Theo bác sĩ Phan Đình Hiệp - GP ở Melbourne, có hai nhóm chất tạo vị ngọt phổ biến trong thực phẩm và đồ uống:
- Đường tự nhiên (như đường mía): cung cấp năng lượng, nhưng tiêu thụ quá mức có thể làm tăng nguy cơ sâu răng, tăng cân và bệnh tiểu đường.
- Chất làm ngọt nhân tạo hoặc đường hóa học như aspartame, stevia, sucralose... tạo vị ngọt nhưng không cung cấp nhiều năng lượng, thường được xem là lựa chọn thay thế cho người cần hạn chế đường hoặc đang kiểm soát cân nặng.
Chất làm ngọt nhân tạo có an toàn không?
Bác sĩ Hiệp cho biết, các chất làm ngọt nhân tạo hiện đang được phép sử dụng tại Úc đều được các cơ quan y tế đánh giá an toàn nghiêm ngặt trước khi được đưa vào thực phẩm.
Tuy nhiên, mức độ an toàn phụ thuộc vào liều lượng và tần suất sử dụng, và mỗi người có thể có phản ứng khác nhau.
Về mặt khoa học, cho đến hiện tại, chưa có bằng chứng đủ mạnh để khẳng định chất làm ngọt nhân tạo gây ảnh hưởng trực tiếp đến trí nhớ hay chức năng nhận thức ở người.Bác sĩ Phan Đình Hiệp
Một số nghiên cứu gần đây có đề cập đến khả năng chất làm ngọt nhân tạo có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột hoặc vị giác, nhưng những kết quả này vẫn còn đang trong giai đoạn khảo sát và cần thêm nghiên cứu dài hạn.
Ai cần cân nhắc khi sử dụng đường hóa học?
Trong hầu hết trường hợp, người trưởng thành khỏe mạnh có thể sử dụng đường hóa học ở mức độ vừa phải.
Tuy nhiên, bác sĩ Hiệp lưu ý một vài nhóm người nên thận trọng hơn:
- Trẻ em và thanh thiếu niên, vì hệ vị giác và não bộ đang phát triển, dùng quá nhiều chất tạo ngọt có thể làm quen với vị ngọt cao, khó thích rau quả tự nhiên.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú, vì một số chất như saccharin, aspartame có thể tích lũy trong thai nhi hoặc sữa mẹ.
- Người bị hội chứng ruột kích thích, vì chất như sorbitol, mannitol, sucralose có thể gây rối loạn hệ vi sinh đường ruột.
- Người thường lo âu, rối loạn giấc ngủ, vì dùng quá nhiều aspartame có thể gây cáu gắt, lo âu hoặc mất ngủ nhẹ.
- Người mắc phenylketonuria (hiếm gặp): Tuyệt đối tránh aspartame vì không chuyển hóa được phenylalanine.
- Người cao tuổi hoặc có rối loạn nhận thức/Eczema, vì dữ liệu quan sát cho thấy có thể tăng nguy cơ sa sút trí tuệ hoặc đột quỵ.
Lượng đường sử dụng mỗi ngày tùy thuộc vào nhu cầu cơ thể. Việc lựa chọn giữa đường tự nhiên và chất làm ngọt nhân tạo không có đáp án chung cho tất cả mọi người.
Với bất kỳ loại thực phẩm nào, kể cả đường tự nhiên hay đường hóa học, quan trọng nhất vẫn là sự cân bằng và ý thức khi sử dụng.
Bác sĩ Hiệp lưu ý rằng khi sử dụng đường hóa học, điều quan trọng là người dùng cần biết rõ mình đang dùng loại nào. Trong trường hợp chưa chắc chắn, có thể mang sản phẩm đến hỏi bác sĩ gia đình để được hướng dẫn.
Điều quan trọng là phải biết lắng nghe cơ thể, biết nguồn gốc sản phẩm, thành phần trên bao bì, hiểu rõ giới hạn khuyến nghị mỗi ngày, và sử dụng vừa phải, phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
