Wesley LifeForce မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ကရၢကရိတခါလၢအမၤတၢ်လၢ တၢ်မၤပှဲၤထီၣ်တၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ, ခီဖျိတၢ်ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်သိၣ်လိ လၢအဘၣ်ဃးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး ဆူပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ် လၢကျိာ်လီၤဆီလိာ်အသးဃုကျိာ်န့ၣ်လီၤ.
Nuha Abdul Razaq ဟဲတုၤဖဲအီစထြ့လယါကီၢ် ဖဲ၂ဝဝ၅နံၣ် ဒ်သိးသိးပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲတဂၤအသိး ဒီး ဟဲန့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢ အံရၣ်ကီၢ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲဒၣ် တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သးတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တခါလၢ ပှၤတဝၢလၢအကတိၤအးရါဘံးကျိာ်အါဒံအါဂၤ ထံၣ်အီၤလၢအမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးဘၣ်အီၤကီတခါန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲပထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတမံၤလၢအဝဲသ့ၣ်တတဲသကိးအီၤနီတဘျီဘၣ်. လၢယအိၣ်ဖဲအံရၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤဟဲထံၣ်လိာ်သးဒီးယၤ ပှၤအါဒံအါဂၤ လၢအဟဲန့ၢ်လၢ ဆံရံယါကီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ထံကီၢ်လၢအလီၤဆီလိာ်အသး, ဒ်သိး လဲးဘနိးမ့ၢ်ဂ့ၤ, ကၠီဒဲကီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ် ပတဲသကိးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဘၣ်, ဖဲပထံပကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအပူၤန့ၣ်ပတတဲသကိးတၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သးအဂ့ၢ်ဘၣ်. လီၤဂာ်လၢ ပှၤတနီၤနီၤန့ၣ် ပာ်အီၤဒ်သိးတၢ်မဲာ်ဆှးတခါန့ၣ်လီၤ.”
အဝဲန့ၣ် ခဲကနံၣ်အံၤ အဝဲဟ့ၣ်လီၤဝဲဒၣ် တၢ်ဒီသဒၢ တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး နံၤဖုၣ်တၢ်သိၣ်လိ လၢပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီးပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် လၢအးရါဘံးအကျိာ်န့ၣ်လီၤ.
နံၤဖုၣ်တၢ်သိၣ်လိအံၤ ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဖဲ တၢ်သိၣ်လိတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ Wesley LifeForce ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ လၢအမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိလၢ တၢ်ဒီသဒၢ တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး လၢကျိာ်ဃုကလုာ်: အးရါဘံး, ဒါရံ, ဖါဆံး, ကညီ, ခၢၤမးဒီး ထးမ့လ် ကျိာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်တခါလၢ တၢ်မၤသကိးဃုာ်အီၤဒီး ပှၤအိၣ်မူတ့ၢ်လၢတၢ်မၤဆါပယွဲ, တၢ်ပျံၤတ့ၢ်တၢ်ဒီး တၢ်မၢဆူၣ်သုးလီၢ် တၢ်ကရၢကရိ လၢတၢ်ကိးအမံၤ, Service for the Treatment and Rehabilitation of Torture and Trauma Survivors - STARTTS န့ၣ်လီၤ.
Ms Abdul Razaq စံးဝဲဒၣ် တၢ်သိၣ်လိအံၤ တၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအိၣ်ဝဲဒိၣ်မး ခီဖျိလၢ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤလၢပှၤကညီလၢ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီးအီၤသ့ၣ်တဖၣ်, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ တၢ်တာ်တၢ်ဒီး တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤတၢ်ဆီၣ်သနံးလၢ အကဲထီၣ်ခီဖျိ တၢ်သုးလီၢ်ကျဲဒီး သုးလီၢ်အိၣ်ဆိးအဃိန့ၣ်လီၤ
“တၢ်သုးအိၣ်ဆူထံကီၢ်အဂၤတဘ့ၣ်န့ၣ်, အတမ့ၢ်တၢ်ညီဘၣ်. ပှၤတနီၤနီၤန့ၣ်, အိၣ်ဘၣ်တ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤအပူၤ လၢအနံၣ် ၁ဝ, ၁၂နံၣ် ဝံၤန့ၣ် သုးအသးဆူထံကီၢ်အဂၤတဘ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ထံကီၢ်လၢ အကတိၤကျိာ် လီၤဆီဒီးအဝဲသ့ၣ်ကျိာ်, လၢကျိၣ်စ့တကပၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်အါတက့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအကျိစ့တအိၣ်လၢကသူဝဲဒၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်သုးအိၣ်ဆူထံကီၢ်အဂၤတဘ့ၣ် ဒီး အဲၣ်ဒိးဃုတၢ်ဖံးတၢ်မၤနာ်သက့န့ၣ် ကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤတခါအဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲနသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးဆူအီစထြ့ယါကီၢ်တဘျီ, တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ်ဟဲပၣ်ဃုာ်ဝဲဒီးနၤန့ၣ်လီၤ.”
အပူၤကွံာ်တယံၤဒ်ဘၣ် တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါတခါအပူၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီးပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, PTSD ဒီး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါမး လၢအတဘၣ်ဘျိးဘၣ်ဒါလိာ်အသးဒီးနီၣ်ဂံၢ်တၢ်ထိၣ်ဃူဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
Australian Institute of Health and Welfare, အီစထြ့လယါဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤကရၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤပာ်ကီၤအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ဖဲ ၂ဝဝ၇—၂ဝ၂ဝ နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်, မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤဒီး ပှၤအိၣ်ဆိးထီရီၤ ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပှၤဟဲနုာ်လီၤဆူအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ် မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး အါဝဲဒၣ် ၁.၇ ဆးန့ၣ်လီၤ.
Wesley Lifeforce တၢ်ကရၢကရိ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိပှၤရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အခိၣ်, Bethany Farley စံးဝဲဒၣ် ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီး ပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒု နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ပာ်ဖျါလၢအဒုးနဲၣ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအိၣ်ဝဲဒၣ်, လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးနီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်န့ၣ် အိၣ်အါန့ၣ် အမျးကယၤ ၅ဝ ဒီး ပှၤလၢအပာ်ဖျါလၢအအိၣ်ဒီး PTSD တၢ်လဲၤခီဖျိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲ ၂၅မျးကယၤ. တၢ်ပာ်ဖျါအဂုၤအဂၤလၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢတၢ်ကမၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သးန့ၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်, ဒီးပှၤလၢအဆိကမိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒ်အံၤ လၢအမ့ၢ်ပိာ်ခွါန့ၣ်အိၣ်ဝဲ အမျးကယၤ ၁ဝ ဒီး ပိာ်မုၣ်န့ၣ် အိၣ်အါန့ၢ် ၁၇မျးကယၤန့ၣ်လီၤ.”
STARTTS ပှၤပၢဆှၢတၢ်ခိၣ် —၂ Lachlan Murdoch စံးဝဲဒၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ဒီး တၢ်ဘၣ်သုးလီၢ်သုးကျဲ အတၢ်ပျံၤတ့ၢ်တၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ နီၣ်သးတၢ်ဆိမိၣ်ဆိမး အတၢ်ဘံၣ်ဘုၣ်ကီခဲ လၢပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီး ပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုသ့ၣ်တဖၣ်တူၢ်ဘၣ်အီၤခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ဆီၣ်ဖျိးထီၣ်ကွံာ်နၤလၢနထံနကီၢ်အပူၤ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်သးလၢအလီၤပျံၤလီၤဖုး ဒီး ထံၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဘၣ်တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်ပာ်နၤဒ်သိး တၢ်ကွံာ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်, ခးလီၤကျိချံမီာ်သၣ်အတၢ်ပညိၣ်လီၤအလီၢ်တခါ ဒီး တနီၤနီၤန့ၣ် ဘၣ်လီၤဃိးပူၤ ဒီး ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်အိၣ်သးဖဲတၢ်ဒုးတံၢ်ဃာ်အပူၤ. တူၢ်ဘၣ်ခီဖျိဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤသီမၤဆူးမၤဆါသ့ၣ်တဖၣ်. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ်န့ၣ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အသူၣ်အသးဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢကျဲအဘိဘိန့ၣ်လီၤ. အဃိ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ, တၢ်သူၣ်လီၤကတုၤသးလီၤကတုၤ, တၢ်သးသဟီၣ်လီၤသထြုးဒီး တၢ်ပျံၤတ့ၢ်တၢ်ဒီး အဲၣ်ဒိးမၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်အသး အိၣ်အါဝဲန့ၣ်လီၤ.”
အဝဲစံးဝဲဒၣ် လၢပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, တၢ်တူၢ်ဘၣ် တၢ်ပျံၤတ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒုးကဲထီၣ် ခါဆူညါ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် လၢအမ့ၢ် သူၣ်ပျံၤသးပျံၤတၢ်လၢကဘၣ်က့ၤကဒါဆူအထံအကီၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ဖျိးထီၣ်ကွံာ်ဝဲအပူၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်လၢပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ပှၤလၢအဘၣ်အိၣ်ဆိးဖဲ တၢ်အိၣ်သးလၢ တၢ်အုၣ်ကီၤတအိၣ်လၢတၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအဝဲန့ၣ် မ့ၢ်အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးစ့ၢ်ဧါ မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်က့ၤကဒါဆူ တၢ်အိၣ်သးလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အကျါဧါန့ၣ် အတၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. အဃိတၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်ဘၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်သဂၢၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီးဒီးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် အတၢ်သးဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဃုာ်အသးန့ၣ်လီၤ.”
Ms Farley စံးဝဲဒၣ် ဖဲပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီး ပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟဲတုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအခါ အတန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီး တၢ်အံၤထွဲကွၢ်ထွဲလၢ အဘၣ်လိာ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ တၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်အဃိ မၤဆူၣ်ထီၣ်နးထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်တာ်တၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအပာ်ဖှိၣ်အါထီၣ်အသးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ကတိၤကျိာ်တဘၣ်ဘၣ်, တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ် မၤတၢ်တဆီဘၣ်တဆီဒ်လဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အီၤဘၣ်. ဘၣ်ဃုကွၢ်စ့ၢ်ကီး ဝဲၤကျိၤလၢအအိၣ်ဒီးပှၤကျိးထံတၢ် မ့တမ့ၢ် ဘၣ်ဃုပှၤလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် အဝဲသ့ၣ်အပှၤတဝၢဒီး အလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ တၢ်ခီဆၢတၢ်ကီတၢ်ခဲအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, လၢအတၢ်ခီဆၢအကျိၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်လီၤဆီလိာ်အသး. နီၣ်သးဆူၣ်ချ့ အက့ၢ်အဂီၤလၢတၢ်ပာ်လီၤအီၤ အနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ် အတဘၣ်လိာ်အသးဒီး ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အပှၤတဝၢ ပတၢ်လိၣ်ဘၣ် သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်.”
တၢ်မၤလိဘၣ်ဃး တၢ်ဒီသဒၢတၢ်မၤသ့လီၤနီၣ်ကစၢ်အသး ဒ်သိး Ms Abdul Razaq ဟ့ၣ်လီၤအီၤအံၤန့ၣ်, အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤတၢ်ကဘၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်, ဒီးပှၤဟဲထီၣ်တၢ်မၤလိသ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်နီၤလီၤအဝဲသ့ၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအဝဲသ့ၣ်နီၣ်ကစၢ်ကျိာ်ဒၣ်ဝဲဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢတဂၤဒီးတဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
Ms Abdul Razaq စံးဝဲဒၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤဘၣ်ဒိသူးသ့ၣ်လၤကပီၤန့ၣ် ဘၣ်ဘျးလိာ်အဝဲဒၣ်အသးဒီး တၢ်က ကတိၤဘၣ်ဃး တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သးအဂ့ၢ် ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်တခါလၢကဲထီၣ်တၢ်တြီတံာ်တာ်အဆိကတၢၢ်လၢအဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
“ဖဲယစးထီၣ်မၤလိယသးအဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ, ယနၢ်ဟူဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတနီၤန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးတၢ်သးတမုာ်လၢယဂီၢ် နာ်သက့ လၢခံန့ၣ် ယတူၢ်လိာ်အီၤဒ်သိး တၢ်ဒ်သိးအံၤမ့ၢ်ကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုးဖဲယပှၤတဝၢအပူၤန့ၣ် ပလိၣ်ဘၣ်လၢပပှၤတဝၢကိးခါဒဲးကဘၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.”
တုၤလၢအဝဲဟ့ၣ်လီၤဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအဆိကတၢၢ်တဘျီဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, အဝဲသူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ် မ့ၢ်လၢ ပှၤဟဲထီၣ်တၢ်သိၣ်လိသ့ၣ်တဖၣ် တဲဖျါတၢ်ဂ့ၢ် ရှဲရှဲပျီပျီဒီး အဝဲသ့ၣ် ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ် တၢ်မဲာ်ဆှးလၢအပူၤကွံာ် လၢအဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သးအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.
“ပိာ်မုၣ်လၢအဟဲထီၣ်တၢ်သိၣ်လိခွံဂၤန့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်မးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကတိၤတၢ်အကျိၤအကျဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တဲအီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးယၤဒိၣ်မး. အဝဲတဲဘၣ်ဃး အဝဲသ့ၣ်အနီၣ်ကစၢ်အဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ် တလီၢ်တခါအမုာ်တခါ ဒီး တၢ်နာ်အီၣ်လိာ်သးန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးတဲတၢ်အခါန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်တဲအီၤဒ်အတဲညီနုၢ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.”
နၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤဂၤ လၢနသ့ၣ်ညါအီၤ လၢအမ့ၢ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤန့ၣ်, နဆဲးကျိး Lifeline ဖဲလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ၁၃ ၁၁ ၁၄ သ့ဝဲဒၣ်အသိး, နဆဲးကျိး တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သးတၢ်ကိးကဒါက့ၤဝဲၤကျိၤ— Suicide Call Back Service ဖဲလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ၁၃ဝဝ ၆၅၉ ၄၆၇ စ့ၢ်ကီးသ့ဝဲဒၣ်ဒီး နဆဲးကျိး Kids Helpline ဖဲ လီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ၁၈ဝဝ ၅၅ ၁၈ဝဝ စ့ၢ်ကီးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့အဂ့ၢ်န့ၣ် နလဲၤနုာ်လီၤကွၢ်ဃုအီၤဖဲ beyondblue.org.au ဒီး ကိးသံကွၢ်အီၤဖဲလီတဲစိနီၣ်ဂံၢ် ၁၃ဝဝ ၂၂ ၄၆၃၆ စ့ၢ်ကီးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
Embrace Multicultural Mental Health တၢ်ကရၢကရိန့ၣ် ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲဒၣ် ပှၤလၢအထူအထံးမ့ၢ် ကလုာ်ဒူဆဲးလၤအါကလုာ် လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤဒီး ကတိၤကျိာ်လီၤဆီလိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
