Avustralya farkı kapatmaya çalışıyor

Avustralya dünyanın en yüksek ortalama yaşam sürelerinden birine sahip. Ortalama bir Avustralyalı 83’üncü doğum gününü kutluyor. Ancak Aborijin ve Torres Boğazı Adalı halkların üyesiyseniz ortalama yaşam süreniz sekiz yıl daha kısa. Farkı Kapatma programı bunu değiştirmeye yönelik ulusal bir strateji. İlk Ulusların üyelerinin nüfusun geri kalanının hayat standardına ulaşması hedefleniyor.

2008’de başlayan Farkı Kapatma (Closing the Gap) programı Avustralya’daki Aborijin ve Torres Boğazı Adalı halkların nüfusun geri kalanı ile aralarındaki sağlık ve beklenen yaşam süresi farkını kapatmayı hedefliyor. Source: Moment RF / Attila Csaszar/Getty Images

ÖNE ÇIKANLAR

• 2008’de başlatılan Farkı Kapatma programı Aborijin ve Torres Boğazı Adalı halkların yaşadığı eşitsizlikleri gidermeyi amaçlıyor.
• 2020’de yapılan bir değişiklikle, program kapsamında alınan kararların İlk Uluslar toplumları ile ortaklaşa alınmasının yolu açıldı.
• Şimdiye kadar 19 ayrı hedeften sadece beşinde ilerleme kaydedildi. Gözaltı ve intihar oranlarında gerileme var.

İlk yıllar: Eşitlik Çağrısı

Her şey 2005’te başladı. Aborijin yaşlısı Prof. Tom Calma AO ses getiren Sosyal Adalet raporunu yayınladı. Bir nesil içinde (25 yıl) Aborijin ve Torres Boğazı Adalı halklara sağlıkta eşitlik çağrısı yaptı.

Rapor büyük destek aldı. 2007’ye kadar Avustralyalı olimpiyat atletleri Cathy Freeman ve Ian Thorpe kampanyaya katılmışlardı.

Farkı Kapat kampanyasının lansmanında konuşan Cathy Freeman, “Bugün burada yaptığımız şey, birbirimize yardım etmek için ne yapabileceğimiz ile ilgili" demişti.

Dönemin Avustralya Başbakanı Kevin Rudd, iki yüzyılı aşkın bir süredir beyaz yerleşimde işlenen adaletsizlikler için Avustralya Parlamentosu'nda Aborijin halkından özür diledikten sonra Raymattja Marika ile bir araya geldi. Rudd'un özrü, tüm Aborjinlere yönelik "geçmişteki kötü muameleye" atıfta bulunarak, özellike "Çalınmış Nesiller"e özür diledi. 1910 ile 1970'lerin başları arasında hükümetler tarafından beyaz topluma asimile etmek amacıyla on binlerce Aborijin çocuk ailelerinden alınmıştı. Credit: Andrew Sheargold/Getty Images

İlk Farkı kapatma stratejisi

2008 yılında Başbakan Kevin Rudd, Farkı Kapatma stratejisini resmileştirdi. Aynı yıl, Çalınan Nesillere Ulusal Özrünü seslendirdi.

İlk Farkı Kapatma stratejisi, yaşam beklentisi, çocuk ölümleri, eğitim ve istihdam gibi yedi temel alana odaklandı. Hedef, 10 yıl içinde ölçülebilir iyileşmeler görmekti.

O zamandan beri her yıl, günün başbakanı planda nasıl ilerlediğimizi gösteren bir rapor yayınladı.

2019'da dönemin başbakanı Scott Morrison, 12 yıllık Farkı Kapatma programını şöyle değerlendirdi:

"Bu bir umut, hayal kırıklığı ve hayal kırıklığı hikayesi- iyi niyetlerin ve aslında iyi niyetin hikayesi. Ancak sonuçlar yeterince iyi değil. Bu, ne yazık ki, hala doğru. Kökleşmiş bir düşünce tarzını sürdürdük… ve şu anda bu süreç boyunca Yerli Avustralyalılarla birlikte yaptığımız değişim budur."

SCOTT MORRISON CLOSING THE GAP PRESS CONFERENCE Credit: AAPIMAGE

Stratejinin ilk açıklanmasından on yıldan fazla bir süre sonra Morrison işlerin yolunda gitmediğini açıkladı. Çünkü orijinal hedeflerden sadece ikisinde ilerleme kaydedilmişti. Hatta yaşam beklentisi farkı genişliyordu.

Stratejide dönüm noktası

Stratejinin değişmesi gerekiyordu. Reform yapıldı ve farkın kapatılmasına ilişkin Ulusal Anlaşma (National Agreement) olarak yeniden adlandırıldı. Odak noktası hükümet yönetiminde çözümlerden yerli toplumlarla gerçek ortaklıklar ve iş birliğine kaydı.

Seksenden fazla Aborijin ve Torres Boğazı Adalı toplum tarafından kontrol edilen bir grup olan Zirveler Koalisyonu, yeni yaklaşımı hükümetle beraber tasarlamak için kuruldu.

Aslında bu son derece basit bir fikir: Politika toplumlar için yapılmamalı. Toplumlarla yapılmalı.

Yeni anlaşma, 2031 yılına kadar ulaşılması gereken 19 özel hedef ortaya koydu. Bunlar arasında:

• Çocuklar sağlıklı ve güçlü doğar
• Öğrenciler öğrenme potansiyellerine ulaşırlar
• Yargı sistemine giren genç sayısı azalacak

Sadece sağlığa değil, aynı zamanda barınma, adalet, kültür ve ekonomik katılıma da odaklanan daha geniş, daha bütünsel bir yaklaşım.

Zirveler Koalisyonu Baş Organizatörü Pat Turner, Canberra'daki Parlamento Binası'nda düzenlediği basın toplantısında medyaya konuşuyor. Source: AAP / LUKAS COCH/AAPIMAGE

Peki ne kadar ilerledik?

Tom Calma'nın değişim çağrısından bu yana neredeyse bir nesil geçti. O zamanlar, Yerli ve Yerli olmayan Avustralyalılar arasındaki yaşam beklentisi farkı 11 yıldı. Bugün, sekiz civarında. Ancak endişe verici bir şekilde, fark tekrar açılmaya başladı.

En son Verimlilik Komisyonu raporuna göre, bazı ilerlemeler kaydedildi. 19 hedeften on birinde olumlu bir değişim var. Ancak şu anda sadece beşinde planlanan düzeyde ilerleme kaydedildi.

Bazı cesaret verici veriler var: daha fazla bebek sağlıklı bir kiloda doğuyor ve daha fazla genç insan on ikinci sınıf veya eşdeğer bir yeterliliğe ulaşıyor.

Ancak intihar ve yetişkinlerin hapsedilmesi oranında gerileme var.

"Sürece bağlı kalmalıyız," diyor Zirveler Koalisyonu'ndan Pat Turner.

"Farkı kapatmak sadece istatistiklerle ilgili değil. Gerçek hayatlar, güçlü aileler ve daha parlak gelecekler hedefimiz var. Bu, çocuklarımızın sağlıklı, gururlu ve kültürlerine bağlı olarak büyümelerini sağlamakla ilgili" diyor.

Avustralya’da yeni bir hayata başlamak için Merhaba Avustralya podcastını takip edin.

Yerleşim süreci hakkında aklınıza iyi bir konu gelirse lütfen bize e-posta ile ulaşın: 

[e-mail]