib xyuas tsiaj (Animal shelters). Ces lawv mam li coj yus tus tsiaj ntawd mus rau lwm tus neeg pab yug/tu txuas ntxiv. Tej thaum ces lawv kuj muaj yus tus tsiaj yus tsis xav yuav ntawd tua thiab,' raws li Tswh Hwm hais.
Ntxiv ntawd ces yus kuj muaj peev xwm coj mus rau lub koom haum RSPCA tau thiab.
Nws hais ntxiv tias yus yuav tau coj yus tej tsiaj mus kho mob tib yam li tib neeg thiab.
Hais txog pet insurance los sis yuav nyiaj tuav pov hwm tswj yus tus tsiaj 'ces tej neeg feem coob yeej tsis ua' tab sis ib txhia nyob ntawm liaj teb uas muaj tej tsiaj no ces tej zaum kuj ua insurance thiab tsam tshav kub, hav zoo kub hnyiab thiab,
Mloog tau SBS Hmong hnub zwj Teeb (Thursday) 6 pm, hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am, los yog koom tau ntxiv ntawm SBS Hmong Facebook, Google podcasts, Spotify thiab Apple podcasts. Download SBS Audio app thiab caum SBS Hmong pod follow.