Samoan: The Uluru Statement from the Heart

Uluru Statement from the heart

Uluru Statement from the Heart (photo by Jimmy W Hunt) Source: Jimmy Widders Hunt

I le masina o Me 2017, na omai faatasi ai sui filifilia o Tagata Apoliki ma Torres Strait i le fonotaga ua faaigoaina o le First Nations National Constitutional Convention sa faia latalata i Uluru ma fafau mai ai le Uluru Statement from the Heart (Tautinoga mai le fatu a Uluru). O lenei Tautinoga ua faataoto mai ai se suiga i le Faavae o Ausetalia, e amanaia ai i le Faavae, Uluai Tagata sa nofoia Ausetalia, atoa ai ma se auala mo le aga’i i luma e faavae i le mea moni, amiotonu ma le maelegā.


O matou, na potopoto i le Fonotaga Aoao o le Faavae (National Constitutional Convention) i le 2017, omai mai vaega uma ole itūlagi i saute, matou te faia lenei tautinoga mai le fatu. O ō matou ituaiga o Tagata Apoliki ma Torres Strait na muai avea ma malo na pule (sovereign nation)i le konetineta o Ausetalia ma ona motu tulalata, ma pulea ai i ā matou lava tulafono ma aga. O lenei, sa faia e ō matou tuaā, fua agai i le faatulagana o la matou aganuu, mai lona Afuaga, fua agai i tulafono lē tusitusia mai taimi ua tuanai e lē o toe manatua ni faamaumauga, ma e fua i le faa saienisi i le silia ma le 60afe tausaga talu ai. O lenei pule o se talitonuga faaleagaga: ole sootaga ua augātupulagā i le va o le eleele, po o le tinā faalēnatura, ma Tagata Apoliki ma Torres Strait na amata soifua mai i lea vaitaimi, e tumau pea lo latou sootaga, ma e ao ona iai se aso e toe tuufaatasia ai ma o matou tuaā. O lenei fesoota’iga o le faavae o le umia o le palapala, pe sili atu foi, o le pule. E le’i mafai lava ona faamatu’u atu pe aveesea ma e tumau pea le vaavaalua ma le pule a le Crown. Pe faapefea ona ese seisi faamatalaga? O tagata na umia se  eleele mo le 60afe tausaga ma lenei fesoota’iga paia ae lē toe iloa mai ile talaaga o le lalolagi i totonu o le 20 tausaga talu ai nei? Matou te talitonu, o le faia o ni suiga tetele tau le faavae ma fetuunai’ga tau le tamaoaiga, o le a susulu atu ai lenei pule ua autausagā e faapupula atili ai le avea o Ausetalia ma atunuu. I seisi ona tulaga, o matou o tagata aupito sili ona saisaitia i luga o le paneta. E lē o matou o ni tagata e fanau mai ma ni solitulafono. O ā matou fanau ua faaesea mai mai ō latou aiga I ni tulaga lē faamatalatalaina. E lē mafua lea ona ua leai so matou alofa mo i latou. O ō matou talavou ua faamalosia le faanonofo i nofoaga faasala i ni tulaga lē manuia. E tatau ona avea i latou ma ō matou faamoemoega mo le lumanai. O vaega ia o loo faamatala manino ai le mafuaaga o la matou faafitauli. O i tonu o loo taatia ai le tulaga ogaoga o le leai o so matou malosiaga. Ua ō matou sailia ni suiga ile Faavae ina ia faamalosia ai o matou tagata ma toe faasa’o lona tulaga i lo matou lava atunuu. Afai ae iā i matou le malosiaga i lo matou faasinomaga, o le a ola lelei ā matou fanau. O le a ō latou savavali i lalolagi e lua ma o le latou aganuu o le a avea ma a latou meaalofa i lo latou atunuu. Matou te valaau mo le tuuina o se leo o First Nations i le Faavae. O Makaratta o le faatumutumuga lea o la matou finau. O le omai faatasi i le maea ai o ni taimi faigata. O lo’o pueina ai ō matou faamoemoega mo se mafutaga tonu ma talafeagai ma tagata o Ausetalia, ma se lumanai manuia mo ā matou fanau e faavae i le amiotonu ma le maelegā. Matou te sailia se komisi a le Makaratta latou te faatonutonuina se faiga o ni maliega i le va o faigamalō ma First Nations ma le ta’uina o le mea moni e faatatau i lo matou talaaga. I le 1967 na faitauina i matou, i le 2017,ua matou sailia se avanoa e faafofogaina ai i matou. Na tuua e ō matou tuaa le nofoaga na faamautu iai le togālauapiga ma amata la matou feoaiga i lenei atunuu tele. Ua matou valaaulia oe ina ia tatou savavali faatasi ma matou I se gaioiga a Tagata Ausetalia mo se lumanai manuia.

 

Mo nisi faamatalaga faamolemole asiasi i le upega tafailalgi a le Uluru Dialogue i le www.ulurustatement.org pe imeli I le Indigenous Law Centre, UNSW i le ilc@unsw.edu.au

Ua faia e le SBS ia avanoa le Uluru Statement from the Heart I gagana e 63 ina ia faaauau ai le talanoaga aoao ma Cald komiuniti i a latou lava gagana.


Share
Follow SBS Samoan

Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Samoan-speaking Australians.
A podcast series exploring the world of rugby league from a Samoan perspective.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service