Cuộc sống gắn liền với đồng hồ điện
Bernadette Angus sống tại cộng đồng hẻo lánh Ardyaloon ở Bán đảo Dampier, phía tây tiểu bang Tây Úc, cách thành phố Perth hơn 2.500 km.
Điều đầu tiên cô làm mỗi sáng không phải là kiểm tra điện thoại hay thời tiết, mà là nhìn vào chiếc màn hình kỹ thuật số nhỏ gắn trên tường: đồng hồ điện.
“Tất cả còn tùy xem bạn có việc làm không, hay đang nhận trợ cấp, hoặc phải sống cầm cự từng tuần... Vì 20 đô chỉ đủ dùng cho một ngày thôi. Tùy vào bạn có gì: tủ đông, tủ lạnh, máy lạnh. Khi con tôi về, tôi phải bật cả ba.”
Khi con số trên đồng hồ chạm mốc 0, đèn trong nhà lập tức tắt.
Ở đây, cũng như nhiều cộng đồng người Thổ dân vùng hẻo lánh, các gia đình không nhận hóa đơn điện định kỳ.
Họ phải trả trước tiền điện, nạp tiền giống như điện thoại trả trước và khi hết tiền, điện bị cắt ngay lập tức.
Một ngày tiền điện có thể tốn từ 20 đến 40 đô la, thậm chí cao hơn vào mùa hè.
Trên con đường cách đó khoảng 27 km về phía nam, ở cộng đồng Djarindjin lân cận, Audrey Shadforth kể rằng điện nhà cô bị cắt ngay đêm trước buổi phỏng vấn.
“Tối qua vẫn có điện, rồi khoảng 9 giờ thì tắt. Sáng 8:40 tôi phải vội vã tìm tiền nạp điện, chỉ còn vài phút.”
Trên toàn nước Úc, khoảng 15.000 người Thổ dân sử dụng hình thức trả trước tiền điện, phần lớn không có lựa chọn khác. Đó là cách duy nhất mà nhà cung cấp điện cho phép.
Báo cáo “The Right to Power”: 65.000 người bị cắt điện hơn 30 lần mỗi năm
Một báo cáo của tổ chức Original Power, phối hợp với Viện nghiên cứu Nulungu của Đại học Notre Dame và Đại học Western Sydney, cho thấy mức độ phổ biến đáng báo động:
Khoảng 65.000 người Thổ dân đang sống trong hệ thống trả trước bắt buộc và mỗi gia đình bị cắt điện trung bình hơn 30 lần mỗi năm.
Lloyd Pigram thuộc Viện nghiên cứu Nulungu ở Broome cho biết.
Chúng tôi thấy người già mắc bệnh mãn tính bị cắt điện ngay khi đang khảo sát, có người phải chạy đi nạp tiền điện trong lúc phỏng vấn... Khó mà không tức giận, vì điện bị cắt trong khi họ đang ở giai đoạn cuối đời, vật lộn để sống sót.Lloyd Pigram
Hệ thống ưu tiên thu tiền hơn bảo vệ người dân
Ở vùng hẻo lánh, nhiều cộng đồng chưa bao giờ được kết nối với lưới điện quốc gia, mà chỉ dựa vào hệ thống điện cục bộ nhỏ.
Các công ty điện lực triển khai đồng hồ trả trước để bảo đảm thu tiền, nhưng điều này lại ưu tiên lợi nhuận hơn là quyền con người.
Tiến sĩ Josie Douglas, Giám đốc Tổng quản Hội đồng Đất đai Trung tâm (Central Land Council), cảnh báo:
“Trong bốn khu vực pháp lý, Lãnh thổ Bắc là nơi tệ nhất. Thật phẫn nộ. Người Thổ dân ở vùng xa bị cắt điện trung bình 59 lần mỗi năm.
Chúng tôi biết số lần bị cắt có liên quan chặt chẽ đến thời tiết nóng, nhiệt độ càng cao, cắt điện càng nhiều.”
Báo cáo cảnh báo rằng trong bối cảnh nắng nóng cực đoan ngày càng phổ biến, việc mất điện có thể đe dọa tính mạng.
Brendan French, Giám đốc điều hành Energy Consumers Australia, cho biết:
“Mất điện đồng nghĩa với việc không có tủ lạnh để bảo quản thực phẩm hoặc thuốc men, không có máy lạnh, và không thể nhận cảnh báo an toàn trong các đợt nắng nóng hay bão nhiệt đới.”
Ông nói thêm: “Có hàng chục ngàn gia đình sống mà không có các quyền bảo vệ người tiêu dùng như bạn và tôi. Trớ trêu thay, ở trung tâm nước Úc, nơi có hơn 100 ngày trên 35 độ mỗi năm, người dân lại không thể tiếp cận năng lượng mặt trời để giảm hóa đơn.”
Trong tuyên bố, Bộ trưởng Khí hậu và Năng lượng Chris Bowen cho biết chính phủ đã nhận báo cáo và đánh giá cao thông tin về an ninh năng lượng ở vùng hẻo lánh, nhưng chưa đưa ra cam kết cụ thể, cho rằng việc cung cấp điện vẫn thuộc trách nhiệm của các bang và vùng lãnh thổ.
Chính phủ Tây Úc nói rằng tiểu bang sẽ xem xét các khuyến nghị của báo cáo, đồng thời nhấn mạnh việc Horizon Power đang triển khai hệ thống đồng hồ tiên tiến và chương trình năng lượng mặt trời để cải thiện độ tin cậy và công bằng năng lượng ở vùng xa.
Chính phủ Lãnh thổ Bắc cũng cho biết sẽ xem xét báo cáo, trong khi Horizon Power bổ sung rằng họ đang cung cấp hỗ trợ khó khăn và hướng dẫn tiết kiệm năng lượng, nhưng các quyết định chính sách lớn hơn vẫn do chính phủ đảm nhiệm.
Với các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt ngày càng thường xuyên, việc duy trì nguồn điện chưa bao giờ quan trọng hơn lúc này.
