Thoạt nhìn, Sara Mashalian trông như đang sống một cuộc sống hạnh phúc, ở một khu ngoại ô nước Úc.
Người phụ nữ 42 tuổi này sống cùng bạn đời, Ali Gharaei, ở phía Tây Sydney và làm phụ tá nha khoa, trong khi Gharaei sở hữu một doanh nghiệp công nghệ thông tin.
Hai người đang sửa nhà và xây một mảnh vườn rau ở sân sau, nhưng chính phủ Úc không muốn Mashalian coi Úc là nhà, chỉ vì cách cô ấy đến Úc.
"Tôi rời Iran vào năm 2013, sau khi trở thành một tín đồ Cơ đốc giáo. Việc cải đạo từ Hồi giáo, bị coi là một tội ác bị trừng phạt bằng cái chết. Và tôi không còn an toàn để ở lại nữa. Tôi đến Úc bằng thuyền. Hành trình này kinh hoàng hơn bất cứ điều gì tôi có thể tưởng tượng: cực kỳ nguy hiểm, đau thương và đầy sợ hãi. Nhưng chúng tôi không có lựa chọn nào khác", Sara Mashalian.
Mashalian đến chỉ vài ngày, sau khi chính phủ Lao động lúc bấy giờ thực hiện chính sách nhập cư cứng rắn mới, vào ngày 19 tháng 7 năm 2013.
Theo chính sách này, bất kỳ người xin tị nạn nào đến bằng thuyền và bị đưa đến trại giam ngoài khơi, bắt buộc sẽ không bao giờ được định cư vĩnh viễn tại Úc.
Thủ tướng lúc bấy giờ là Kevin Rudd cho biết, đây là một lập trường sẽ ngăn chặn các hoạt động buôn người và những chuyến tàu thuyền trái phép.
Mashalian lúc đó 29 tuổi và mẹ cô lúc đó 56 tuổi, đã cùng nhau đến Úc và bị đưa đến Đảo Christmas, sau đó là Nauru, nơi họ sẽ bị giam giữ nhiều năm trong trại giam nhập cư.
Nauru quả là một nơi kinh hoàng.
Cô mô tả tình trạng thiếu nước sạch và thực phẩm đầy đủ, nơi ở ẩm mốc và môi trường ô nhiễm, do nhiều năm khai thác phốt phát trên đảo để lại.
Áp lực tinh thần do sống trong sợ hãi và bất ổn triền miên, đã ảnh hưởng đáng kể đến Mashalian, cô cũng cho biết cũng bị quấy rối tình dục từ các công nhân trong trại giam.
"Xâm hại tình dục, chấn thương liên tục và độc tố từ khai thác phốt phát, đã khiến nhiều người bị bệnh. Nó gây ra tổn thương thể chất và tinh thần lâu dài, cho tôi và gia đình. Tôi bị hen suyễn, đau cổ, đau lưng mãn tính và lo lắng. Mẹ tôi bị bệnh tim nặng", Sara Mashalian.
Ngoài ra cô cho biết bị chấn thương tâm lý, trong thời gian bị giam giữ nhập cư
Mashalian và mẹ cô đã phải di tản y tế khỏi Nauru vào năm 2015, và được chuyển đến các cơ sở giam giữ ở Darwin và Brisbane để điều trị.
Mẹ cô đã bị bệnh tim trong thời gian bị giam giữ và lên cơn đau tim, khi chính quyền cố gắng đưa hai mẹ con trở lại Nauru.
Cô nhớ lại nhiều người bị giam giữ khác, cũng đã dùng đến các biện pháp cực đoan, để phản đối việc bị buộc phải trở về Nauru hoặc Đảo Manus, khi họ được coi là đã đủ khỏe.
Trong nước mắt, cô kể lại một số cảnh tượng kinh hoàng mà cô chứng kiến tại một trại giam ở Darwin.
"Cứ nửa đêm, 2 giờ sáng hoặc 3 giờ sáng, nhân viên xuất nhập cảnh lại đến, trói tay và đưa mọi người lên xe để đưa về Nauru. Một phụ nữ mang thai, khoảng ba tháng. Cô ấy đã dùng dao rạch bụng. Em bé đã chào đời", Sara Mashalian.
Chuyện đó đã xảy ra vài năm trước nhưng cô vẫn nhớ như in, khi cảm nhận được điều đó.
"Và những đứa trẻ tự cắt tay, vì chúng không muốn quay lại Nauru. Và mọi người khóc lóc thảm thiết. Chúng bắn vào chân người khác. Chúng ép họ vào tường", Sara Mashalian.
Vụ việc liên quan đến một phụ nữ mang thai, là một trong số hàng chục báo cáo về hành vi tự làm hại bản thân, tại trại giam Darwin ở Wickham Point vào năm 2015, và là minh chứng cho một mô hình tự làm hại bản thân rộng lớn hơn, ở các trại giam ngoài khơi và trên bờ.
Thế nhưng cơ hội của cô bị xem như đã mất.
Mashalian và mẹ cô cuối cùng đã bị đưa đến trại giam cộng đồng ở Sydney, trước khi được thả vào năm 2018.
Nhiều năm sau, mặc dù đã đăng ký kết hôn với một công dân Úc và đang làm việc và đóng thuế tại Úc, cô vẫn phải nộp đơn xin thị thực bắc cầu tạm thời mới, 6 tháng một lần.
"Mỗi lần cơ quan di trú gọi, tôi lại cảm thấy quá căng thẳng. Cứ sáu tháng, visa của tôi lại hết hạn. Cứ sáu tháng, Medicare của tôi lại hết hạn. Hơn ba tháng nay, tôi không có Medicare. Tôi không được phép đi học. Ngay cả tôi cũng không thể mua thẻ SIM điện thoại. Tôi không thể lái xe ở Úc, vì nếu tôi bị phạt dù chỉ một lần, thì cơ quan di trú có thể hủy visa của tôi ngay lập tức", Sara Mashalian.
Mashalian cho biết, nỗi lo lắng thường trực mà cô và mẹ cô trải qua trong "tình trạng lấp lửng về visa", đã gây ra cho họ những vấn đề về sức khỏe tinh thần lẫn thể chất.
"Bộ phận Di trú nói với tôi rằng, 'nếu chúng tôi gọi, bạn phải trả lời điện thoại ngay lập tức'. Nếu tôi đang ở trong nhà vệ sinh mà không trả lời điện thoại, bộ phận di trú có thể hủy thị thực của tôi. Đúng vậy. Chỉ vì tôi không trả lời điện thoại thôi. Lần trước, khi họ gọi cho mẹ tôi để gia hạn thị thực, bà ấy lại lên cơn đau tim", Sara Mashalian.
Mashalian cho biết cô cũng đã trì hoãn việc sinh con, do muốn bảođảm an ninh và thị thực tại Úc, trước khi sinh con và cô lo sợ mình có thể đã mất cơ hội làm mẹ.
"Tôi muốn sinh con. Nhưng làm sao tôi có thể tưởng tượng được việc sinh con? Tôi đã 42 tuổi. Tôi có thời gian hạn hẹp, để có thể làm mẹ", Sara Mashalian.
Thế nhưng không có con đường vĩnh viễn nào, cho 'người tạm trú'.
Mashalian và mẹ cô, cùng với khoảng 900 cựu tù nhân khác, được coi là "người tạm trú" theo luật di trú của Úc.
Nhóm này không có con đường nào để có được thị thực thường trú, mặc dù nhiều người có người thân hoặc bạn đời là công dân Úc.
READ MORE
SBS Việt ngữ
