Bạn có thực sự lắng nghe con?
Một trong những lời khuyên mà cha mẹ thường hay nghe nhất là hãy lắng nghe con, nhưng nghe như thế nào để hiệu quả thì không phải ai cũng biết.
Không cha mẹ nào muốn mất kết nối với con, và không đứa con nào muốn cha mẹ trở thành ‘người lạ’ không hiểu được mình. Nhưng thực tế trong nhiều gia đình, cha mẹ và con cái không thể trò chuyện với nhau được nữa, mối quan hệ bị đóng băng.
Điều đầu tiên, Anna xin bày tỏ là những chia sẻ không phải do mình tự nghĩ ra. Tất cả đều là nhờ đúc kết được sau khi trải nghiệm tri thức mà mình học được từ các chuyên gia, thầy cô và thiện tri thức.
Anna biết ơn chủ đề này lắm. Anna thương các bậc làm cha mẹ trong cuộc sống hiện đại, vai trò cha mẹ không đơn giản là chỉ lo ăn lo mặc. Cha mẹ nào cũng xứng đáng được tận hưởng hạnh phúc kết nối cùng các con. Nhưng hiện nay việc mất kết nối với con cái là một trong những nỗi lo và khổ tâm hàng đầu của các bậc cha mẹ. Con đau con bịnh không khổ tâm bằng việc không trò chuyện được với con.
Nhiều cha mẹ hoàn toàn không biết mình làm sai chỗ nào. Dù toàn tâm toàn ý chăm sóc yêu thương con cái mà nói gì con cũng cãi. Cha mẹ làm việc quên mình vì con, yêu thương rất nhiều, nhưng lại không có được sự tin yêu chia sẻ của con, nhất là khi con vào ở độ tuổi vị thành niên.
Nhiều cha mẹ vì không còn trò chuyện được với các con, nên cảm thấy bất lực trong vai trò làm cha mẹ. Cảm giác bất lực này, khiến cha mẹ hay la mắng đổ lỗi con cái của mình. Điều này lại càng bị con xa lánh… Có cha mẹ nào muốn nói hai câu thì tức giận với con cái của mình đâu?
Coach Anna Ngọc Lê (trái) cùng con gái.
- Con quá bướng không nghe lời, nói không được.
- Cha mẹ quá bận rộn không đủ thời gian và sức khỏe quan tâm đời sống tinh thần và xã hội của con. Lo ăn mặc trường lớp là đã hết ngày hết giờ hết cả sức lực rồi.
- Cha mẹ không đủ kiên nhẫn để lắng nghe.
- Tư tưởng kính trên nhường dưới rất tốt, nhưng đến nổi cho rằng con cái phải nghe lời người lớn, không có chuyện ngược lại cũng tạo ra sự mất kết nối
- Quan niệm “trứng không thể khôn hơn rận” khiến lắng nghe chỉ đòi hỏi 1 chiều, không tôn trọng ý kiến của con.
- Cho rằng các con có vấn đề, bị nghiện games, nghiện mạng xã hội.
- Thế giới của con xa lạ quá vì công nghệ phát triển nhanh quá...
Về phía các con, thường Anna được nghe rằng:
- Cha mẹ không tôn trọng mình, không lắng nghe, luôn chỉ trích
- Cha mẹ thường la mắng, phán xét và kỳ vọng ở mình quá cao, nên các con né tránh các cuộc trò chuyện.
- Cha mẹ quá lạc hậu nên thầm thiếu kính trọng cha mẹ dù không dám nói ra…
Chúng ta thường chỉ chịu nghe lời người nào mà:
- Mình thật sự kính trọng, hoặc là
- Mình tin tưởng chắc chắn họ thương mình thật nhiều.
Cha mẹ luôn luôn la mắng, không kiểm soát được cảm xúc bản thân, khó mà có được sự kính trọng của con.
Con không biết cha mẹ có thương mình hay không, khi suốt ngày nhận được chỉ trích, đòi hỏi và la mắng. Thương thì biểu hiện phải là lời nói và cử chỉ yêu thương chứ. Thương đâu chỉ là cho ăn cho mặc và chở con đi học???
Nói tới đây để thấy lý do để mất kết nối rất nhiều, mỗi cây mỗi hoa mỗi nhà mỗi cảnh.
Mà thật ra, cha mẹ đã luôn làm tốt nhất trong khả năng của mình rồi. Khi có vấn đề không phải lỗi của ai cả. Cha mẹ chưa học làm cha mẹ thì đã làm cha mẹ mà.
Giống như một người chưa từng học vẽ mà được tặng cho giá vẽ và một đống nước màu. Lấy cọ quẹt đại, hên thì ra bức tranh coi được, xui thì ra một đống màu tèm lem.
Con cái của mình là những bức tranh cuộc đời, nên mình nuôi dạy theo kiểu hên xui, thì chắc chắn có lúc gặp rắc rối … Khi thuận buồm xuôi gió thì không sao, khi gặp khó khăn, thì là dấu hiệu báo rằng mình chưa biết cách, cần tìm hiểu học tập thêm, vậy thôi.
Giả sử cha mẹ đã rõ lý do của vấn đề rồi thì sao? Ví dụ cho rằng con mê chơi iPad nên không thèm trò chuyện với mình, thì sao? Biết rồi đó, mà có cải thiện được không?
Vậy làm sao để cải thiện mối quan hệ đây?
Theo Anna được dạy, là cần tập trung thời gian công lực để tìm cách đạt được những gì mình thật sự mong muốn trong mối quan hệ với con cái. Như vậy tốt hơn là tập trung vào tìm lý do.
Anna có chia sẻ nguyên lý đưa ánh sáng vào căn phòng tối trong một chủ đề trước, Khi hướng về đạt điều mình muốn tức là đưa ánh sáng vào phòng, thì vấn nạn mất kết nối, hay là bóng tối, cũng biến mất.
Để đôi bên hiểu biết mong muốn của nhau, chỉ có cách là phải học cách lắng nghe nhau. Cha mẹ lắng nghe và thấu hiểu nhu cầu của con, mới mong con nghe và hiểu nhu cầu của cha mẹ.
Thế nào là lắng nghe đúng cách và hiệu quả?
Coach Anna Ngọc Lê: Sau hàng ngàn giờ làm việc với nhiều người để giúp họ làm rõ mong muốn của bản thân, Anna nhận thấy rất nhiều cha mẹ chưa thật sự biết bản thân muốn gì, nói chung, và cũng chưa biết muốn gì trong mối quan hệ với con cái nói riêng.
Muốn biết mình muốn gì, mình cần biết lắng nghe bản thân. Muốn biết các con muốn gì, mình cần biết lắng nghe các con, thật sự lắng nghe!
Lắng nghe như thế nào là thật sự lắng nghe?
Lắng nghe có phải chỉ là nghe tiếng nói lọt vào lỗ tai mình? Nhiều khi nghe được tiếng nói lọt vô tai chưa chắc đã hiểu đúng.
Thường ta nghe chưa hết lời con nói, trong đầu đã có câu để đáp trả lại, để phán xét và khuyên bảo. Nghe như vậy là chưa nghe được thông điệp mà con muốn truyền tải. Như vậy chưa phải lắng nghe rồi.
Xuất phát từ tình yêu thương vô bờ bến dành cho con cái, mong muốn con được an toàn, cha mẹ thường tìm cách cho con nhiều bài học mà bản thân đã kinh qua.
Trong lúc trò chuyện, cha mẹ mong muốn con đón nhận những bài học để đời của mình để con tránh mắc phải sai lầm mà mình đã trải qua… nên thường cha mẹ không lắng nghe đâu, mà nghe sơ sơ, rồi nhanh nhanh cho lời khuyên và dạy dỗ.
Vì sao cần lắng nghe con?
Lắng nghe thật sự là để hỗ trợ các con nâng tầm hiểu biết, nâng nhận thức của con để con tự mình vượt thoát mọi vấn nạn phát sinh đang đối mặt hay vấn nạn sẽ đến trong tương lai của con.
Lắng nghe thật ra là để hiểu nhu cầu của con và có cách hỗ trợ con đáp ứng đủ đầy trên mọi phương diện cuộc sống của con.
Điều rất thú vị là nhiều khi mình không đủ kiên nhẫn để nghe tiếng nói của con lọt vô đầu, để hiểu trọn ý nghĩa câu chuyện con muốn nói. Tâm trí mình còn bao nhiêu điều khác cần giải quyết kia mà.
Thật ra, không có cha mẹ nào muốn lắng nghe các con đâu, mà chỉ muốn con cái ngoan ngoãn nghe lời mình.
Việc lắng nghe con cái đâu có gì vui, mình đâu có rảnh mà nghe, mệt đầu mệt óc lắm. Ai ai cũng thích được người khác lắng nghe mình, nhưng không nghe người khác, nhất là hiếm khi nghe con nói.
Lắng nghe rất mất thời gian, rồi phải hỏi qua hỏi lại để hiểu cho rõ, ai rảnh đâu mà nghe, ai mà đủ kiên nhẫn để làm được chuyện đó?
Đi làm mệt mỏi, đã thể hiện tôn trọng nên lắng nghe sếp, nghe nhân viên than phiền đủ mệt, rảnh ra là lo cơm áo gạo tiền chợ búa cơm nước, lâu lâu có được những lúc nghỉ ngơi, cha mẹ cũng chỉ muốn xem phim hay nghe cái gì vui vui … nghe bóng đá, chuyện chính trị thời sự, chuyện làm ăn lớn, đầu tư kinh doanh to tát, nghe chuyện làm đẹp, thời trang, nghe chuyện hẹn hò vui chơi giải trí của mình… chứ nghe con cái kể chuyện bài vở trường lớp bạn bè các con, chán và ngán lắm… Con không biết tôn trọng cha mẹ thì thôi, chứ cha mẹ còn phải phục vụ tôn trọng con cái sao nổi…
…nghe mấy chuyện của con xong là mình lại phải giải quyết, toàn là trách nhiệm.
Quan niệm con cái là phải nghe lời cha mẹ. Con không chịu nghe lời và làm theo khiến cha mẹ mất thời gian, nên dễ mất kiên nhẫn và cáu gắt.
Tuy nhiên trao đi bài học khi con không sẵn lòng đón nhận, thường không hiệu quả
Chúng thường nghe thấy rằng nhiều cha mẹ làm đủ thứ cho con, nhưng không thể nói được câu: mẹ thương con lắm hay cha thương con lắm. Các con không thể hiểu được động cơ yêu thương sâu xa đâu. Con không thấy cha mẹ thương mình, thì con không nghe theo lời cha mẹ đâu. Nên muốn khuyên con, con phải có cảm giác được tôn trọng, lúc này con mới sẵn lòng nhận lời khuyên và dạy bảo của cha mẹ.
Khóa học Thấu hiểu bản thân.
Con ngoan ngoãn nghe lời cha mẹ có thật sự tốt không? Anna nnghe nhiều cha mẹ khoe rằng con tôi ngoan biết nghe lời. Anna muốn con mình phát triền năng lực biết tư duy độc lập. Anna muốn sau này ra đời, người ta biểu làm sai phải biết chọn theo cái đúng. Chứ con nghe sai, mà vẫn làm theo thì sao? Sau này ra đời, nghe lời rủ rê của người xấu, ai biết tâng bốc, tỏ ra tôn trọng con, nói gì con cũng nghe theo, không biết tự phân biệt đúng sai thật giả phải trái tốt xấu, thì hậu quả sẽ ra sao?
Cha mẹ có muốn con trở thành người như vậy, nghe lời người khác mà không tư duy độc lập theo kiểu như vậy không?
Ai cũng biết rằng muốn được lắng nghe mình phải lắng nghe trước. Muốn được tôn trọng hãy cho đi tôn trọng trước. Tuy nhiên, không đơn giản để áp dụng những đạo lý này với chính con cái của mình đâu.
Đôi dòng về khách mời:
Coach Anna Ngọc Lê là mẹ của một công chúa 8 tuổi. Coach Anna theo đuổi con đường kiến tạo môi trường thành công cho những lãnh đạo hướng tới cuộc sống như ý về mọi khía cạnh trong cuộc sống.
Tốt nghiệp thạc sĩ Master of Development Planning tại University of Queensland, nhưng cô tìm thấy niềm hạnh phúc trong việc kinh doanh với mục đích đào tạo dành cho các nhà lãnh đạo và các cá nhân muốn phát triển bản thân toàn diện.
