Vượt ra ngoài năm quận của Thành phố New York, cuộc bầu cử Thị trưởng năm 2025, đã thu hút sự chú ý toàn cầu.
Là thành phố lớn nhất Hoa Kỳ, với ngân sách hơn 175 tỷ đô la, cuộc bầu cử này sẽ quyết định viên chức thành phố quyền lực nhất cả nước.
Với nền chính trị Hoa Kỳ đang trải qua một cuộc biến động sâu sắc dưới thời Tổng thống Donald Trump, tương lai của một trong những thành phố tiến bộ và có ảnh hưởng văn hóa nhất nước Mỹ, có thể có những tác động sâu rộng.
Vậy Curtis Sliwa, Andrew Cuomo và Zohran Mamdani thực sự là ai?
Và tại sao Tổng thống Donald Trump, lại tỏ ra lo lắng về kết quả bầu cử đến vậy?
Tranh cử với tư cách là Ứng cử viên Đảng Cộng hòa, Curtis Sliwa đã được biết đến với tư cách là lãnh đạo của Guardian Angels, một nhóm tình nguyện phòng chống tội phạm nổi tiếng, với các cuộc tuần tra hệ thống tàu điện ngầm của thành phố.
Là một người 71 tuổi, ông là người có nền tảng về an toàn công cộng và quyền động vật và nổi tiếng là người yêu động vật, ông đã từng nuôi tới 17 chú mèo hoang cùng một lúc.
Thường xuyên được nhìn thấy đội mũ nồi đỏ, gần đây ông Sliwa đã trở thành một ứng cử viên chính trị địa phương, một người dẫn chương trình phát thanh và một nhân vật truyền thông.
"Tôi phải bỏ mũ nồi, không còn đội mũ nồi nữa. Thực ra, tôi phải làm quen với việc này là cởi mũ ra. Tôi phải nuôi tóc dài, vì đó là một phần lý do tôi luôn đội mũ nồi đỏ. Vì vậy thực ra, việc trở thành thị trưởng và cứu Thành phố New York, quan trọng hơn việc đội chiếc mũ nồi đỏ này, quan trọng hơn nhiều so với việc đội chiếc mũ nồi đỏ này”, Curtis Sliwa.
Mặc dù là một đảng viên Cộng hòa, ông Sliwa cho biết ông không tự nhận mình là MAGA và chưa được Tổng thống Donald Trump ủng hộ.
Với vị trí thứ ba trong các cuộc thăm dò, ông Sliwa đã phải đối mặt với lời kêu gọi từ một số đảng viên Cộng hòa nổi tiếng là nên rút lui khỏi cuộc đua, giữa những lo ngại rằng ông sẽ chia rẽ phiếu bầu, của phe ôn hòa và bảo thủ và làm tăng cơ hội chiến thắng của ông Mamdani.
Khi được hỏi, liệu ông có kế hoạch từ bỏ cuộc đua hay không, ông Sliwa nói rằng không có khả năng đó.
"Tôi đang dẫn đầu danh sách ứng cử viên Cộng hòa. Vì vậy, nếu đột nhiên tôi bị rối loạn tâm thần do ma túy và quyết định rút lui, tôi sẽ gây tổn hại cho tất cả những người đang tranh cử, như người vận động công chúng, kiểm toán viên, chủ tịch quận, và đặc biệt là hội đồng thành phố. Chúng ta có một số cuộc đua hội đồng thành phố thực sự quan trọng, nếu tôi rút lui, điều đó có thể đồng nghĩa với việc mọi người sẽ không bỏ phiếu cho họ”, Curtis Sliwa.
Người đứng thứ hai trong cuộc thăm dò, là Andrew Cuomo.
Ứng cử viên Đảng Dân chủ chuyển sang Độc lập này, đã nhận được 20 triệu Mỹ Kim, tiền quyên góp chính trị từ những người ủng hộ, thường được cho là quyên góp cho các ứng cử viên Đảng Cộng hòa.
Ông cũng nhận được sự ủng hộ miễn cưỡng, của Donald Trump.
Sau khi thua Zohran Mamdani trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Dân chủ, ông Cuomo đã tái tranh cử với tư cách là ứng cử viên độc lập.
"Tôi tham gia để giành chiến thắng. Đối thủ của tôi, ông Mamdani, đưa ra những khẩu hiệu bóng bẩy nhưng không có giải pháp thực sự nào. Chúng ta cần một thành phố với giá thuê nhà thấp hơn, đường phố an toàn hơn, nơi việc mua nhà đầu tiên một lần nữa trở nên khả thi, nơi việc chăm sóc trẻ em sẽ không khiến bạn phá sản. Đó là Thành phố New York mà chúng ta biết, đó là thành phố vẫn còn khả thi. Bạn chưa từ bỏ nó và bạn xứng đáng có một thị trưởng với kinh nghiệm và ý tưởng, để biến điều đó thành hiện thực một lần nữa”, Andrew Cuomo.
Bốn năm trước, ông đã từ chức Thống đốc New York trong sự ô nhục.
Những lời kêu gọi ông từ chức xuất hiện, sau khi một cuộc điều tra phát hiện ra rằng, ông đã quấy rối tình dục ít nhất 10 phụ nữ, hầu hết trong số họ làm việc cho ông vào thời điểm đó.
Ông phủ nhận mọi hành vi sai trái và các công tố viên cho biết, mặc dù các cáo buộc có độ tin cậy cao, họ không thể truy tố hình sự, nếu không có thêm bằng chứng.
Thị trưởng Thành phố New York sắp mãn nhiệm Eric Adams, cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với Andrew Cuomo.
"Tôi đang đấu tranh cho gia đình New York. Đó là lý do tại sao tôi ở đây hôm nay, để ủng hộ Andrew Cuomo tham gia vào cuộc chiến này. Và tôi sẽ dốc toàn lực trong những ngày tới”, Eric Adams.
Cuối năm 2024, Thị trưởng đương nhiệm Eric Adams bị buộc tội âm mưu, gian lận, kêu gọi đóng góp bất hợp pháp, cho chiến dịch tranh cử và hối lộ.
Vụ án đã bị bác bỏ, sau khi chính quyền Trump ra lệnh cho Bộ Tư pháp làm như vậy.
Phát biểu trước cuộc bỏ phiếu, ông Cuomo cho biết Zohran Mamdani không đại diện cho Đảng Dân chủ như ông và ông Adams đã làm.
“Khi nói đến một vấn đề lớn và khi chúng ta phải đoàn kết, không ai đoàn kết như gia đình, và chúng ta là gia đình Dân chủ. Hai điểm, Thị trưởng Adams đã nhấn mạnh điểm đầu tiên. Đảng Dân chủ đang có một cuộc nội chiến. Bạn không nghe thấy, nhưng nó đang diễn ra trong cuộc bầu cử này. Và có hai phe đang đấu đá nhau. Bạn có một nhóm cực đoan cánh tả, tự xưng là những người theo chủ nghĩa xã hội. Chủ nghĩa xã hội nghe có vẻ hay ho, không tưởng. Nhưng chủ nghĩa xã hội, chưa bao giờ hiệu quả ở bất cứ đâu”, Andrew Cuomo.
Cuối cùng, nhưng chắc chắn không kém phần quan trọng, là người tự xưng là người theo chủ nghĩa xã hội Dân chủ, là ông Zohran Mamdani.
Với vị thế dẫn đầu áp đảo trong các cuộc thăm dò, ông Mamdani đã vận động tranh cử trên nền tảng, làm cho New York trở thành nơi ở phù hợp với túi tiền, của tất cả người dân New York và chiến dịch tranh cử của ông, đã nhận được, cả sự ngưỡng mộ lẫn thù địch từ cả hai phía.
Được bầu vào Hội đồng Lập pháp Tiểu bang New York lần đầu tiên vào năm 2020, ứng cử viên 34 tuổi của Đảng Dân chủ này, ít được biết đến trước cuộc bầu cử.
Được ca ngợi vì đã huy động được các cử tri trẻ tuổi và chiến dịch tranh cử hiệu quả của ông.
"Đây là những gì chúng tôi đại diện, các bạn của tôi. Chúng tôi sẽ đóng băng tiền thuê nhà, cho hơn 2 triệu người thuê nhà được ổn định giá thuê và sử dụng mọi nguồn lực hiện có, để xây dựng nhà ở cho tất cả những ai cần. Chúng tôi sẽ loại bỏ giá vé trên mọi tuyến xe buýt và giúp những chuyến xe buýt chậm nhất cả nước hiện nay, có thể di chuyển dễ dàng trong thành phố này. Và chúng tôi sẽ tạo ra dịch vụ chăm sóc trẻ em phổ cập, mà không mất phí cho các bậc phụ huynh”, Zohran Mamdani.
Sinh ra ở Uganda, ông Mamdani chuyển đến New York năm 7 tuổi và nếu được bầu, ông sẽ là thị trưởng Hồi giáo và Nam Á đầu tiên của New York.
Bị những người phản đối gán cho là bài Do Thái, vì có quan điểm chỉ trích Israel, ông Mamdani tuyên bố không có chỗ cho chủ nghĩa bài Do Thái ở Thành phố New York và cam kết sẽ tăng ngân sách, để chống lại tội ác thù hận.
Những người chỉ trích và phản đối đã bày tỏ lo ngại, về việc ông thiếu kinh nghiệm chính trị, nhưng đối với nhiều người, sự tách biệt khỏi giới cầm quyền chính là điều thu hút họ.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Mamdani đã nói về làn sóng bài Hồi giáo, mà ông phải đối mặt từ các đối thủ.
"Hôm qua, Andrew Cuomo đã cười và đồng tình, khi một người dẫn chương trình phát thanh nói rằng, tôi sẽ cổ vũ cho một vụ 11/9 khác. Hôm qua, Thị trưởng New York là Eric Adams đã nói rằng, chúng ta không thể để thành phố của mình trở thành châu Âu. Ông ta so sánh tôi với những kẻ cực đoan bạo lực. Và ông ta đã nói dối, hết lần này đến lần khác khi nói rằng, phong trào của chúng ta tìm cách đốt phá nhà thờ và phá hủy cộng đồng. Một ngày trước đó, Curtis Sliwa đã vu khống tôi ngay trên sân khấu tranh luận, khi ông ta tuyên bố rằng tôi ủng hộ thánh chiến toàn cầu”, Zohran Mamdani.
Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Mamdani đã tự nhận mình, là một "người nhập cư Hồi giáo cấp tiến" và thề sẽ là cơn ác mộng tồi tệ nhất, của Donald Trump.
Với lợi thế dẫn trước vững chắc trong nhiều cuộc thăm dò, Tổng thống Donald Trump cho biết, nếu ông Mamdani đắc cử, Thành phố New York khó có thể nhận được thêm bất kỳ khoản tài trợ nào từ liên bang.
“Vâng tôi đã xem các cuộc thăm dò và có vẻ như chúng ta sẽ có một người cộng sản, làm thị trưởng New York. Và điều đó sẽ rất thú vị. Nhưng đây là tin tốt. Ông ấy sẽ phải trải qua Tòa Bạch Ốc và mọi thứ đều thuộc về nơi nầy, ít nhất là Tòa Bạch Ốc này, và chúng ta sẽ phải chờ xem điều gì sẽ xảy ra”, Donald Trump.
Trong khi một số cử tri lo ngại chính quyền Trump sẽ trừng phạt thành phố vì đã bầu ông Mamdani, những người khác chẳng hạn như ông David Rosner 78 tuổi, cho biết, họ hy vọng hành động thách thức này, sẽ huy động thêm nhiều thành phố đứng lên chống lại Tổng thống.
“Cứ để chúng đến xâm chiếm thành phố. Tôi rất muốn thấy hắn xâm chiếm thành phố này. Tôi nghĩ thành phố này sẽ đứng vững trước hắn. Và tôi nghĩ, Zorhan cũng vậy. Và tôi nghĩ, tôi nghĩ chúng ta thực sự là pháo đài, hy vọng cuối cùng của đất nước này”, David Rosner.
READ MORE
SBS Việt ngữ
