Öne çıkanlar
- Toprak hakları, kültürel, sosyal ve ekonomik fayda sağlamak amacıyla, belirli devlet topraklarını (özel mülkiyet değil) Aborjin ve Torres Boğazı Adalı toplumlarına iade eder.
- Toprak hakları, yerli mülkiyeti ve antlaşmalar farklı yasal ve politik süreçlerdir, ancak hepsi İlk Halklarının Ülke ile bağlarını tanımayı ve kendi kaderini tayin hakkını desteklemeyi amaçlar.
- Toprak Hakları Hareketi, 1966 Wave Hill Yürüyüşü gibi olaylarla başladı ve 1976 Aborijin Toprak Hakları (Kuzey Bölgesi) Yasası gibi çok önemli yasaların çıkarılmasına yol açtı; ilerleme bugün de devam ediyor.
Avustralya'da Aborijin toprak hakları nelerdir?
Uzun yıllar boyunca Aborijin ve Torres Boğazı Adalılarının topraklarıyla olan bağları tanınmadı. Toprak hakları yasaları, onlara geleneksel toprakları üzerinde yasal kontrol sağlamak için oluşturuldu.
Sömürgecilikten önce, Aborijin ve Torres Boğazı Adalıları on binlerce yıl boyunca bu topraklara sahip çıktılar.
Ancak sömürgeleşme, "kimseye ait olmayan toprak" anlamına gelen terra nullius adlı yanlış fikre dayanarak bu toprakları herhangi bir anlaşma olmaksızın ele geçirdi.
Prime Minister Gough Whitlam symbolically returning land to the Gurindji people on 16 August 1975, an act famously represented by Whitlam pouring sand into Vincent Lingiari's hand. Source: AAP
Aborijin toprak hakları nasıl başladı?
Modern toprak hakları hareketi, 1966'da Kuzey Bölgesi'ndeki Gurindji çobanları ve ailelerinin grevi olan Wave Hill Yürüyüşü ile başladı. Bu protesto, hem kötü çalışma koşullarını hem de geleneksel toprakların iadesi talebini vurguladı.
1967'de yapılan ulusal bir referandum, Avustralya Hükümeti'ne Aborijin ve Torres Boğazı Adalıları için yasa çıkarma yetkisi verdi. Bu, geleneksel toprak haklarını resmen tanıyan ilk yasa olan 1976 Aborijin Toprak Hakları (Kuzey Bölgesi) Yasası'nın yolunu açtı.
Bazı eyalet ve bölgelerin kendi toprak hakları mevzuatları vardır, ancak Avustralya'nın henüz tek bir ulusal toprak hakları yasası yoktur.
Aborjin toprak hakları neleri kapsar?
Toprak hakları yalnızca devlete ait topraklar için geçerlidir - Kraliyet toprağı olarak bilinir - özel mülkler için geçerli değildir. İade edilen topraklar satılamaz veya ipotek edilemez. Bunun yerine, İlk Halklar topluluklarının ona bakabilmesi ve hakkında kararlar alabilmesi için emanet olarak tutulur.
Aborijin ve Torres Boğazı Adalılarını temsil etmek ve iade edilen toprakların yönetimine yardımcı olmak için toprak konseyleri kuruldu. Bu konseyler, toplulukların toprağı kültürel, sosyal, çevresel ve ekonomik amaçlarla kullanmalarını destekler.
Aborijin toprak hakları, yerli mülkiyeti ve antlaşma arasındaki fark nedir?
· Toprak hakları: Hükümetler tarafından oluşturulan ve belirli Kraliyet topraklarını Aborijin ve Torres Boğazı Adalılarına iade eden yasalar, genellikle toprak konseyleri tarafından yönetilir.
· Yerli mülkiyeti: Bazı İlk Halklar kabilelerinin geleneksel yasaları ve gelenekleri uyarınca toprakları ve suları üzerinde hala hak sahibi olduklarının yasal olarak tanınması.
· Antlaşma: Hükümetler ve İlk Halklar arasında resmi bir anlaşma. Yeni Zelanda ve Kanada gibi ülkelerin antlaşmaları vardır, ancak Avustralya'nın henüz ulusal bir antlaşması yoktur.
Bu yaklaşımlar birlikte, İlk Halklar için adalet, tanınma ve kendi kaderini tayin hakkı sağlamayı amaçlamaktadır.
The Wave Hill walk-off, led by Vincent Lingiari, was a pivotal moment in Australian Aboriginal land rights history. In 1966, Gurindji stockmen, domestic workers, and their families walked off Wave Hill Station in protest against poor working conditions and a lack of land rights. Credit: National Museum Australia
Aborjin toprak hakları bugün neden önemli?
Toprakların iadesi, toplulukların dilleri, kültürleri ve Ülkeleriyle yeniden bağ kurmalarına yardımcı olur. Ayrıca konut, sağlık, eğitim ve ekonomik bağımsızlığı da destekler.
Wiradjuri Nyemba'lı bir kadın olan su hakları uzmanı Dr. Virginia Marshall, bakış açısındaki farkı şöyle açıklıyor:
"Su veya ağaçlar bizimle konuşur, Batılı bir çevre ideolojisini benimsememize gerek yok... Yasalarımız ve yaratılış hikayelerimiz anlamamızı sağlar."
Toprak hakları, birinin evini veya arka bahçesini elinden almakla ilgisi yoktur. Tanınmış tarihi veya kültürel bir bağın olduğu belirli Kraliyet arazisi alanlarını iade etmeye odaklanırlar.
Yerel bir örnek: Darkinjung Toprak Konseyi
NSW Aborijin Toprak Hakları Yasası kapsamında kurulan Darkinjung Yerel Aborjin Toprak Konseyi, arazi haklarının pratikteki potansiyelini göstermektedir.
Kuruculardan biri olan Gomeroi'li amca Barry Duncan, 1983'te ailesinin arka bahçesinde nasıl başladığını şöyle hatırlıyor:
"Toprak hakkı topluluğu bir araya getirdi. Toprağa yapılan yatırımların Aborjin mülkiyetine geri dönmesini sağlamanın bir yoluydu."
Yıllar içinde Darkinjung, ekonomik fırsatlar yaratmaya ve topluluk karar alma süreçlerini güçlendirmeye yardımcı oldu.
Barry Amca şöyle düşünüyor: "Artık insanlar biliyor... toprak mülkiyeti konusunda çok akıllıca davranıyoruz."
Aborijin toprak haklarının önündeki zorluklar neler?
Toprak hakları süreci karmaşık ve yavaş olabilir. Sadece sınırlı bir Toprak parçasının geri verilmesi söz konusu. Ayrıca bazı Toprak taleplerinin önünde yasal veya siyasi engeller de bulunuyor.
Bu zorluklara rağmen, toprak hakları Avustralya'nın uzlaşma, adalet ve İlk Halklar egemenliğinin tanınması yolunda önemli bir rol oynamaya devam ediyor.
Yerli toprak hakları tüm Avustralyalılar için neden önemlidir?
Avustralya'ya yeni gelenler için toprak hakları hakkında bilgi edinmek, ülkenin tarihiyle daha derin bağlantı kurmanın bir yoludur. Bu, toprak kaybetmekle ilgili değil; insanlar ve toprak arasındaki dünyanın en eski yaşayan ilişkilerinden birini tanımak ve yeniden kurmakla ilgilidir.
Bu bağlantı 60.000 yıldan uzun süredir var olmuştur ve bugün de devam etmektedir.
Avustralya'daki yeni hayatınıza yerleşmek hakkında daha değerli bilgiler ve tavsiyeler için Merhaba Avustralya podcast'ine abone olun veya takip edin.
Herhangi bir sorunuz veya konu fikriniz mi var? Bize australiaexplained@sbs.com.au adresine e-posta gönderin.
