Nhà khoa học người Hungary Katalin Karikó và đồng nghiệp người Mỹ Drew Weissman vừa đạt giải Nobel Y học năm 2023.
Cơ quan trao giải thưởng của Thụy Điển cho biết hai vị giáo sư đã góp phần đáng kể vào tốc độ phát triển vắc xin nhanh chưa từng có, khi nhân loại đang gặp phải một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe thời hiện đại.
Tiến sĩ Karikó cho biết bà hay tin được trao giải thưởng một cách bất ngờ bằng một cuộc gọi vào nửa đêm.
"Họ đã gọi điện làm tôi thức giấc. Lúc đó là 3:40 sáng hay gì đó, rất sớm. Chồng tôi nhấc điện thoại lên, nói chuyện với ai đó và nói: 'Gọi cho em nè.' Vì vậy anh ấy đưa điện thoại cho tôi và, bạn biết đó, tôi nghe được là, tôi và Drew Weissman, đã đạt giải Nobel. Và tôi kiểu như, tôi không biết liệu đó có phải là sự thật hay không. Bạn biết đó, có lẽ chúng tôi còn nghi ngờ. Vâng, có thể vậy. Tôi cũng không biết nữa. Mọi người báo tin như vậy."
Tiến sĩ Weissman cho biết ông cũng có cảm giác hoài nghi tương tự sau khi nhận được tin.
"Katie nhắn tin cho tôi và tôi thấy một tin nhắn hơi khó hiểu vào lúc bốn giờ sáng, chỉ vọn vẹn mấy chữ 'Thomas gọi' Tôi nhắn lại là: 'Không, Thomas là ai?' Và cô ấy nhắn: giải Nobel. Sau đó tôi gọi cho cô ấy, chúng tôi nói chuyện và cô ấy kể cho tôi nghe về tin nhắn, và nói họ không liên lạc được với tôi vì nhầm số hay gì đó. Và chúng tôi nói, bạn biết đó: 'Đây chắc hẳn là một trò đùa. Một số kẻ chống vắc xin đang đùa với chúng ta. Chuyện này không thể là sự thật.'"
Giải thưởng Nobel y học là một trong những giải thưởng danh giá nhất trong thế giới khoa học, được Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska của Thụy Điển lựa chọn và trao hơn 1,5 triệu đô la cho những người đạt giải.
Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới Tedros Adhanom Ghebreyesus đã chúc mừng thành tích của hai nhà khoa học.
"Hôm nay là một ngày tuyệt vời cho y tế, một ngày tuyệt vời cho khoa học và một ngày tuyệt vời cho vắc xin. Tôi xin gửi lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến Tiến sĩ Katalin Karikó và Tiến sĩ Drew Weissman, những người hôm nay đã giành được Giải Nobel về Sinh lý học hay Y học, vì công trình của họ trong việc phát triển công nghệ tạo ra vắc xin mRNA ngừa COVID-19."
Tiến sĩ Karikó, cựu phó chủ tịch và người đứng đầu bộ phận RNA protein thay thế tại công ty công nghệ sinh học BioNTech [[BY-on-tek]] của Đức, là giáo sư tại Đại học Szeged ở Hungary và là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Pennsylvania.
Bà kể lại chuyện đã gặp tiến sĩ Weissman như thế nào.
"Hồi năm 1997, chúng tôi gặp nhau ở chỗ máy photocopy. Có lẽ bạn nên có thêm một số máy photo quanh đây để mọi người có thể đứng gần và nói chuyện. Nhưng bạn biết đó, Drew (Weissman) đến từ RNA và tôi đã ở đây từ năm 1997, tức là đã được 8 năm, để nghiên cứu việc tạo ra RNA thông tin (mRNA), và tôi khoe khoang rằng tôi có thể tạo ra RNA. Và Drew quan tâm đến vắc xin, thế là chúng tôi bắt đầu hợp tác với nhau."
Tiến sĩ Weissman, giáo sư nghiên cứu vắc xin cũng tại Đại học Pennsylvania, cho biết giải Nobel là “giấc mơ cả đời” của ông, khi ông đã làm việc tích cực với Tiến sĩ Kariko trong hơn 20 năm.
Ông nói rằng việc RNA không được nhiều người biết đã khiến họ gặp khó khăn trong việc tìm nguồn tài trợ.
“Chúng tôi đã làm việc với nhau suốt thời gian đó, khi chúng tôi không tìm được tài trợ, chúng tôi không thể có được các ấn phẩm, không thể khiến mọi người chú ý đến RNA như một thứ gì đó thú vị. Và nó đã thất bại trong các thử nghiệm lâm sàng, khiến mọi người gần như đã từ bỏ nó. Nhưng bạn biết đó, Katie (Katalin Kariko) đã thắp sáng ngọn lửa và chúng tôi đã dành thêm hơn 20 năm để làm việc cùng nhau."
Năm 2005, Tiến sĩ Karikó và Tiến sĩ Weissman đã phát triển cái gọi là sửa đổi cơ sở nucleoside, ngăn phản ứng tấn công viêm nhiễm của hệ thống miễn dịch chống lại mRNA do phòng thí nghiệm tạo ra. Điều đó đã từng được coi là trở ngại lớn đối với mọi nỗ lực sử dụng công nghệ này trong điều trị.
Công ty BioNTech hồi tháng 6 cho biết rằng khoảng 1,5 tỷ người trên khắp thế giới đã được tiêm vắc xin mRNA do công ty Pfizer đồng phát triển. Đó là loại vắc xin được sử dụng rộng rãi nhất ở phương Tây.
Tiến sĩ Weissman cho biết bước đột phá của họ không thể đạt được trong thời gian ngắn.
Mọi người đều nghĩ RNA được phát minh trong 10 tháng, nhưng thực ra các thử nghiệm lâm sàng đầu tiên vào năm 1995, 1996. Từ lâu rồi, các thử nghiệm lâm sàng với RNA biến đổi bắt đầu vào năm 2018 và được tiếp tục kể từ đó. Chúng tôi đã có ba thử nghiệm lâm sàng trước khi dịch bệnh bùng phát, vì vậy đây không phải là một điều mới.Tiến sĩ Weissman
Ông cho biết việc công nhận công trình của họ với RNA giờ đây đã cho phép họ mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực khác.
"Chúng tôi đang nghiên cứu vắc-xin ngừa ung thư, vắc-xin ngừa các bệnh tự miễn, vắc-xin ngừa dị ứng. Chúng tôi đã có liệu pháp gen, tiến tới phát triển lâm sàng. Chúng tôi có nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Vì vậy, bạn biết đó, nghiên cứu đã diễn ra trong nhiều năm. Và nhờ đó mà RNA được công nhận.''
Tiến sĩ Karikó nói rằng, mọi nỗ lực dẫn tới thành công đều bắt đầu từ việc chúng ta cảm thấy hài lòng với công việc của mình.
“Bạn phải tận hưởng nó. Nếu bạn không thích công việc mình đang làm thì bạn không nên tiếp tục. Vì vậy, nếu bạn thích ánh đèn sân khấu thì bạn nên phấn đấu trở thành một diễn viên. Nếu bạn muốn tuân theo các chỉ dẫn thì có thể vào quân đội. Nếu bạn muốn giàu có, tôi không biết câu trả lời cho điều đó, nhưng nếu bạn muốn giải quyết vấn đề thì bạn biết đó, bạn có thể nghiên cứu khoa học.''
Giải thưởng Y học là giải thưởng đầu tiên của mùa giải Nobel năm nay. 5 giải còn lại sẽ được công bố trong những ngày tới.
Quốc vương Thụy Điển Carl Gustaf XVI sẽ trao giải thưởng tại một buổi lễ ở Stockholm vào ngày 10 tháng 12, nhân kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel, sau đó là bữa tiệc thịnh soạn tại tòa thị chính.
