Key Points
- ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਹੈ।
- ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਫਸਟ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਚੇਤਾਵਨੀ: ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ।
- How did native title come about?
- What does native title mean?
- Why is native title complex?
- How much of Australia is covered by native title?
- Why is native title important for all Australians?
ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਯਾਨੀ ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸੰਧੀ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰਜ਼ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਪਿਛਲੇ ਐਪੀਸੋਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਧੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਕਿਵੇਂ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆਇਆ?
200 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨੂੰ ਟੈਰਾ ਨੂਲੀਅਸ (terra nullius) ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ “ਖਾਲੀ ਧਰਤੀ”, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੇਸ ਨਾਲ ਆਇਆ – ‘ਦ ਮਾਬੋ ਕੇਸ’।
1982 ਵਿੱਚ, ਐਡੀ ਮਾਬੋ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀਅਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੁਕੱਦਮਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਵਿੱਚ ਮਰੇ ਟਾਪੂਆਂ (Murray Islands) ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਟਾਪੂ ਹਨ ਜੋ ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਤੇ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉੱਪਰ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਇਹ ਕੇਸ ਤਕਰੀਬਨ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਫਿਰ 1992 ਵਿੱਚ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਕਿ ਮੇਰਿਅਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੀ; ਇਸ ਨੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਟੈਰਾ ਨੂਲੀਅਸ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫੈਡਰਲ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਨੇ ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਐਕਟ 1993 ਪਾਸ ਕੀਤਾ।
15 ਨਵੰਬਰ 1993 ਨੂੰ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੌਲ ਕੀਟਿੰਗ ਨੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਮਾਬੋ ਫੈਸਲੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੀ ਰੂਪਰੇਖਾ ਦਿੱਤੀ।
ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਜਾਂ ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਨ। ਇਹ ਹੱਕ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਨੂੰ ਅਕਸਰ "ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਧਿਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਰ, ਮੱਛੀ ਫੜਨ, ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਸਾਂਝੇ ਜਾਂ ਸਮੂਹਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਿੱਜੀ ਜਾਂ ਵਪਾਰਕ ਮਾਲਕੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਹੋਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਵਰਤੋਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੇਤੀ, ਖਣਨ, ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ, ਇਹ ਵਰਤੋਂ ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਫਸਟ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹੱਕ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਖਣਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜਾਂ ਕੌਂਸਲਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਲਈ, ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ - ਇਹ ਪਛਾਣ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧ ਬਾਰੇ ਹੈ।
ਇਹ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਪਰ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ – ਅਕਸਰ ਇਹ ਸਬੂਤ ਮੌਖਿਕ ਇਤਿਹਾਸਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਚਲਦੇ ਆ ਰਹੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤ ਰਿਵਾਜ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੱਛਮੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਿੱਟ ਨਹੀਂ ਬੈਠਦੇ।
Yinhawangka Law Men Marlon Cooke (left) and David Cox ('Barndu') (right) with Gwynette Govardhan on Yinhawangka Country during a field trip to collect evidence (stories and land markings) of cultural heritage.
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਹਿੱਸਾ ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ?
ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਨੇ ਅਸਲ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸਨੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ, ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀਆਂ ਬਾਰੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਐਕਟ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੁਣ ਨੇਟਿਵ ਟਾਈਟਲ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਬੰਧ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਰ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਵਾਂਗ ਕਿਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਖੇਤਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਹਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗਾ ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ ਹੈ।
ਇਸ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੌਲ ਕੀਟਿੰਗ ਦੇ 1993 ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦੀ ਆਡੀਓ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ (NAA) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਕੀਮਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੁਝਾਵਾਂ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਐਕਸਪਲੇਂਡ ਪੋਡਕਾਸਟ ਨੂੰ ਸਬਸਕ੍ਰਾਈਬ ਕਰੋ ਜਾਂ ਫਾਲੋ ਕਰੋ।
ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇ ਸਬੰਧਿਤ ਆਈਡੀਆ ਹਨ? ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ australiaexplained@sbs.com.au 'ਤੇ ਈਮੇਲ ਭੇਜੋ।
