Lạm phát của Úc đã tăng trở lại, tăng 1,3% trong quý III và 3,2% trong cả năm, mức tăng lạm phát cơ bản đầu tiên kể từ cuối năm 2022, khi cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine khiến giá nhiên liệu toàn cầu tăng vọt.
Cũng giống như năm 2022, chi phí điện và vận tải cao hơn, vẫn là những yếu tố chính thúc đẩy lạm phát.
Đồng thời, dữ liệu mới từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) cho thấy, một số tàu chở dầu thuộc 'đội tàu ngầm' của Nga bị trừng phạt, vẫn tiếp tục xuất hiện trong các chuỗi cung ứng liên kết với Úc.
Nhà phân tích Vaibhav Raghunandan của CREA, nói với SBS tiếng Nga rằng, mặc dù việc Úc tiếp xúc trực tiếp với dầu mỏ Nga là hạn chế, nhưng mô hình trừng phạt 'nhập khẩu ròng' của EU, có thể hạn chế nguồn cung và đẩy giá lên cao hơn.
Dù Úc không mua dầu trực tiếp từ Nga, nhưng giá dầu chuẩn toàn cầu lại biến động rất nhanh và những thay đổi này, thường ảnh hưởng đến các trạm xăng dầu địa phương, chỉ trong vòng vài tuần.
Hiệu ứng lan tỏa lan nhanh
Ông Tony Sycamore, nhà phân tích thị trường tại IG Australia, cho biết, các lệnh trừng phạt gần đây của Hoa Kỳ và EU, đối với hai tập đoàn dầu khí khổng lồ Rosneft và Lukoil của Nga, đã bắt đầu định hình lại dòng chảy thương mại ở châu Á.
"Các công ty dầu khí nhà nước của Trung Quốc, được cho là đã tạm dừng việc mua dầu thô của Nga bằng đường biển, và các nhà máy lọc dầu Ấn Độ đang đánh giá lại lượng dầu nhập khẩu của họ. Chúng ta có thể đang ở một bước ngoặt, khi giá dầu cao hơn có thể bắt đầu tác động đến người lái xe Úc trong vài tuần tới", Tony Sycamore.
'Dầu đẫm máu từ Nga': Úc đối mặt với lời kêu gọi, cấm các sản phẩm dầu được tinh chế từ dầu thô Nga.
Dầu thô Brent, chuẩn mực toàn cầu làm nền tảng cho hầu hết giá nhiên liệu nhập khẩu ở châu Á - Thái Bình Dương, đã tăng từ mức thấp gần 55 đô la Mỹ tức 83 đô la Úc vào tháng 9, lên khoảng 66 đô la Mỹ tương đương với 100 đô la Úc một thùng, vào tuần trước.
"Thông thường, cứ 1 đô la thay đổi trong giá dầu thô, tương đương với khoảng 1 xu thay đổi, tại các trạm xăng", Tony Sycamore.
Trong một tuyên bố gửi đến SBS tiếng Nga, Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc (ACCC) cho biết, giá nhiên liệu bán lẻ phần lớn được quyết định bởi biến động giá nhiên liệu tinh chế chuẩn quốc tế, do giá dầu thô quốc tế chi phối và tỷ giá hối đoái giữa đồng đô la Úc và Mỹ.
ACCC cho biết những thay đổi trong các chuẩn này, thường mất khoảng hai tuần để lan tỏa đến các thành phố lớn, và lâu hơn ở các khu vực nông thôn.
Giá dầu thường tăng giảm do các căng thẳng địa chính trị, và ông Sycamore cho biết các sự kiện gần đây đã cho thấy, những biến động đó có thể đảo ngược nhanh chóng như thế nào.
"Hồi tháng 6, đã có những lo ngại rằng cuộc xung đột kéo dài 12 ngày giữa Israel và Iran, sẽ đẩy giá dầu lên trên 100 đô la. Nhưng giá dầu đạt đỉnh khoảng 78 đô la, sau đó lại giảm xuống khi cuộc xung đột đó kết thúc", Tony Sycamore.
Tuy nhiên không phải cú sốc nào cũng nhanh chóng lắng xuống.
Theo Viện Dầu khí Úc, giá dầu diesel tại Úc đã đạt mức cao kỷ lục, sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine, khi tăng vọt lên trên 2,20 đô la một lít vào cuối năm 2022, từ mức thấp gần 1,20 đô la vào năm 2020.
Kẽ hở quy định, khiến Úc nhập khẩu các sản phẩm dầu, từ các nhà máy lọc dầu sử dụng dầu thô của Nga.
Giá dầu đã duy trì ở mức cao kể từ đó, dao động trong khoảng từ 1,70 đô la, đến 2 đô la, trong suốt năm 2023-2024.
Với các lệnh trừng phạt và tấn công gần đây vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga, các nhà phân tích cảnh báo rằng sự biến động có thể gia tăng.
Ông Saul Kavonic, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu năng lượng, tại công ty dịch vụ tài chính MST Marquee, cho biết.
"Việc Ukraine tăng cường các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga, hoặc các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt hơn đối với xuất khẩu dầu thô của Nga, có thể dẫn đến sự gián đoạn thị trường đáng kể hơn và giá xăng dầu tăng cao hơn", Saul Kavonic.
Sự phụ thuộc vào nhiên liệu và khả năng lưu trữ hạn chế của Úc.
Theo nhóm chuyên gia của Viện Dầu khí Úc, khoảng 91% lượng tiêu thụ nhiên liệu của Úc ,được đáp ứng bằng nhập khẩu.
Sự phụ thuộc đó càng trầm trọng hơn, do lượng dự trữ trong nước hạn chế.
Nhật báo Australian Financial Review tháng này đã đưa tin, dựa trên dữ liệu của chính phủ rằng, Úc có lượng dầu dự trữ tương đương với 49 ngày nhập khẩu ròng, thấp hơn nhiều so với yêu cầu 90 ngày, theo hiệp ước của Cơ quan Năng lượng Quốc tế.
Bộ Biến đổi Khí hậu, Năng lượng, Môi trường và Nước (DCCEEW) báo cáo rằng vào tháng 7, Úc chỉ dự trữ được 20 ngày nhiên liệu máy bay, 24 ngày dầu diesel và 28 ngày xăng.
Giá nhiên liệu toàn cầu, chảy vào các trạm xăng Úc như thế nào.
Theo thống kê của Biến đổi Khí hậu, Năng lượng, Môi trường và Nước, hầu hết lượng nhiên liệu tinh chế nhập khẩu của Úc đến từ Singapore, Hàn Quốc và Nhật Bản, với khối lượng nhỏ hơn từ Ấn Độ và Malaysia.
Do đó, giá nhiên liệu của Úc phần lớn bị chi phối bởi giá chuẩn Singapore, một bảng giá khu vực hàng ngày do S&P Global Commodity Insights, còn được gọi là Platts, công bố.
Khi giá dầu, chi phí lọc dầu, hoặc giá cước vận chuyển tăng ở Singapore, những mức tăng đó sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến các nhà bán buôn Úc và trong vòng khoảng hai tuần, sẽ ảnh hưởng đến các tài xế tại trạm xăng.
Còn Premasish Das của S&P Global cho biết, các lệnh trừng phạt đối với dầu mỏ của Nga thường chuyển hướng thương mại thay vì giảm bớt, nhưng việc chuyển hướng này lại làm tăng chi phí vận chuyển hàng hóa và bảo hiểm.
"Các lệnh trừng phạt của EU, đối với nhiên liệu sản xuất từ dầu mỏ Nga, có khả năng khiến hơn 300.000 thùng dầu diesel mỗi ngày từ Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ sang EU, bị thay thế. Sự thay đổi này có thể làm phân mảnh thị trường dầu diesel và tàu chở dầu sạch tức là tàu chở các sản phẩm nhiên liệu tinh chế, khiến chúng trở nên đắt đỏ hơn. Do Úc phụ thuộc vào nhập khẩu, điều này có thể sẽ dẫn đến giá nhiên liệu tăng”, Premasish Das.
Dữ liệu cho thấy, dầu Nga bị trừng phạt vẫn xâm nhập vào nguồn cung của Úc.
Các nhà máy lọc dầu và thương nhân cũng sử dụng dữ liệu tương tự, từ công ty Argus Media có trụ sở tại London, để theo dõi xu hướng giá trên toàn khu vực.
Cara Wong, biên tập viên phụ trách khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại Argus Media, cho biết những thay đổi đó đã được nhìn thấy rõ, trong dữ liệu xuất khẩu của Nga.
"Chúng tôi đang chứng kiến nhiều thiệt hại hơn, đối với cơ sở hạ tầng lọc dầu của Nga và dữ liệu cho thấy, xuất khẩu dầu diesel giảm. Mặc dù Úc không mua trực tiếp từ Nga, nhưng điều này ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường dầu diesel, vì nó thắt chặt nguồn cung hơn một chút. Các hạn chế tiếp theo đối với nhiên liệu sản xuất từ dầu thô Nga, sẽ có tác động rất lớn đến các tiêu chuẩn của Singapore”, Cara Wong.
Gián đoạn trong ngành lọc dầu của Nga
Ngoài các lệnh trừng phạt, ngành lọc dầu của Nga cũng đang chịu nhiều cuộc tấn công liên tục.
Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine, đã làm tê liệt một phần đáng kể công suất của ngành.
Theo các nhà phân tích được các hãng thông tấn Reuters và Lenta trích dẫn, tính đến cuối tháng 9, hơn 38% cơ sở hạ tầng lọc dầu đã ngừng hoạt động.
Kể từ đó, Nga đã gia hạn lệnh cấm xuất khẩu nhiên liệu cho đến cuối năm 2025, để ổn định nguồn cung trong nước.
Trong khi đó Tatiana Mitrova, nghiên cứu viên toàn cầu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia, nói với SBS tiếng Nga rằng, tác động của những cuộc tấn công này đang tỏ ra khó đảo ngược.
"Tình trạng thiếu hụt thiết bị, lệnh trừng phạt và một làn sóng tấn công mới, đang kéo dài quá trình phục hồi của Nga. Kết quả là, khối lượng xuất khẩu đang giảm, ngay khi nhu cầu tăng vào mùa đông ở Bắc Bán cầu", Tatiana Mitrova.
Các nhà phân tích cho rằng, những gián đoạn này làm gia tăng áp lực địa chính trị và thị trường, vốn đã định hình giá cả toàn cầu.
Ông Sycamore cho biết thêm, bên cạnh các lệnh trừng phạt đối với Nga, những thay đổi toàn cầu khác cũng đang gây ra biến động, cụ thể là căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, đang ảnh hưởng đến nhu cầu dầu thô toàn cầu.
Tuy nhiên những dấu hiệu tiến triển gần đây, trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung, đã nâng cao niềm tin thị trường và đẩy đồng đô la Úc lên cao hơn so với đồng đô la Mỹ, với một số nhà phân tích dự đoán, đồng đô la Úc có thể giao dịch ở mức cao tới 70 xu Mỹ.
Liệu người Úc có phải trả quá nhiều tiền cho xăng dầu? Đây là cách chúng ta so sánh với phần còn lại của thế giới.
Ông Sycamore cho biết, một đồng đô la mạnh hơn có thể giảm bớt áp lực lên giá nhiên liệu trong nước.
"Điều quan trọng là OPEC đã tăng sản lượng, một phần để bù đắp tác động của các lệnh cấm vận của Nga, nhưng cũng để giành lại thị phần", Tony Sycamore.
Còn Mitrova cho biết, thị trường toàn cầu cho đến nay đã chứng minh được khả năng phục hồi.
"Khi EU hạn chế nhập khẩu, họ đã thu hẹp thị trường xuất khẩu của Nga, chủ yếu là dầu diesel. Nhưng thị trường sản phẩm dầu mỏ toàn cầu rất linh hoạt", Tatiana Mitrova.
Bà cho biết, những biện pháp này tạo ra những khó khăn về tiếp liệu, hơn là sự thiếu hụt thực sự.
"Việc tìm kiếm người mua mới, sắp xếp lại các lô hàng và xử lý các giao dịch trong thời gian bị trừng phạt, tốn kém thời gian và tiền bạc, nhưng hoạt động thương mại vẫn tiếp tục", Tatiana Mitrova.
Một mô hình tương tự đã xảy ra vào năm 2022, khi các lệnh trừng phạt đối với dầu mỏ của Nga, làm gián đoạn các tuyến đường thương mại, cũng như làm tăng chi phí vận chuyển và lọc dầu trên toàn cầu, góp phần khiến giá dầu tại các trạm xăng ở Úc tăng lên trên 2,20 đô la một lít.
Theo Viện Dầu khí Úc dựa trên dữ liệu mới nhất của NRMA, giá dầu diesel bán sỉ hiện ở mức khoảng 1,66 đến 1,67 đô la một lít, trong khi giá bán lẻ trung bình tại Sydney là khoảng 1,82 đô la một lít.
READ MORE
SBS Việt ngữ
