Những điểm chính
- Béo phì là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng có thể do nhiều yếu tố kết hợp gây ra, không chỉ do ăn uống hoặc lười vận động.
- Chẩn đoán béo phì chủ yếu dựa vào chỉ số BMI và đo vòng eo, tuy nhiên BMI không phù hợp cho tất cả mọi người.
- Điều trị béo phì hiệu quả đòi hỏi tiếp cận toàn diện, kết hợp thay đổi lối sống, hỗ trợ y tế chuyên sâu và chăm sóc sức khỏe tinh thần.
Béo phì hoặc thừa cân có nghĩa là trong cơ thể đang có quá nhiều mỡ. Người bị béo phì có cân nặng cao quá mức được coi là khỏe mạnh.
Tại Úc, cứ 3 người lớn thì có 2 người bị béo phì, cứ 4 trẻ em thì có 1 trẻ đang sống với tình trạng béo phì hoặc thừa cân, theo Viện Y tế và Phúc lợi Úc.
Béo phì có thể là một chủ đề nhạy cảm. Điều quan trọng là béo phì không chỉ liên quan đến ngoại hình. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cả về thể chất lẫn tâm lý.
Nguyên nhân gây béo phì
Một người có thể bị thừa cân hoặc béo phì nếu ăn uống vào nhiều năng lượng hơn mức mà cơ thể sử dụng. Cơ thể sẽ lưu trữ năng lượng dư thừa dưới dạng chất béo.
Béo phì là một vấn đề phức tạp. Nhiều yếu tố có thể gây ra tình trạng béo phì bao gồm:
- di truyền
- tình trạng bệnh lý và khuyết tật
- một số loại thuốc theo toa
- sự trao đổi chất của cơ thể
- không ngủ đủ giấc
- căng thẳng
Chẩn đoán béo phì
Bác sĩ có thể chẩn đoán béo phì bằng cách tính BMI (chỉ số khối cơ thể).
Đối với hầu hết người lớn, bác sĩ sẽ đo chiều cao và cân nặng của bạn để tính BMI.
- BMI từ 18,5 đến 24,9, bạn có cân nặng khỏe mạnh
- BMI từ 25 đến 29,9, bạn đang bị thừa cân
- BMI từ 30 trở lên, bạn đang bị béo phì
- BMI từ 35 trở lên, bạn đang bị béo phì nghiêm trọng
Việc đo BMI có thể kém chính xác hơn ở một số nhóm người có khối lượng cơ và mỡ tự nhiên khác nhau. Ví dụ, các phép tính BMI chuẩn sẽ không chính xác nếu bạn:
- dưới 18 tuổi hoặc trên 65 tuổi
- đang mang thai
- là vận động viên
- có nguồn gốc Châu Á hoặc Polynesia
Trẻ em thường không được áp dụng phép đo BMI chuẩn. Có sẵn biểu đồ BMI dành riêng cho trẻ em từ 2 đến 18 tuổi.
Nếu không chắc chắn, hãy hỏi bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng xem BMI có áp dụng cho bạn không.
Bác sĩ cũng có thể đo vòng eo của bạn để đánh giá cân nặng và nguy cơ mắc bệnh.
Bạn có nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan đến béo phì cao hơn, chẳng hạn như bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim và một số bệnh ung thư, nếu bạn có vòng eo từ 94cm trở lên (đối với nam giới) hoặc từ 80cm trở lên (đối với phụ nữ không mang thai).
Ngoài ra, bác sĩ có thể đo huyết áp, lượng đường trong máu (đường) và lipid (cholesterol) của bạn để đánh giá nguy cơ mắc các tình trạng sức khỏe liên quan đến béo phì.
Béo phì được điều trị như thế nào?
Nếu bạn đang sống chung với tình trạng béo phì, phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- chế độ ăn ít calo
- tăng mức độ hoạt động thể chất
- thuốc giảm cân
- phẫu thuật bariatric
Trên thực tế, không có 'cách chữa trị nhanh chóng' nào cho tình trạng béo phì. Có thể rất khó để giảm cân theo cách lành mạnh và duy trì cân nặng trong thời gian dài.
Một nhóm chuyên gia đa ngành — bao gồm chuyên gia dinh dưỡng, chuyên gia vận động, huấn luyện viên lối sống hoặc nhà tâm lý học — có thể giúp bạn đạt được mục tiêu giảm cân lành mạnh theo một kế hoạch phù hợp nhất với bạn.
Chăm sóc sức khỏe tinh thần và có thái độ tích cực cũng đóng vai trò rất quan trọng trong điều trị béo phì.
Mời quý vị vào phần Audio để nghe Bác sĩ Brian Cung trình bày về những điều cần hiểu rõ về chứng béo phì.
Thông tin trong bài chỉ mang tính tổng quát. Quý vị hãy gặp GP hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn cụ thể cho tình trạng sức khỏe của quý vị.
