Điện thoại đã reo liên tục với những tin nhắn chúc mừng, kể từ khi có thông báo rằng người chiến thắng giải Nobel Hòa bình năm 2024 là tổ chức Nhật Bản Nihon Hidankyo, phong trào cơ sở đại diện cho những người sống sót sau hai quả bom hạt nhân duy nhất từng được sử dụng trong chiến tranh.
Bà Masako Wada, một đại diện của tổ chức Nihon Hidankyo và cũng là một người sống sót, cho biết bà đã nghĩ rằng tổ chức này đã gần giành chiến thắng trong những năm trước, nhưng điều đó đã không xảy ra, vì vậy bà rất ngạc nhiên khi nghe tin này.
“Tôi không ngờ lại có bất ngờ lớn như vậy, giấc mơ đã thành sự thật. Lúc đó, tôi đang đi khám bác sĩ vì sợ mình bị cảm, trên đường về nhà tôi nhận được một cuộc gọi từ một trong những nhà báo. Không thể tin được. Tôi nghĩ: điều đó có đúng không?”
Những người sống sót sau vụ đánh bom nguyên tử ở Hiroshima và Nagasaki do Hoa Kỳ thực hiện vào cuối Thế chiến thứ Hai được gọi là hibakushas, có nghĩa là những người bị ảnh hưởng bởi bom trong tiếng Nhật.
Khoảng 140.000 người đã chết sau vụ đánh bom ở Hiroshima vào ngày 6 tháng 8 năm 1945 - và 74.000 người khác ở Nagasaki ba ngày sau đó.
Trong 79 năm kể từ những sự kiện thay đổi cuộc đời, những người sống sót đã cống hiến cuộc đời mình cho cuộc đấu tranh vì một thế giới không có vũ khí hạt nhân.
Nhiều hibakushas đã qua đời, và những người còn sống đã gặp phải các vấn đề về sức khỏe và sự kỳ thị trong nhiều thập kỷ đấu tranh của họ. Nhiều người trong số họ mang những vết thương hiển hiện do bị bỏng phóng xạ hoặc mắc các bệnh liên quan đến phóng xạ như bệnh bạch cầu - thường bị ép phải sống tách biệt với xã hội và phải đối mặt với sự phân biệt đối xử khi tìm việc làm hoặc kết hôn trong những năm sau chiến tranh.
Chúng tôi đã cố gắng kể câu chuyện về hậu quả nhân đạo nếu bom A được sử dụng lần thứ ba. Vì vậy, chúng ta phải dừng lại. Chúng ta phải chấm dứt rủi ro đó.Bà Masako Wada, một đại diện của tổ chức Nihon Hidankyo
Tổ chức Nihon Hidankyo được thành lập vào năm 1956 bởi những người sống sót.
Bà Wada cho biết công việc cả đời của bà là nâng cao cảnh báo về rủi ro hạt nhân ngày nay - và đối với bà, vẫn còn nhiều việc phải làm.
“Chúng tôi đã cố gắng kể câu chuyện về hậu quả nhân đạo nếu bom A được sử dụng lần thứ ba. Vì vậy, chúng ta phải dừng lại. Chúng ta phải chấm dứt rủi ro đó. Trước hết, chúng ta phải thuyết phục... Chúng tôi phải nói chuyện với chính phủ (Nhật Bản) để tham gia hiệp ước của Liên hợp quốc cấm vũ khí hạt nhân. Thế giới hiện đang thụt lùi trong vấn đề giải trừ vũ khí hạt nhân. Cuộc xâm lược của Nga đã gây ra nỗi đau khổ không thể diễn tả được cho con người và làm tăng nguy cơ chiến tranh hạt nhân. Thay vì tức giận, tôi cảm thấy buồn và sợ hãi về việc con người sẽ rơi sâu vào bóng tối như thế nào. Chúng ta phải tiếp tục tiến về phía trước, để truyền đạt mong muốn, hy vọng của chúng ta."
Khi đưa ra thông báo, chủ tịch ủy ban Nobel Jørgen Watne Frydnes cho biết công trình của Nihon Hidanky đã có tác động to lớn, và thông điệp của họ vẫn còn vang vọng cho đến ngày nay trong bối cảnh các mối đe dọa hạt nhân ngày càng gia tăng từ Nga và Iran.
Ông Frydnes cho biết đây cũng là hiện thân mạnh mẽ cho yêu cầu được để lại trong di chúc của người sáng lập giải thưởng, ông Alfred Nobel, về việc trao giải thưởng hòa bình cho những người, trong năm trước đó, đã mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại.
“Dần dần, một chuẩn mực quốc tế mạnh mẽ đã phát triển, lên án việc sử dụng vũ khí hạt nhân là không thể chấp nhận được về mặt đạo đức. Chuẩn mực này được gọi là điều cấm kỵ về hạt nhân. Lời chứng của Hibakusha, những người sống sót sau vụ ném bom Hiroshima và Nagasaki là duy nhất trong bối cảnh rộng lớn hơn này. Những nhân chứng lịch sử này đã giúp tạo ra và củng cố sự phản đối rộng rãi đối với vũ khí hạt nhân trên toàn thế giới bằng cách dựa vào những câu chuyện cá nhân, tạo ra các chiến dịch giáo dục."
Những ứng cử viên hàng đầu trước khi công bố người chiến thắng năm nay bao gồm: Tòa án Công lý Quốc tế, cơ quan Liên hợp quốc về người tị nạn Palestine UNWRA và Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres.
Tiến sĩ Lukasz Swiatek tại Đại học New South Wales đã thực hiện nghiên cứu học thuật về Giải Nobel Hòa bình.
Ông cho biết người chiến thắng năm nay là điều bất ngờ, nhưng được đón nhận nồng nhiệt.
Tôi nghĩ rằng sự lựa chọn này cũng rất quan trọng vì nó làm nổi bật vai trò mà xã hội dân sự, hay nói cách khác - các cá nhân và nhóm ở cấp cơ sở - có thể đóng góp vào hòa bình quốc tế. Vì vậy, Nihon Hidankyo đã làm công việc tuyệt vời trong việc cố gắng truyền bá thông điệp về sự nguy hiểm của vũ khí hạt nhân trong một thời gian khá dài. Và thông điệp đó thấm nhuần vào các cá nhân và nhóm bên ngoài chính phủ có thể đóng một vai trò thực sự quan trọng trong các nỗ lực hòa bình thế giới."Tiến sĩ Lukasz Swiatek tại Đại học New South Wales
Đại diện cấp cao của Liên Hợp Quốc về các vấn đề giải trừ quân bị, bà Izumi Nakamitsu, đã chúc mừng tổ chức Nihon Hidankyo, nói rằng bà đã được truyền cảm hứng từ lòng dũng cảm và sự ủng hộ của những người sống sót.
Bà cho biết giải trừ quân bị hạt nhân vẫn là ưu tiên hàng đầu của Liên Hợp Quốc.
“Công việc của hibakushas và Nihon Hidankyo thực sự tập trung vào việc bảo đảm rằng chúng ta sẽ không tạo ra hibakushas thay vì nhìn lại thảm cảnh. Khẩu hiệu của họ là Nagasaki thực sự phải là nơi cuối cùng trên Trái đất phải chịu đựng loại vũ khí vô nhân đạo này. Và hơn nữa, họ thực sự tập trung vào hòa bình và hòa giải. Vì vậy, theo tinh thần của họ, tôi nghĩ rằng chúng ta cần tập trung vào việc làm sao để đạt được mong muốn của họ. Theo quan điểm của riêng tôi với tư cách là Đại diện cấp cao của Liên hợp quốc về Giải trừ quân bị, đó cũng là về an ninh của nhân loại. Tôi vẫn hy vọng rằng không ai, không quốc gia nào cố ý sử dụng vũ khí hạt nhân. Nhưng rủi ro tính toán sai lầm, hiểu lầm dẫn đến khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân hiện đang ở mức không thể chấp nhận được. Do đó, nếu chúng ta muốn loại bỏ những rủi ro liên quan đến vũ khí hạt nhân, cách duy nhất để thực sự loại bỏ rủi ro là loại bỏ chính vũ khí hạt nhân."
Đây là giải Nobel Hòa bình thứ hai dành cho người Nhật Bản trong lịch sử 123 năm của giải thưởng này, diễn ra 50 năm sau khi cựu Thủ tướng Eisaku Sato giành được giải thưởng này vào năm 1974.
Giải Nobel Hòa bình có giá trị 11 triệu crown Thụy Điển, tương đương khoảng 1,57 triệu đô la Úc.
Lễ trao giải chính thức sẽ được tổ chức tại Oslo vào ngày 10 tháng 12.
