Trong bốn năm qua, Maribel Cedeño đã tìm kiếm anh trai mình.
Anh ấy là một trong số khoảng 130 ngàn người mất tích ở Mexico, một phần của làn sóng mất tích mà các gia đình cho rằng, mang tính hệ thống và chính quyền không muốn đối mặt hoặc thừa nhận.
Được biết đài truyền hình Al Jazeera đã đưa tin về trường hợp của Elba Rivas vào năm 2024, người có chồng mất tích, khiến cô tham gia các cuộc biểu tình có tổ chức, cùng với những người khác có người thân mất tích.
"Đó là lý do tại sao tôi ở đây, yêu cầu Tổng thống cho chúng tôi biết, tất cả những người được cho là đã được tìm thấy này đang ở đâu, bởi vì chồng tôi đã không bao giờ trở về”, Elba Rivas.
Nếu những người mất tích được tìm thấy, dù còn sống hay đã chết, thì thường là do người thân của họ, những người được hướng dẫn bởi thông tin từ các nhân chứng, cha mẹ và anh chị em ruột, để tìm kiếm mộ bằng cách đi bộ qua lãnh thổ của các băng đảng ma túy, cắm một thanh kim loại xuống đất.
Được biết có khoảng 6 ngàn ngôi mộ bí mật đã được tìm thấy kể từ năm 2007, nhưng hàng chục ngàn hài cốt vẫn chưa được xác định danh tính, giờ đây, khoa học đã ra tay trợ giúp.
Một phần của giải pháp là áp dụng các công cụ công nghệ cao vào tiến trình tìm kiếm, chẳng hạn như máy bay không người lái.
Maribel cho biết, việc sử dụng máy bay không người lái giúp cô và gia đình, bao quát được nhiều khu vực hơn.
"Ví dụ, bay qua sườn đồi, giúp việc khảo sát nhanh hơn và dễ dàng hơn so với việc đi bộ, việc này có thể mất vài ngày. Với máy bay không người lái, việc này dễ dàng hơn, vì nó đánh dấu các điểm quan tâm, mà bạn có thể đến kiểm tra”, Maribel Cedeño.
Thế nhưng họ cũng đã tìm đến một nguồn đáng ngạc nhiên trong hành trình tìm kiếm của mình, đó là loài lợn, con vật có kích thước, phân bố mỡ, cấu trúc và độ dày của da rất giống con người.
Luis Silvan là một nhà khoa học tại CentroGeo, một viện nghiên cứu liên bang tập trung vào thông tin địa không gian.
Ông đang điều phối một dự án lập bản đồ với Đại học Guadalajara, Đại học Tự trị Quốc gia Mexico và Đại học Oxford ở Anh, cùng với ‘Ủy ban Tìm kiếm Jalisco’, sử dụng lợn để tìm kiếm mộ của những người mất tích.
"Chúng tôi đã tiến hành một thí nghiệm, sử dụng động vật làm vật thế thân cho thi thể người, chôn cất tại cánh đồng phía sau tôi. Các kỹ thuật chôn cất, mô phỏng những gì đã quan sát được trong khu vực”, Luis Silvan.
Ông nói rằng để mô phỏng các trường hợp thực tế, họ đã chôn lợn bằng cùng một kỹ thuật mà các băng đảng ma túy sử dụng, để xử lý thi thể người, đó là bọc lại, đem thiêu, chặt xác và chôn ở những khu vực biệt lập.
Sau đó họ sử dụng hình ảnh vệ tinh, camera, máy bay không người lái với các thiết bị như siêu quang phổ, cảm biến nhiệt và thiết bị quét mặt đất, để phát hiện những thay đổi trong đất, thảm thực vật và các cấu trúc ngầm, do quá trình phân hủy gây ra.
Tunuari Chávez là một nhà nghiên cứu tại Ủy ban Tìm kiếm Jalisco.
"Chúng tôi đang tìm kiếm những đứa trẻ còn sống, nhưng không phải theo hình dạng cuộc sống mà gia đình chúng nhìn thấy lần cuối, mà là theo hình dạng cuộc sống mà chúng có thể đang tồn tại”, Tunuari Chávez.
Các nhóm tìm kiếm từ lâu đã nhận thấy rằng, một số loài hoa hoặc hoa văn đất, thường chỉ ra các ngôi mộ.
Còn Silvan cho biết, các nhà khoa học cũng đang theo dõi các biến đổi hóa học, hoạt động của côn trùng và dòng điện, để hiểu cách các ngôi mộ tiến hóa.
Một bộ mộ lợn, thậm chí còn được bao bọc sau một tấm kính acrylic trong suốt, tạo ra một cửa sổ cho các nhà khoa học quan sát, quá trình phân hủy của lợn theo thời gian thực.
"Ở đây, chúng tôi đang thực hiện một dự án, để tìm hiểu cách các ngôi mộ tiến hóa và cách chúng có thể được phát hiện bằng công nghệ. Chúng tôi không thể nhìn thấy trực tiếp, các thi thể bị chôn vùi bằng công nghệ này. Những gì chúng tôi thấy, là những ảnh hưởng của những thi thể đó, lên đất và thảm thực vật”, Luis Silvan.
Trong khi Silvan và các đồng nghiệp đã đóng góp kiến thức về các kỹ thuật lập bản đồ mộ, nhóm của Chávez đã nỗ lực kết hợp khoa học với những gì họ biết, về cách thức hoạt động của các băng đảng ma túy.
Họ phát hiện ra rằng các vụ mất tích ở Jalisco, thường xảy ra dọc theo các tuyến đường vận chuyển của các băng đảng ma túy, giữa các cảng Thái Bình Dương, các cơ sở sản xuất ma túy và biên giới Hoa Kỳ, và hầu hết những người mất tích đều được tìm thấy, tại chính đô thị nơi họ mất tích.
Còn ông Chavez nói rằng, nhận thức này kết hợp với khoa học,đã kể nên một câu chuyện.
"Một ngôi mộ giống như một hệ sinh thái vi mô, phát triển theo thời gian”, Tunuari Chávez.
Được biết tiểu bang Jalisco, nơi đặt trụ sở của băng đảng ‘Jalisco New Generation’, có số lượng người được báo cáo mất tích lớn nhất Mexico là 15.500 người.
Silvan cho biết, họ có thể không biết công nghệ này hoạt động tốt như thế nào, có thể sử dụng ở đâu, khi nào, hoặc trong điều kiện nào, trong ít nhất 3 năm.
Liệu những công cụ này có được áp dụng rộng rãi hơn hay không vẫn còn chưa chắc chắn, do chi phí cao và thiếu sự hỗ trợ của các cơ quan chính quyền cấp cao hơn.
Nhưng ông cho biết, việc hiểu cách phát hiện các ngôi mộ ở đây, có thể cung cấp thông tin cho các cuộc tìm kiếm trên khắp đất nước, bổ sung cho nỗ lực của gia đình và lời khai của nhân chứng.
"Chúng tôi diễn giải dữ liệu, để hiểu các loại mộ khác nhau trông như thế nào, và thông tin đó hữu ích cho những người đang tìm kiếm”, Luis Silvan.
Được biết dòng kiến thức đi theo cả hai hướng.
Silvan cho biết một số thành viên trong gia đình, đã có thể xác định được vị trí chôn lợn chỉ bằng cách nhìn thấy, nhờ vào cây cối, vị trí đất và thực tế là các ngôi mộ, thường được tìm thấy dưới những tán cây có rễ mọc thẳng đứng, vì vậy những người đào mộ có thể ở trong bóng râm.
Còn Maribel nói rằng, cô rất vui khi được hỗ trợ nghiên cứu, điều mà cô hy vọng sẽ giúp tìm thấy anh trai mình.
"Sau khi chết, vẫn còn sự sống. Đó là điều xảy ra trong những trường hợp này, khi thi thể không được tìm thấy và bị chôn vùi trong một thời gian dài, chúng mang lại sự sống”, Maribel Cedeño.
READ MORE
SBS Việt ngữ
