Lái xe mang lại sự tự do và kết nối với nhiều người, nhưng an toàn luôn là yếu tố hàng đầu. Việc khai báo tình trạng sức khỏe, thăm khám định kỳ và chủ động đánh giá khả năng lái xe sẽ giúp bảo vệ bản thân người lái và cộng đồng.
Quy định gia hạn bằng lái: Từ tuổi nào phải đánh giá sức khỏe?
Theo bác sĩ Brian Cung, tại New South Wales, mọi người từ 75 tuổi trở lên mỗi năm phải làm medical assessment – đánh giá sức khỏe để xác định khả năng lái xe (fitness to drive).
Từ 85 tuổi trở lên: phải thi practical driving test - bài kiểm tra lái xe thực tế do Bộ Giao thông yêu cầu.
Ngoài ra, những người dưới 75 tuổi nhưng mắc bệnh mạn tính như tim mạch, đột quỵ, tiểu đường, động kinh, rối loạn giấc ngủ… vẫn có thể được yêu cầu đánh giá sức khỏe trước khi tiếp tục giữ bằng lái.
Việc khai báo tình trạng sức khỏe là bắt buộc. Nếu không khai báo trung thực, người lái không chỉ vi phạm quy định mà còn có nguy cơ gặp rắc rối pháp lý nếu xảy ra tai nạn.
Những yếu tố sức khỏe bác sĩ sẽ kiểm tra
Khi thẩm định khả năng lái xe, bác sĩ gia đình sẽ đánh giá nhiều mặt quan trọng như:
1. Thị lực và các bệnh về mắt
Nhìn không rõ, đặc biệt là khi trời tối, có thể khiến người lái đổi lane mà không nhận ra, bỏ sót biển báo hoặc phản ứng chậm. Một số điều kiện có thể được ghi trên bằng lái, ví dụ bắt buộc đeo kính hoặc chỉ được lái xe ban ngày.
2. Bệnh tim mạch
Gồm nhồi máu cơ tim, cao huyết áp, loạn nhịp, suy tim… Một số trường hợp cần có thư đánh giá từ bác sĩ chuyên khoa tim.
3. Bệnh lý thần kinh và trí nhớ
Đột quỵ, yếu cơ, Parkinson, đặc biệt bệnh dementia có thể bắt đầu từ tuổi 60 và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng xử lý khi lái xe.
4. Tiểu đường
Đường huyết lên xuống thất thường có thể gây chóng mặt, mờ mắt, giảm khả năng tập trung và đưa ra quyết định khi lái xe.
5. Bệnh về khớp và vận động
Đau lưng, đau gối, thoái hóa khớp, mất một chi… Một số trường hợp cần lắp thiết bị hỗ trợ trên xe.
6. Rối loạn giấc ngủ - đặc biệt là sleep apnea
Ngưng thở khi ngủ khiến người bệnh buồn ngủ ban ngày, dễ rơi vào microsleep khi lái xe, điều này rất nguy hiểm cho người lái xe lẫn người xung quanh.
7. Bệnh tâm thần
Trầm cảm nặng, rối loạn lưỡng cực, tâm thần phân liệt… đều có thể làm giảm sự tỉnh táo khi lái xe.
8. Ảnh hưởng của thuốc men hoặc chất kích thích
Một số thuốc gây buồn ngủ hoặc làm chậm phản ứng, khiến việc lái xe mất an toàn.
Dấu hiệu cho thấy đã đến lúc cần kiểm tra lại khả năng lái xe
Bác sĩ Brian Cung cho biết, người cao tuổi và gia đình cần để ý các dấu hiệu sau:
- Lái xe lạc sang lane bên cạnh mà không nhận ra.
- Tự đổi lane nhưng chính mình cũng không biết vì sao.
- Không dừng ở biển “Stop” hoặc “Give way”.
- Đạp nhầm ga - thắng.
- Thị lực mờ đột ngột khi đang lái.
- Chạy quá chậm so với tốc độ cho phép dù xe không hư.
Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên, người lái nên đến gặp bác sĩ gia đình để được đánh giá kịp thời, tránh nguy cơ xảy ra tai nạn.
Cần chuẩn bị gì cho kỳ kiểm tra gia hạn bằng lái?
Theo bác sĩ Brian Cung, người cao tuổi không cần chuẩn bị gì đặc biệt, chỉ cần:
- Mang theo form Medical Assessment - Fitness to Drive do Bộ Giao thông gửi.
- Làm việc với bác sĩ gia đình quen thuộc, người nắm rõ lịch sử sức khỏe của mình.
Nếu có bệnh về mắt, nên khám nhãn khoa trước để có kết quả chính xác.
Nếu không đạt điều kiện gia hạn thì sao? Có được xét lại không?
Người bệnh có quyền yêu cầu đánh giá lại và được hỗ trợ bởi các chuyên gia như:
- Occupational Therapist (OT) – người đánh giá khả năng điều khiển xe thực tế.
- Bác sĩ chuyên khoa.
- Hoặc thực hiện test lái xe với Bộ Giao thông.
Ngoài ra, người lớn tuổi có thể vẫn được tiếp tục lái xe nhưng với giới hạn, chẳng hạn:
- Chỉ lái ban ngày
- Chỉ lái trong phạm vi 5–20 km
- Không lái đường xa, liên bang
- Gắn gương chiếu hậu phụ nếu khó xoay cổ
Nếu quý vị có bất kỳ nghi ngờ nào về khả năng lái xe của mình hoặc người thân, hãy nói chuyện với bác sĩ gia đình.
