Cách Trái Đất 620 năm ánh sáng, một vật thể có kích thước tương đương hành tinh đang làm điều gì đó hết sức khác thường.
Vật thể này được đặt tên là Cha 1107-7626, và nó đang “ăn” vật chất từ chiếc đĩa bao quanh với tốc độ cực nhanh — khoảng sáu tỷ tấn mỗi giây.
Không giống như Trái Đất và các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời của chúng ta, hành tinh lang thang trôi nổi tự do trong không gian và không quay quanh bất kỳ ngôi sao nào.
Các nhà thiên văn học tin rằng chỉ riêng trong Dải Ngân Hà của chúng ta có thể đã có hàng nghìn tỷ hành tinh lang thang như vậy.
Thông thường, chúng rất khó được phát hiện vì trôi dạt trong bóng tối vĩnh hằng của không gian.
Nhưng hành tinh này lại khác biệt.
Hành tinh “nuốt khí và bụi” này thể hiện những hành vi từng thấy ở các ngôi sao — nhưng chưa từng xuất hiện ở các vật thể nhỏ hơn.
Víctor Almendros-Abad, nhà thiên văn học tại Đài quan sát Thiên văn Palermo và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết:
Đây chính là vấn đề mà chúng tôi đang tìm hiểu vào thời điểm đó: tốc độ mà vật chất rơi vào hành tinh này nhanh đến mức nào? Trong quá trình quan sát, chúng tôi phát hiện ra một khối lượng khổng lồ vật chất đang lao thẳng vào trung tâm của hành tinh. Khoảnh khắc chứng kiến điều đó, chúng tôi lập tức nhận ra rằng đây là một hiện tượng vô cùng đặc biệt. Thực tế, đây là lần đầu tiên hiện tượng như thế được ghi nhận ở một vật thể có khối lượng nhỏ như vậy.Víctor Almendros-Abad
Hành tinh này còn khá trẻ — chỉ khoảng 1 đến 2 triệu năm tuổi — nhưng đã lớn gấp 5 đến 10 lần Sao Mộc trong Hệ Mặt Trời.
Nó phát triển bằng cách hút vật chất từ chiếc đĩa bao quanh — một quá trình gọi là bồi tụ (accretion).
Khí và bụi mà nó hấp thụ đang thúc đẩy quá trình phát triển nhanh chóng.
Victor Almendros-Abad cho biết đây là một điều bất thường:
"Trong giai đoạn tăng trưởng này, chúng tôi phát hiện tốc độ vật chất đổ vào tăng gần gấp 10 lần. Đây là điều rất đáng chú ý, vì thông thường các biến động chỉ xảy ra do sự không đồng nhất cục bộ trong vật chất xung quanh. Nhưng mức biến thiên như thế này thì hiếm thấy — không phải kiểu dao động thường lệ."
Các nhà khoa học suy đoán rằng từ trường có thể đang dẫn hướng vật chất vào hành tinh — nhưng dù nguyên nhân là gì, kết quả quan sát vẫn vô cùng đáng kinh ngạc.
Bà Amelia Bayo, nhà thiên văn học tại Đài quan sát Nam Âu (ESO) và là đồng tác giả của báo cáo, nói rằng tốc độ diễn ra hiện tượng này là điều bất ngờ.
Trong thiên văn học, khi chúng tôi nói ‘nhanh', chẳng hạn như quá trình hình thành một ngôi sao, thì ‘nhanh’ thường có nghĩa là khoảng một triệu năm. Vì vậy, khái niệm nhanh ở đây mang tính rất tương đối. Thế nhưng, ở vật thể này, tốc độ bồi tụ lại thay đổi chỉ trong vài ngày, thậm chí tăng lên hàng trăm lần. Trong ngành vật lý thiên văn, việc một hiện tượng diễn ra chỉ trong vài ngày hay vài tháng quả thật là điều cực kỳ bất thường, gần như ‘điên rồ’.Amelia Bayo
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ Kính viễn vọng Không gian James Webb và Kính viễn vọng Rất Lớn (VLT) của ESO để quan sát hành tinh lang thang này.
Bằng cách so sánh ánh sáng phát ra trước và trong giai đoạn “bùng nổ”, các nhà thiên văn học có thể xác định chi tiết cách hành tinh này đang phát triển — hay theo cách gọi chuyên môn là quá trình bồi tụ.
Victor Almendros-Abad cho biết thêm:
“Chúng tôi chắc chắn sẽ tiếp tục theo dõi vật thể này, bởi dữ liệu từ khoảng 15-20 năm trước đã cho thấy những hành vi tương tự. Điều đó gợi ý đây có thể là một hiện tượng lặp lại. Bây giờ, điều quan trọng là phải xác định mức độ thường xuyên, ý nghĩa và thời gian kéo dài của hiện tượng, vì chúng tôi vẫn chưa nắm được toàn bộ chu kỳ của đợt bùng nổ. Hiện tại, chúng tôi chỉ có dữ liệu hạn chế, sau hai tháng quan sát thì bị gián đoạn. Rất có thể vật thể này vẫn đang ở trong giai đoạn bồi tụ mạnh mẽ.”
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết hành tinh này sẽ không bao giờ đủ lớn để trở thành một ngôi sao thực thụ, vì khối lượng của nó không đủ để kích hoạt phản ứng nhiệt hạch ở lõi.
Nhưng họ nói rằng việc một vật thể kích thước hành tinh lại có thể hành xử như một ngôi sao trên nhiều phương diện là điều thực sự đáng kinh ngạc.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
