Ngoại trưởng Úc Julie Bishop đã từ chối những lời kêu gọi nhằm bác bỏ kết quả bầu cử tại Campuchia, nhưng nói rằng nước Úc đã bày tỏ “những mối quan ngại nghiêm trọng” với chính phủ nước này.
Hiện đang có những lời kêu gọi chính phủ Úc không công nhận kết quả bầu cử tại Campuchia, và áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với chế độ Hun Sen, sau khi Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) cầm quyền của ông tuyên bố chiến thắng, trong cuộc tổng tuyển cử bị nhiều người lên án là giả hiệu vào cuối tuần qua.
Trong một tuyên bố, Ngoại trưởng Úc Julie Bishop nói rằng trên cương vị “một người bạn lâu năm của Campuchia”, nước Úc sẽ tiếp tục kêu gọi chính phủ Campuchia thực hiện các bước cần thiết, nhằm cho phép việc tranh luận chính trị tự do và cởi mở, mà không phải e sợ bạo lực và những lời đe dọa.
Lãnh đạo của phe đối lập chính của Campuchia hiện đang bị bắt giam, đảng của ông bị giải thể, và phần lớn các phương tiện truyền thông độc lập tại Campuchia bị bịt miệng.
Vì thế, các nhà hoạt động dân chủ tỏ ra giận dữ khi nước Úc tăng cường các mối quan hệ với chính phủ Campuchia hồi tháng 10 năm ngoái, khi Đại sứ Angela Corcoran cụng ly sâm-banh với các quan chức Campuchia, nhằm ăn mừng việc ký biên bản thiết lập các buổi hội đàm giữa các lãnh đạo cấp cao của hai nước.
Thỏa thuận này được đưa ra sau khi Úc cam kết viện trợ thêm 40 triệu Úc kim cho Campuchia vào năm 2014, đổi lại đất nước Đông Nam Á này sẽ tiếp nhận một số lượng người tị nạn từ các trung tâm tạm giữ ngoài khơi ở Nauru.
Tuy nhiên, đây được xem là một thỏa thuận thất bại, bởi chỉ có 3 trong 7 tầm trú nhân được tái định cư là ở lại Campuchia.
Đảng Cứu quốc Campuchia (CNRP) đối lập, bị cấm tham gia các cuộc bầu cử trong 5 năm, hiện đang kêu gọi chính phủ Turnbull áp dụng các biện pháp hạn chế đi lại và đóng băng tài sản đối với chế độ Hun Sen.
Bà Mu Sochua, phó lãnh đạo của Đảng Cứu quốc Campuchia, nói với chương trình Four Corners:
“Người dân chúng tôi đi đến tòa đại sứ Úc ở Phnom Penh và nói rằng, ‘Thưa bà Đại sứ, liệu đây có phải là điều mà nước Úc mong muốn? Một chế độ độc tài tiếp diễn? Quý vị phải đứng về phe dân chủ.
“Tôi nói với Ngoại trưởng Bishop, ‘Xin hãy áp đặt các lệnh cấm du hành. Xin hãy sử dụng các biện pháp tích cực, cụ thể.’ Người dân Campuchia ngưỡng mộ người dân Úc. Chúng tôi ganh tỵ với các bạn.
“Các bạn sống trong một thế giới dân chủ, nhưng chính phủ của các bạn thật đáng thất vọng. Thông qua việc ký kết thỏa thuận này với chính phủ Campuchia, các bạn đã mất đi rất nhiều sự tôn trọng từ chúng tôi. Các bạn không nên uống rượu sâm-banh với những nhà độc tài.”
Trong khi đó, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã không ngại ngùng trong việc khoe khoang mối quan hệ giữa ông với nước Úc. Ở ngoại ô thủ đô Phnom Penh, ông nói với Four Corners về chuyến thăm nước Úc gần đây của ông trong hội nghị ASEAN:
Mu Sochua, CNRP MP Source: SBS Khmer
“Khi tôi ở Úc, người dân đã đến gặp và hôn tôi. Nó cho thấy không chỉ người dân Campuchia yêu mến tôi, mà người dân Úc cũng thích tôi nữa!”
Four Corners xác nhận, họ hàng và các đồng minh chính trị của ông Hun Sen sở hữu khối tài sản và các công ty giá trịhơn 15 triệu Úc kim tại Úc.
Chương trình cũng phát hiện rằng, nhiều người Campuchia tại Úc đang được chiêu mộ để ủng hộ đảng Nhân dân Campuchia cầm quyền, và đe dọa trong việc chống lại đảng này.
Trước kỳ bầu cử, con trai cả của Hun Sen là Hun Manet đã công khai vận động ủng hộ cho ông Hun Sen trong giới du học sinh Campuchia, cũng như những người Úc gốc Campuchia.
Ông nói với những người ủng hộ tại một sự kiện ở Sydney hồi tháng Ba năm nay:
“Chúng tôi đã tạo ra một lực lượng. Ban đầu chúng tôi có Úc, rồi New Zealand. Chúng tôi bắt đầu với một người, sau đó là hai người, ba người. Cuối cùng, vào hôm nay, chúng tôi có hàng ngàn người. Quả là một lực lượng mạnh mẽ. Đây là một thành công!”
Giờ đây Hun Manet đã được đặt trong danh sách những cá nhân có khả năng bị Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt trong tương lai.
Cựu Ngoại trưởng Úc Gareth Evens, người đã giúp thiết lập các cuộc bầu cử dân chủ tại Campuchia vào đầu thập niên 90, tin rằng các biện pháp trừng phạt là cách tốt nhất để gây áp lực lên chế độ Hun Sen.
“Tài sản cá nhân, quý vị biết đấy, lệnh cấm thị thực và nhiều biện pháp khác nữa, có lẽ là những biện pháp còn lại duy nhất. Nó thực sự là một câu hỏi, tôi nghĩ rằng chúng ta cần phải nói rõ với chính phủ Campuchia rằng hành vi của họ là hoàn toàn kinh tởm, không thể chấp nhận được, và họ không thể trông đợi có thể hành động trót lọt trên chính trường quốc tế.”
Thành viên hội đồng Victoria, ông Meng Heang Tak nói với Four Corners rằng, những người Úc gốc Campuchia đang bị theo dõi xem liệu họ có tham gia vào các hoạt động chống Hun Sen hay không.
“Người dân đang rất sợ hãi bởi vì họ được bảo rằng, một khi họ tham gia vào việc chỉ trích chính phủ, thì có người nói với họ rằng, ‘Nếu anh chị quay trở lại Campuchia, chúng tôi sẽ hành động. Hãy cẩn thận khi anh chị bay đến Campuchia, đặc biệt là tại phi trường. Anh chị vẫn còn bạn bè, gia đình và họ hàng tại Campuchia; chúng tôi biết họ là ai’.”
Bà Bou Rachana và năm người con trai được cho phép tị nạn tại Úc sau khi chồng của cô là bác sĩ Kem Ley, một nhà hoạt động tại Campuchia, bị bắn chết tại Phnom Penh vào năm 2016. Hồi tháng Ba năm nay, bà Rachana bị dọa giết. Bà cho biết:
Dr. Kem Ley's family in Melbourne Source: SK Media
“Tôi không còn ngạc nhiên trước những lời đe dọa này nữa, bởi vì tôi đã nhận được vô số lời đe dọa. Chúng không khiến tôi lo lắng, e sợ hay ngạc nhiên nữa. Tôi thấy bình thường thôi.”
Cháu trai của Hun Sen là Hun To đã bị thẩm vấn bởi Sở Cảnh sát Victoria liên quan tới những lá thư đe dọa gửi đến bà Rachana. Four Corners cũng đã đến gặp anh tại nhà để hỏi chuyện, nhưng anh phủ nhận bất kỳ sự can dự nào.
Một phát ngôn nhân của Ngoại trưởng Bishop nói rằng nước Úc sẽ sử dụng các cuộc họp trong tương lai với các quan chức Campuchia để thúc đẩy nhân quyền và dân chủ. Thế nhưng các nhà phê bình cho rằng thời đại của ngoại giao mềm mỏng đã kết thúc.
Phó giám đốc Tổ chức Giám sát Nhân quyền Phil Robertson nói với Four Corners:
“Thật dễ thương và tốt bụng khi nói rằng, quý vị biết đấy, ‘Tôi đang kêu gọi trong các cuộc gặp mặt riêng tư’, nhưng thực tế là Campuchia phản ứng trước áp lực của công chúng, chứ không phải áp lực của cá nhân.”
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
