Hiện tượng Raynaud's là tình trạng giảm lượng máu lưu thông đến các đầu ngón tay hoặc các bộ phận khác như ngón chân, môi, mũi, tai... Điều này xảy ra do mạch máu ở những khu vực đó bị co thắt vì phản ứng với nhiệt độ lạnh hoặc cảm xúc căng thẳng.
Các mạch máu co thắt quá mức có thể khiến các bộ phận nêu trên bị thay đổi màu sắc (nhợt nhạt, xanh, đỏ, tím hoặc hỗn hợp), thậm chí bị tê, lở loét.
Hiện tượng Raynaud’s được đặt theo tên của một bác sĩ người Pháp - Maurice Raynaud (1834 - 1881) - người đã mô tả hiện tượng này lần đầu tiên vào năm 1862.
Hiện tượng Raynaud’s có thể tự xảy ra, gọi là nguyên phát, hoặc có thể liên quan đến một bệnh hoặc tình trạng khác, gọi là thứ phát. Nó có thể kéo dài trong vài phút đến nhiều giờ.
Hiện tượng Raynaud’s chia thành hai dạng nguyên phát và thứ phát. Về cơ bản, đến nay chúng ta vẫn chưa xác định được nguyên nhân rõ ràng nào. Có thể cũng có yếu tố di truyền trong gia đình. Còn Raynaud’s thứ phát có khả năng liên quan đến các rối loạn mô liên kết, có thể gây hoại tử.Tiến sĩ Michael Hughes, chuyên gia nghiên cứu hàng đầu về xơ cứng hệ thống và hiện tượng Raynaud's.
Nguyên nhân của hiện tượng Raynaud’s
Giới khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân của Raynaud’s nguyên phát.
Còn Raynaud’s thứ phát đi kèm với các rối loạn phức tạp và nghiêm trọng hơn, hầu hết là các rối loạn mô liên kết như viêm khớp dạng thấp, xơ cứng bì và lupus ban đỏ hệ thống.
Ai thường bị hiện tượng Raynaud’s?
Hầu hết các nghiên cứu nói rằng hiện tượng ảnh hưởng khoảng 3-5% dân số, phổ biến hơn ở nữ giới, khoảng 20% và ở nam giới là 12%.
Độ tuổi thường khởi phát bệnh rơi vào khoảng 15 đến 30. Bệnh thường gặp ở những khu vực có khí hậu lạnh.
Những yếu tố có thể khởi phát bệnh
Một số yếu tố nguy cơ có thể kích hoạt các triệu chứng Raynaud’s bao gồm tiếp xúc với thời tiết lạnh.
Khi trời lạnh, cơ thể sẽ thu hẹp các mạch máu nhỏ dưới da và mở các mạch máu đến các bộ phận bên trong cơ thể để giữ ấm cho cơ thể. Nhưng khi cơ thể hạn chế lưu lượng máu đến da nhiều hơn mức cần thiết, sẽ gây ra hiện tượng Raynaud’s.
Các yếu tố khác có thể bao gồm stress, hút thuốc, caffeine và tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Tâm trạng, cảm xúc cũng tác động rất nhiều, góp phần làm bệnh bộc phát cũng như khiến cho tình trạng trầm trọng thêm.Dr. Michael Hughes
Chẩn đoán hiện tượng Raynaud’s
Hiện tượng Raynaud’s thực sự không khó chẩn đoán, nhưng đôi khi rất khó để phân biệt giữa dạng rối loạn nguyên phát và thứ phát.
Bác sĩ chẩn đoán dựa vào lâm sàng, có thể cần xem xét yếu tố gia đình, khám tổng quát, xét nghiệm máu để tìm các rối loạn tiềm ẩn.
Nếu quý vị hoặc người thân có các triệu chứng Raynaud’s thì hãy đến gặp bác sĩ gia đình để khám xem đó là hiện tượng này có liên hệ với bệnh phong thấp hay là bệnh về mô liên kết, để có thể chữa trị sớm.Bác sĩ Phước Võ
Điều trị
Đối với dạng Raynaud’s nguyên phát thì cần điều chỉnh các hoạt động, giữ ấm cơ thể. Bên cạnh đó là kiểm soát tâm trạng, tránh cảm xúc quá căng thẳng.
Nếu không tự kiểm soát được các triệu chứng bằng các biện pháp đơn giản nêu trên, bệnh nhân có thể cần được bác sĩ kê đơn thuốc giãn mạch máu và cải thiện tuần hoàn máu.
Đối với dạng Raynaud’s thứ cấp thì cần điều trị các bệnh tiềm ẩn như bệnh lupus hoặc viêm khớp dạng thấp.
Phẫu thuật có thể cần thiết nếu bị loét da hoặc tổn thương mô nghiêm trọng.
Phòng ngừa
Các biện pháp có thể dự phòng và kiểm soát các đợt tấn công của bệnh bao gồm
Giữ ấm cơ thể, nhất là các bộ phận tiếp xúc nhiều với môi trường ngoài như tay, chân, vùng mặt.
Khi trời lạnh cần mang găng tay, vớ ấm và nón, không để cơ thể bị lạnh vì không khí lạnh là yếu tố khởi phát các đợt co thắt mạch máu.
Không hút thuốc lá.
Các liệu pháp bổ sung
Một số biện pháp hỗ trợ điều trị được nhiều người nhắc đến bao gồm bổ sung vitamin C, E, bạch quả (Gingko), liệu pháp phản hồi sinh học (biofeedback).
Tuy nhiên vẫn chưa có các bằng chứng rõ ràng về hiệu quả của các liệu pháp bổ sung.
Điều quan trọng là phải hỏi ý kiến GP nếu muốn sử dụng liệu pháp hỗ trợ điều trị, bởi vì có thể có một số tương tác giữa thuốc mà bác sĩ kê toa và các thành phần trong liệu pháp bổ sung.
Mời quý vị vào phần Audio để nghe các bác sĩ trình bày về hiện tượng Raynaud’s, trong chương trình Sức khỏe là Vàng.
