တၢ်ဂ့ၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဖီၣ်လိာ်စုထုးထီၣ်ရၤလီၤသကိးအီၤဒီး SBS အံးထလံး, မီလ်ထံး ဒီး မလ့ ကျိာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤနုာ်ကီၢ်ကိတိာ်လီၢ်လံၤအံၤ ဟ့ၣ်လီၤဝဲဒၣ် Radio Ethnic Australia မူဒါတၢ်မၤ လၢအမၢဝဲဒၣ် တၢ်ကတိၤရှဲပၠး Medibank အဂ့ၢ် ဆူပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိး လၢအကတိၤကျိာ်လီၤဆီလိာ်အသးအါမးသ့ၣ်တဖၣ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ Medibank န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ခဲကနံၣ်အံၤ Medicare အမံၤလၢတၢ်ကိးအီၤဖဲအစးထီၣ်အိၣ်ထီၣ်သီအခါန့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးအီစထြ့လယါကီၢ်ပှၤထုးထီၣ်ရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်အိၣ်ဝဲအကလုာ်လီၤဆီအါမးတခါအသိး, Special Broadcasting Service အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤ ပှၤအီစထြ့လယါခဲလၢာ် ကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ, အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ကဲလိာ်သးဒီး မၤလၤကပီၤသကိးပတၢ်အိၣ်လီၤဆီအကလုာ်အါမးအံၤ ဒီး တၢ်မၤဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သုးထီထီၣ် မၤဂ့ၤထီၣ် ပှၤကရၢကရိ အတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူးဒီး တၢ်ပၣ်ဃုာ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲ ၁၉၇၅နံၣ်အခါ လၢကွဲၤလ့လိၤသန့ခံခါ, ဖဲန့ၣ်အခါဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ 2EA ဖဲဆ့ၣ်ဒနံၤအပူၤဒီး 3EA ဖဲမဲလ်ဘၢအပူၤ, စးထီၣ်အတၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤဆူကလံၤကျါအဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ.
Domenico Gentile မ့ၢ်ဝဲပှၤကွဲးတၢ်ကစီၣ်ဖိလၢ အံးထလံး ကျိာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ် စးထီၣ်လၢ ၁၉၇၇နံၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ်ကဲဘၣ်တ့ၢ်ဝဲပပှၤတမှံၤ, ပှၤနုာ်ကီၢ်ကိတိာ်သ့ၣ်တဖၣ်, ကီၢ်စဲၣ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, မ့ၢ်ဝဲပပှၤတမှံၤထီဘိ ဃုာ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်ဂ့ၢ်ကီခီမ့ရှၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
SBS အတၢ်ဒိဘၣ်အိၣ်ထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲတဲပၠးဝဲဒၣ်လၢတၢ်ကတိၤဖုၣ်ကိးဖိတဖျၢၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်. ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်. ခီဖျိလၢပတၢ်ဟဲစိာ်ပာ်ဖှိၣ်သကိးကလုာ်ဒူၣ်ပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်တပူၤဃီ, ခီဖျိလၢပတဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖးဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်, ဒီး ပမၤဃူမၤဖိးအဝဲသ့ၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်လၢပဘၣ်မၤအီၤ. လၢအမ့ၢ်ပှၤတဝၢဖိးတံၢ်စဲဘူးတၢ်အိၣ်ဆိးသကိးတပူၤဃီပှဲၤဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Joe Axiaq စးထီၣ်မၤတၢ်လၢ မီလ်ထံး ကျိာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဖဲ ၁၉၈ဝနံၣ်ဘူးကလၢၤအခိၣ်အဃၢၤန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲအိးထီၣ်ကွဲၤလ့လိၤဒီး တဘျီဃီနနၢ်ဟူဘၣ်နကျိာ်, ဒီး နနၢ်ဟူဘၣ်နတၢ်သူၣ်ဝံၣ်သးဆၢန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအမုာ်သူၣ်မုာ်သးသပှၢ်ပှၢ်န့ၣ်လီၤ.”
SBS အံၤဟဲစိာ်န့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဘၣ်ဃးဒီးအဝဲသ့ၣ်အထံအကီၢ်တကးဘၣ် SBS မ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤဘိးဘၣ်ရၤလီၤဖျၢၣ်ထူတၢ်လိာ်ကွဲပြၢအိၣ်လံဖးယံၤလံန့ၣ်လီၤ.
Gentile ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ:
“နထုးထီၣ်ရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်ဖဲကလံၤကျါ လၢအမ့ၢ်တပၣ်ဃုာ်ဒီးဖျၢၣ်ထူအဂ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်, နကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤဂၢၤဖှိၣ်ပူထီၣ်နၤဖဲကွဲၤလ့လိၤသန့အချၢန့ၣ်လီၤ. အကကဲထီၣ်ဒ်န့ၣ်သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ် ယအုၣ်ကီၤနၤဘူၣ်. ဖျၢၣ်ထူန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲပတၢ်ဟဲဝံဂ့ၤအရဲၢ်န့ၣ်လီၤ.”
SBS ကွဲၤထံၣ်ဟူန့ၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤဖဲ ၁၉၈ဝနံၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ, SBS အံၤမ့ၢ်ဝဲ ပျဲၢ်စီၣ်အါကလုာ် တၢ်ကစီၣ်တဝၢ တၢ်ကရၢကရိတခါ လၢအအိၣ်ဒီး ကွဲၤထံဟူသန့ ကလီ ဃုခါ — ဃုာ်ဒီး ဒံၢ်ကၠံၢ်ထၢၣ် ပျဲၢ်စီၣ် SBS On Demand န့ၣ်လီၤ.
အဝဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ် SBS ပှၤတီခိၣ်ရိၤမဲ ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အခိၣ်, James Taylor န့ၣ်လီၤ.
“ပမ့ၢ်အီစထြ့လယါကီၢ်တၢ်ကစီၣ်သန့လၢတၢ်နာ်အအီၣ်အီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်အခီၣ်ထံးအရ့ဒိၣ်မးတခါလၢ ကမျၢၢ်တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤသန့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ပှၤဖျိးစိလၢ တၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤ ဖီးခး တၢ်ကလုၢ်, အိၣ်တွံၢ်ရဲၤအသးန့ၢ်သၢနံၣ်လံန့ၣ်လီၤ.”
SBS အံၤ လၢကွဲၤလ့လိၤ မ့တမ့ၢ် ကွဲၤထံၣ်ဟူတၢ်ကစီၣ်အပူၤဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤဆီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ် တဲဒုးသ့ၣ်ညါပာ်ဖျါဝဲ ပှၤထူလံၤဖိအဂ့ၢ်အကျိၤ တပယူၤဃီထီဘိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤဆီလၢပှၤထူလံၤဖိအဂီၢ် NITV ကွဲၤထံၣ်ဟူတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ စးထီၣ်နုာ်လီၤဖဲ SBS အပူၤဖဲ ၂ဝ၁၂နံၣ် ဒီး တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ အတၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤအဆိကတၢၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဝဲဒၣ်အီၤဖဲ အူလူရူ န့ၣ်လီၤ.
အဝဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ NITV ပှၤတဲလီၤတၢ်ကစီၣ်ဒီး SBS ပှၤထူလံၤဖိတၢ်ကစီၣ်ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးခဲကနံၣ်အံၤဂ့ၢ်ဝီအခိၣ် Natalie Ahmat န့ၣ်လီၤ.
“ပှၤထူလံၤဖိအတၢ်ဃဲၤပူသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်မးလၢပဘၣ်တဲအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲပဲတြီအိးထီၣ်သးအဆိကတၢၢ်တဘျီလၢ ပကဟဲစိာ်အီစထြ့လယါကီၢ်အဂ့ၢ်အတကွီၣ်ဖးလဲၢ် တပူၤဃီဒီးပတၢ်လဲၤကျဲအံၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ် ကလုာ်ဆူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ဒီး ပှၤအီစထြ့လယါထံဖိကီၢ်ဖိအသီသ့ၣ်တဖၣ် လၢအအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတၢ်ဃဲၤပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး အဲၣ်ဒိးမၤလိသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးထံကီၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကိးအီၤလၢအဟံၣ်အံၤပှၤထူလံၤဖိအဂ့ၢ်နီၣ်နီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
နံၣ် ၅ဝ အတီၢ်ပူၤ, SBS Audio — ထုးထီၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲဒၣ်တၢ်ကလုၢ်လၢကျိာ်အါန့ၢ်အကလုာ် ၆ဝ, လၢတၢ်ဃုထၢဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤလၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်ဂံၢ်ထံးအဖီခိၣ်ဒီး တၢ်ဃုထၢထံဖိကီၢ်ဖိနီၣ်ဂံၢ်စရီဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ်တၢ်ပာ်ဖျါအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကျိာ်အသီဟဲအါထီၣ်တခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ, SBS မလ့ကျိာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ, လၢအဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤဖဲ ၂ဝ၂၃နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ SBS မလ့တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ပှၤထုးထီၣ်ရၤလီၤတၢ်ကလုၢ် Zaini Ahmad န့ၣ်လီၤ.
“အပူၤကွံာ်အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤ, ပှၤမလ့ရှါဖိ လၢအမ့ၢ်ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးဒီး အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အိၣ်စှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဟဲအိၣ်ဖှိၣ်အါထီၣ်. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ SBS မလ့ကျိာ် လၢကဒုးနဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ကျဲဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟံၣ်ဃီတၢ်လီၢ်သီအံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.”
၂ဝ၂၅နံၣ်အံၤ, ပှၤအီစထြ့လယါ တၢ်ကစီၣ်တဝၢ အမဲာ်ဖံးဒါအဖီခိၣ်န့ၣ် SBS န့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်လီၢ်လၢအလီၤဆီတခါန့ၣ်လီၤ.
အါရှး စံးဝဲဒၣ်ဒ်အံၤ,
“မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဒ်သိး တၢ်ဘၣ်ထွဲဘၣ်ဘျးလိာ်သးတခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အဝဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲပကွဲၤလ့လိၤသန့, မ့ၢ်ဝဲပတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.”
ဒီးမ့ၢ်ကွၢ်လၢခါဆူညါအဂီၢ်န့ၣ်, James Taylor ဒုးနဲၣ်ဆိပာ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ အလီၤသူၣ်ပိၢ်သးဝးအိၣ်ဝဲစှၤကိးခါန့ၣ်လီၤ.
“ဆူညါတနံၣ်, နံၣ်ခၢၣ်သးအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လၢပှၤအီစထြ့လယါဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ပကဟဲစိာ်န့ၢ်ဘၣ်ကဒီးဝဲဒၣ် တၢ်လိာ်ကွဲမူးအဒိၣ်ကတၢၢ်ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤတခါ, လၢအမ့ၢ် FIFA ပိာ်ခွါဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဖျၢၣ်ထူတၢ်လိာ်ကွဲပြၢန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ ဆူမဲာ်ညါဒီတနံၣ်အဂီၢ် လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤ တၢ်မၤလီၢ်ဖဲဆဒနံၤမုၢ်နုာ်ပူၤအဂီၢ် ပမၤသကိးတၢ်ဒီး ပဒိၣ်န့ၣ်လီၤ.”
