Điểm vàng, hay còn gọi là hoàng điểm của mắt, là bộ phận nằm ở trung tâm võng mạc.
Là vùng nhạy cảm nhất của võng mạc, điểm vàng là nơi tập trung hàng triệu tế bào cảm quan đóng vai trò quan trọng trong thu nhận hình ảnh, giúp nhận biết màu sắc, độ sắc nét của hình ảnh. Vì vậy điểm vàng rất quan trọng đối với thị lực trung tâm.
Thoái hóa điểm vàng là gì?
Thoái hóa điểm vàng, tiếng Anh là Age-related Macular Degeneration (AMD, là sự thoái hóa hoặc yếu của các tế bào của điểm vàng làm cho mắt mất khả năng nhìn thấy chi tiết ở vùng trung tâm thị giác. Điều đó khiến cho bệnh nhân nhìn thấy hình ảnh bị mờ, méo mó hoặc biến dạng.
Thoái hóa điểm vàng không gây ra mù hoàn toàn, tầm nhìn xung quanh của người bệnh vẫn bình thường, nhưng khả năng của mắt bị suy yếu khi đọc chữ nhỏ, lái xe hoặc nhận dạng màu sắc.
Thoái hóa điểm vàng là nguyên nhân gây mất thị lực hàng đầu trên thế giới, nhất là ở các nước phát triển. Tại Úc, theo Mascular Disease Foundation, cứ 7 người trên 50 tuổi thì có một người có dấu hiệu bị thoái hóa điểm vàng.
Các loại thoái hóa điểm vàng
- Thoái hóa điểm vàng dạng khô: phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% các trường hợp. Bệnh phát triển chậm trong khoảng 5-10 năm, và khi các tế bào nuôi dưỡng võng mạc chết đi thì võng mạc ở trung tâm bị teo lại.
- Thoái hóa điểm vàng dạng ướt: chỉ chiếm khoảng 85% các trường hợp, khi những mạch máu bất bình thường phát triển ngay điểm vàng gây ra tình trạng sưng. Bệnh thường phát triển rất nhanh, trong khoảng thời gian rất ngắn, thị giác của bệnh nhân giảm đột ngột một cách nghiêm trọng. Người bệnh thấy hình ảnh mà mình quan sát bị biến dạng, nhìn đường thẳng mà thấy đường gợn sóng hoặc đường cong, và xuất hiện điểm mù ở trung tâm thị giác. Nếu không được điều trị kịp thời thì điểm mù sẽ lớn lên và làm mất tầm nhìn ở trung tâm.
Triệu chứng của thoái hóa điểm vàng
Thoái hóa điểm vàng dạng khô hay ướt đều không gây đau mắt.
Dấu hiệu sớm nhất của thoái hóa điểm vàng là mắt mờ, người bệnh gặp khó khăn khi đọc sách, lái xe hoặc khi làm những việc đòi hỏi tầm nhìn chính xác cao.Bác sĩ Châu Võ Thiếu Sơn
Triệu chứng chính của bệnh là mờ tầm nhìn trung tâm, khiến nhiều người gặp khó khăn khi đọc. Người bị thoái hóa điểm vàng cũng sẽ lóa mắt khi nhìn trực tiếp vào ánh sáng.
Khi bệnh tiến triển nặng hơn, bệnh nhân khi nhìn trực tiếp vào đường thẳng như khung cửa sổ sẽ bị hình ảnh biến dạng, gợn sóng và có thể thấy một điểm mù nằm ngay trung tâm thị lực của mình.
Có những trường hợp thoái hóa điểm vàng chỉ xảy ra ở một bên mắt, người bệnh không nhận thấy thị lực bị giảm vì mắt còn lại vẫn còn nhìn thấy rõ ràng, cho đến khi bệnh nặng hơn và thoái hóa xảy ra ở cả hai mắt thì mới phát hiện bệnh.
Các yếu tố nguy cơ
Có nhiều yếu tố nguy cơ gây ra thoái hóa điểm vàng, trong đó tuổi tác là nguy cơ lớn nhất. Tỷ lệ mắc bệnh ở tuổi 65 trở lên là 10-12%, tuổi 75 trở lên là 30%.
Về giới tính, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2 lần nam giới. Những phụ nữ mãn kinh sớm có nguy cơ thoái hóa điểm vàng cao hơn.
Về chủng tộc, người có da màu sáng dễ mắc thoái hóa điểm vàng hơn những người có da sẫm màu.
Về tiền sử gia đình, nguy cơ sẽ cao hơn đến 5 lần nếu trong gia đình đã có người thân mắc bệnh.
Hút thuốc lá làm tăng gấp đôi nguy cơ thoái hóa điểm vàng.
Béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng.
Đặc biệt, việc tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời mà mắt không được bảo vệ thì tia cực tím sẽ làm tăng nguy cơ bị thoái hóa điểm vàng.
Phòng ngừa thoái hóa điểm vàng
Một khi thị giác đã giảm thì sẽ không thể phục hồi, vì vậy mọi người cần quan tâm đến các biện pháp phòng ngừa bệnh như:
Từ 50 tuổi trở lên cần đi khám mắt định kỳ mỗi hai năm để sớm phát hiện bệnh nếu có.
Ăn nhiều thực phẩm có chất omega như cá hồi, ăn nhiều trái cây tươi, rau lá xanh đậm, bổ sung chất kẽm, chất chống oxy hóa.
Khi đi ra ngoài nắng cần đeo kính râm để bảo vệ mắt.
Điều trị thoái hóa điểm vàng
Người có dấu hiệu bệnh thoái hóa điểm vàng cần đi gặp y sĩ nhãn khoa hoặc bác sĩ chuyên khoa mắt để được chuẩn bệnh chính xác.
Hiện thoái hóa điểm vàng dạng khô chưa có cách điều trị để phục hồi thị lực. Nhưng người bệnh có thể giữ lối sống lành mạnh và uống vitamin để làm chậm diễn tiến của bệnh.
Thoái hóa điểm vàng dạng ướt hiện có cách điều trị là tiêm thuốc vào nhãn cầu để trị vấn đề chảy máu và sưng võng mạc. Việc điều trị phải thực hiện lâu dài, theo chỉ định của bác sĩ.
Đối với thông tin cho rằng bệnh thoái hóa điểm vàng đang có xu hướng trẻ hóa, Bác sĩ Châu Võ Thiếu Sơn - chuyên khoa mắt – nghĩ rằng điều đó không đúng, bởi vì thực sự có những bệnh nhân có gen bị thoái hóa điểm vàng được chuẩn bệnh sớm hơn trước, đó là nhờ tiến bộ y học giúp phát hiện bệnh sớm hơn, chứ không phải bệnh đang xảy ra ở độ tuổi trẻ hơn so với trước kia.
Mời quý vị vào phần Audio để nghe phần trình bày của Bác sĩ Châu Võ Thiếu Sơn về bệnh thoái hóa điểm vàng.
