Key Points
- ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ မ့ၢ်တဲနၤလၢက့ၤဆူဟံၣ်သ့လံမးနက့ၤအီၤသ့, ဖဲနက့ၤအခါ ပလီၢ်သးလၢ တၢ်ဘၣ်ထံးလီၤပှီၢ်, လီမ့ၣ်အူ, ဒီး တၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢတမုၢ်လၢ်ပာ်အီၤဘၣ်တဖၣ် အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်.
- ဒ်သိးကကဲထီၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲလၢတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်အုၣ်ကီာ်အဂီၢ်, ဒီးတၢ်သမံသမိးထံကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢပဒိၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအအိၣ်အဂီၢ် တချုးနမၤကဆှဲကဆီနဟံၣ်ဒ်ဘၣ်အခါမၤနီၣ်မၤဃါပာ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်.
- လၢကဒီသဒၢ ကုၤထီၣ်, တၢ်ဖိတၢ်ဃၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သုတနုာ်လီၤအိၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် မၤသူထီၣ် မၤဃ့ထီၣ်က့ၤ နဟံၣ်လၢအဆိအချ့, ဒီးဖဲမၤတၢ်ကရှဲကဆှီအခါ သိးဃုာ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢကူကၤပီးလီတဖၣ်.
- တၢ်က့ၤသူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအဟံးတၢ်ဆၢကတီၢ်—အလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်တခီမၤန့ၢ်နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ, ဒိးသန့ၤသးဒီးပှၤတဝၢအတၢ်ဘျးစဲ, ဒီးမၤစၢၤပှၤဖဲနခိၣ်နဃၢၤ.
နမ့ၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ထံလုၢ်ဘၢတၢ် မ့တမ့ၢ် ကလံၤမုၢ်န့ၣ်, အဲၣ်ဒိးက့ၤအိၣ်မူဒါက့ၤဒ်အလီၢ်လီၢ်အသိးလၢအဆိအချ့န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲန့ဆၢၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်အဆိကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ.
က့ၤဆူဟံၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲး
နမ့ၢ်ဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်န့ၣ်, State Emergency Service (SES) ကီၢ်စဲၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဝဲၤကျိၤ မ့ၢ်တဲလၢက့ၤဆူဟံၣ်သ့လံမး က့ၤဘၣ်အီၤတက့ၢ်.
တချုးနက့ၤဒ်ဘၣ်န့ၣ်, ဘိၣ်ထီၣ်တၢ်လၢနလိၣ်ဘၣ်အီၤနီၣ်နီၣ်တဖၣ်: တၢ်အီၣ်လၢအအုၣ်တညီ, ထံကိ, စ့ဘ့ၣ်, လီတဲစိစိာ်စုာ်လၢအလီအ့ၣ်အိၣ်ပှဲၤ, လီမ့ၣ် (တးမံ), လီအ့ၣ် (ဘဲးထြံး), ဒီး တၢ်မၤကဆှီတၢ်အတၢ်ပီးတၢ်လီသ့ၣ်တဖၣ်. ဟးဆှဲးတၢ်နီနုာ်လီၤသိလ့ၣ်ဆူထံလုၢ်ဘၢတၢ်အပူၤ, ဒီး ပလီၢ်သးလၢ သ့ၣ်ထူၣ်ကၢ်လီၤမ့တမ့ၢ် လီမ့ၣ်အူကျိၤလီၤတဲာ်သ့ၣ်တဖၣ်.
က့ၤမ့တုၤဟံၣ်တဘျီ, တချုးနနုာ်လီၤဆူဟံၣ်ပူၤဒ်ဘၣ်အခါ, ကွၢ်စိနဟံၣ်အတၢ်သးသ့ၣ်တဖၣ်. မၤလီၤတံၢ်လၢ လီၤမ့ၣ်အူဒီး ဂာ်သဝံကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ကးတံာ်လီၤကွံာ်အသးဂ့ၤဂ့ၤ.
နုာ်လီၤဆူနဟံၣ်ပှဲၤတၢ်ပူၤဖျဲး
Dorothy Tran, ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဖဲ နယူဆီၣ်သ်ဝံ ကီၢ်စဲၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဝဲၤကျိၤ (SES) ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢ “တချုးနနုာ်လီၤဆူနဟံၣ်ပူၤဒ်ဘၣ်အခါသူဘၣ်လီမ့ၣ် (တးမံ). တဘၣ်အိးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤအမ့ၣ်အူနီတခါတဂ့ၤ. တချုးအိးထီၣ်လီမ့ၣ်အူ တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤဒ်ဘၣ်န့ၣ် မၤလီၤတံၢ် သမံသမိးထံအီၤဒီး လီမ့ၣ်အူပှၤမၤတၢ်ဖိစဲၤနီၣ်လၢအအိၣ်ဒီးလံာ်အုၣ်သးဂ့ၤဂ့ၤ.”
တၢ်က့ၤကဒါဆူဟံၣ်န့ၣ်ကဲထီၣ်တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤသ့. မ့ၢ်သ့တခီ, ဖိသၣ်ဒီး ဟံၣ်ပူၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပာ်အီၤမ့ၢ်ယံၤ.
လၢတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂီၢ်, ဒိးခီၣ်ဖံး, စုဖျီၣ် လၢအကျၢၤဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး သိးဆ့ကၤစုဒုၣ်ထီ တၢ်ကံညးလၢအတီၣ်.
ပလီၢ်သးကွၢ်ဃုတၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်လၢတမုၢ်လၢ်ပာ်အီၤဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်. ထိၣ်, ဒ့ၣ်, ဒီး တၢ်ဖိဃၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ကဒုဖဲဟံၣ်ပူၤသ့. ဃုၢ်သ့ၣ်ဒးဘီဒီး ဘျါကၣ်နါသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်မူးမူးနီၣ်နီၣ်တဖၣ် ကဘၣ်စိာ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
Dry out your home quickly to prevent mould, disinfect all surfaces, and wear protective gear when cleaning. Credit: Glenn Hunt/Getty Images
တၢ်အုၣ်ကီၤဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ
နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်အုၣ်ကီာ်န့ၣ်, တချုးနစးထီၣ်မၤတၢ်ကဆှဲကဆှီဒ်ဘၣ်အခါ မၤနီၣ်မၤဃါပာ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်. တၢ်လၢနကဘၣ်မၤအီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဒိပာ်ဃာ်တၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ဂီၤမူသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ပာ်ကီာ်ဃာ်အီၤဂ့ၤဂ့ၤ, မၤလီၤမၢ်တဂ့ၤ. တၢ်တီၣ်ဖျါ တၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်စးထီၣ်အီၤဆိဆိ.
Matthew Jones, မ့ၢ်ဝဲကမျၢၢ်ဂ့ၢ်ဝီ ပှၤရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အခိၣ်ဒိၣ်ဖဲ Insurance Council of Australia န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးလၢ တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ် စးထီၣ်အီၤ လၢအဆိအချ့.
“တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂုၤအဂၤ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် နပၢနုာ်လီၤအါထီၣ်အီၤကွ့ၢ်ကွ့ၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်အုၣ်ကီၤခီပနံၣ်တနီၤနီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၣ်နီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ချ့မး, လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး တစိၢ်တလီၢ်တၢ်အိၣ်ဆိးအလီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်တၢ်မၤစၢၤ တၢ်တတၢၤတနါဝဲၤကျိၤစ့ၢ်ကီးအိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လဲၤနုာ်လီၤဖဲ DisasterAssist.gov.au လီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢအချုးတၢ်ဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အိၣ်ခိးကွၢ်ဘၣ်အီၤတက့ၢ်.
တၢ်မၤကဆှဲကဆှီ: စးထီၣ်အီၤလၢအဆိအချ့
လၢတၢ်ဒီသဒၢ ကုၤထီၣ်ဒီး ခါဆူညါတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအါထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်, တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် စးထီၣ်မၤဃ့ထီၣ်နဟံၣ်လၢအဆိအချ့. အိးထီၣ်ပဲတြီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တြဲၤဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မ့ၢ်က့ၤအိးထီၣ်ကဒါမ့ၣ်အူန့ၣ်, သူနီၣ်ဝံၣ်ဝၢ်ကသုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, စဲးဝံးသူထီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး စဲးမၤကလၢၤထီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်.
မဲာ်ဖံးခိၣ်လၢထံလုၢ်ဘၢအီၤခဲလၢာ်န့ၣ် မၤသံကွံာ်တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ တၢ်ကတဲာ်ကတီၤတၢ်အီၣ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်. တၢ်အီၣ်လၢ ထံလုၢ်ဘၢ်အီၤ, ဘၣ်စီၣ်ဒီးထံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် စူာ်ကွံာ်အီၤခဲလၢာ်.
Dorothy Tran ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤ,
“ထံလုၢ်ဘၢတၢ်အထံန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီအါမး; ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဒ်သိးဂာ်ကသံၣ်ကသီသ့ၣ်တဖၣ်, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ပှၤကညီဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အတၢ်ကမှံၤသ့ၣ်တဖၣ်. အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကစူၤကွံာ်တၢၤကွံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ် မ့တမ့ၢ် ဘၣ်တခီ တချုးနသူအီၤဒ်ဘၣ်အခါ မၤကဆှဲအဆှီအီၤမူးမူးနီၣ်နီၣ်.”
လၢတၢ်ကူသိး ကူကၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢအမဲာ်ညါန့ၣ်, လၢတၢ်မၤကဆှီတၢ် မ့တမ့ၢ် မၤကဆှဲကဆှီကုၤထီၣ်ဖ့ထီၣ် သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် နမ့ၢ်သူဂာ်ကသံၣ်တခီ ဖျီၣ်ဘၣ်တၢ်ကျၢၢ်ဘၢနါဒ့ကိာ်ပူၤ. တၢ်လၢကုၤန့ၣ် တၢ်ဘၣ်မၤကဆှဲကဆှီအီၤလီၤလီၤဆီဆီန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သးတနီၤနီၤန့ၣ်, နကလိၣ်ဘၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤဆိဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤ
တၢ်လၢကုၤကဲထီၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်သ့. တၢ်တတၢၤတနါဒီးကမျၢၢ်ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်ဝီ ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူကသံၣ်သရၣ်မုၣ်ဖးဒိၣ် Dr Lai Heng Foong ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သးဘံး (တၢ်သးအံး) သ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ထံလုၢ်ဘၢတၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဆူၣ်ချ့တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဝဲတဲပၠးဝဲဒ်အံၤ: “တၢ်ဟၢဖၢလူဒီး ဘှီး သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်အသးသ့လၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢအဘၣ်အၢဘၣ်သီသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ, ကၣ်ဘိၣ်ဂာ်သဝံအစုၣ်အပျၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝးတရံးကဲထီၣ်အသး, တၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိပစိၤသ့ၣ်တဖၣ်— အဒိဒ်သိး Ross River ဒီး Barmah Forest ဘဲရၢးစ်သ့ၣ်တဖၣ်, တကးဒ်ဘၣ်ပထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်သိး ယပၣ်ခိၣ်နူးသလီညီးတၢ်ဆါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်က့ၤအိၣ်ဆူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤလၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအပူၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢနီၣ်ခိနီၣ်ကစၢ်ဘၣ်, ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီးနီၣ်သးတၢ်ဆိမိၣ်ဆိမးတၢ်တူၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
You can assist others by volunteering with local organisations or donating to relief efforts like the Red Cross. Credit: Dan Peled/Getty Images
“ဟံးတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤသပှၢ်, ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်တတၢၤတနါကဲထီၣ်ဒီး စှၤကိးနွံ မ့တမ့ၢ် စှၤကိးလါဝံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ် ကဟဲက့ၤအိၣ်ဘၣ်က့ၤဒ်သိးအပူၤကွံာ်တချုးတၢ်တၢၤတနါကဲထီၣ်ဒ်ဘၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤလၢပတၢ်လဲၤခီဖျိအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲအံၤသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ် ဘၣ်ဟံးတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤန့ၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ပာ်အီၤဒ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဆိအီၤသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအကလုာ်ကလုာ်, မ့ၢ်တၢ်ကးတံာ်လီၤကွံာ်ကၠိဧါ, မ့ၢ်ဘၣ်ဆဲးကျိးဒီးတၢ်အုၣ်ကီၤ ခီပနံၣ်ဧါ, မ့ၢ်ပတံထီၣ် တၢ်မၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢအအိၣ်လီၤဆီလိာ်အသးသ့ၣ်တဖၣ်ဧါ, မ့တမ့ၢ်ဘၣ်တခီ ဘၣ်မၤကဆှဲကဆှီဟံၣ်ဃီဧါ, တၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Erin Pelly ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်လၢကကွၢ်ထွဲလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, ဟးလိာ်ကွဲာ်ကသုၣ် မ့တမ့ၢ် မၤန့ၢ်အိလးဖးထံဖိတခွး. တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဖိဒံဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တခါ: ပျဲအဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်လၢညီနုၢ်မၤဝဲသ့ၣ်တဖၣ်, ဒိကနၣ်အဝဲသ့ၣ်တဲပၠးအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး နဘၣ်ကွၢ်ကတဲာ်ကတီၤလီၤနနီၣ်ကစၢ်နီၣ်သးဆူၣ်ချ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
ပှၤတဝၢအဂံၢ်အဘါ
တၢ်တတၢၤတနါကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ နလဲၤသံကွၢ်သံဒိး ပှၤဖဲနခိၣ်နဃၢၤသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သး မ့ၢ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤဆီတခါန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်တတၢၤတနါကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အါတက့ၢ်ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အတံၤသကိး, အဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤဒီး ပှၤလၢအအိၣ်ဘူးဒီးအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်တဖၣ်မၤစၢၤအီၤန့ၣ်လီၤ.”
“ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်တတၢၤတနါကဲထီၣ်ဝံၤ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် ကွၢ်မၤစၢၤလိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲနီၣ်ဝံာ်ခံလၢ တၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်အိၣ်မူလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.”
In addition to your protective clothing, wear a respirator if you’re using strong chemicals or cleaning up mould. Credit: Dan Peled/Getty Images
နမၤစၢၤတၢ်သ့ဒ်လဲၣ်
နမၤစၢၤပှၤဂုၤပှၤဂၤသ့ၣ်တဖၣ်သ့ဝဲ ဒ်သိး နလဲၤနုာ်လီၤမုာ်သးမၤကလီတၢ်ဖဲ လီၢ်ကဝီၤတၢ်ကရၢကရိတခါခါအပူၤ မ့တမ့ၢ် မၤဘူၣ်လီၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဆူ ဝဲၤကျိၤလၢအမၤစၢၤတၢ်တခါခါအအိၣ်, လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး Red Cross — ဂာ်တဲာ်ဂီၤ တၢ်ကရၢကရိန့ၣ်လီၤ.
တဘျီတခီၣ် တၢ်မၤစၢၤတၢ်ယိယိဖိန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
Erin Pelly စံးဝဲဒၣ်, “တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤနာ်သက့ နသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤအိၣ်တဂၤဂၤလၢ အကမၤစၢၤနၤ, ပှၤအိၣ်တဂၤဂၤလၢ ကဒိကနၣ် နတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤန့ၣ်, တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်အကါဒိၣ်တခါလၢ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တလိၣ်လၢနကဘၣ်မၤဘူၣ်လီၤတၢ်ဖိတလံၤတခါခါ မ့တမ့ၢ် ကျိၣ်စ့ဘၣ်, နီၣ်နီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်လၢကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးဒီးပှၤတဂၤဂၤ ဒိကနၣ်အဝဲတဲဖျါထီၣ်အတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ.”
နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်, ဆဲးကျိးဘၣ်နကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤ GP မ့တမ့ၢ် နုာ်လီၤဆဲးကျိးဖဲ Telehealth အပူၤတက့ၢ်.
နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲန့ၣ်နမၤန့ၢ်အီၤသ့ခီဖျိ:
Lifeline (13 11 14)
Beyond Blue (1300 22 4636)
Kids Helpline (1800 551 800)
