Tại Úc cũng như ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, các số liệu thống kê ghi nhận sức khỏe của nam giới thường kém hơn so với nữ giới. Hơn nữa, nam giới không chỉ có tỷ lệ tai nạn chết người và tự tử cao hơn, mà còn có nhiều khả năng mắc các bệnh liên quan đến di truyền và lối sống, do đó có tuổi thọ ngắn hơn.
Theo dữ liệu của Nha Thống kê Úc, nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho nam giới Úc là bệnh nhồi máu cơ tim. Tiến sĩ Lucas De Toca từ Bộ Y tế Úc khẳng định điều này:
“Nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nam giới là bệnh tim mạch. Vì vậy, sức khỏe tim mạch có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nam giới. Đó là nguyên nhân gây tử vong lớn nhất, với hơn 10.000 nam giới tử vong mỗi năm vì bệnh tim.”
Cathy Close, Y tá tư vấn lâm sàng về Phục hồi chức năng tim, Bệnh viện Hoàng gia Melbourne, cho biết thêm về nguy cơ bệnh tim ở nam giới và các giải pháp.
‘ Nam giới trên 50 tuổi có nguy cơ cao. Một người đàn ông 40 tuổi sống ở Úc có 50% nguy cơ mắc bệnh tim trước tuổi 70. Vì vậy, điều thực sự quan trọng là họ phải kiểm soát sức khỏe tim mạch của mình.”
Bà Cathy Close lưu ý những cách có thể làm là gặp bác sĩ gia đình để kiểm tra sức khỏe thường xuyên, duy trì hoạt động thể chất hàng ngày, giảm chất béo trong chế độ ăn uống, hạn chế chất béo bão hòa như mỡ động vật, giữ trọng lượng cơ thể ở mức thích hợp, tránh hút thuốc và giảm uống rượu. Và lưu ý theo dõi thường xuyên về mức cholesterol và huyết áp, những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Bà Cathy Close cũng khẳng định lợi ích của việc tập thể dục thường xuyên:
“Vì vậy, mọi người nên tập thể dục từ 30 đến 45 phút mỗi ngày với cường độ vừa phải. Chúng tôi nhận thấy điều đó mang lại những lợi ích đáng kể cho tim mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh tim.”
Một số bệnh mãn tính khác có ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ tử vong ở nam giới bao gồm ung thư phổi, ung thư tuyến tiền liệt, đột quỵ và chứng sa sút trí tuệ.
Theo dữ liệu Nha thống kê Úc năm 2020, chứng sa sút trí tuệ, với bệnh phổ biến nhất là bệnh Alzheimer’s, là nguyên nhân thứ hai gây tử vong cao ở đàn ông Úc.
Giáo sư Michael Kidd, Phó giám đốc y tế liên bang, giải thích về các dấu hiệu của sa sút trí tuệ:
“Sa sút trí tuệ có thể gồm nhiều dấu hiệu khác nhau, nhưng phổ biến nhất là tình trạng hay quên, thay đổi tâm trạng và tính tình, nhầm lẫn về thời gian và địa điểm, khó nói, khó viết hoặc hiểu bất cứ vấn đề nào, thờ ơ hoặc mất hứng thú với mọi việc mà bản thân thường thích, rút lui khỏi các hoạt động, khả năng phán đoán kém hơn, cảm thấy khó khăn khi thực hiện các công việc hàng ngày mà trước đây đã từng làm.”
Giáo sư Michael Kidd cho biết, có một số yếu tố nguy cơ của chứng sa sút trí tuệ mà chúng ta không thể nào thay đổi được, chẳng hạn như tuổi tác, gen di truyền. Nhưng có nhiều yếu tố rủi ro khác mà chúng ta có thể thay đổi, cải thiện được, chẳng hạn như lối sống.
Có thể giảm nguy cơ bị sa sút trí tuệ bằng cách ăn uống lành mạnh , tăng cường tập thể dục nhiều hơn, giữ cân nặng ở mức hợp lý, hạn chế uống rượu, không hút thuốc, duy trì một cuộc sống xã hội năng động và giữ tinh thần lạc quan tích cực.Giáo sư Michael Kidd
Về tầm soát để phát hiện sớm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt, loại ung thư được chẩn đoán phổ biến nhất ở nam giới tại Úc, Tiến sĩ Việt Đỗ, Giám đốc Khoa Ung thư Xạ trị, Trung tâm Trị liệu Ung thư tại Bệnh viện Liverpool và Bệnh viện Campbelltown nhấn mạnh khuyến cáo của Bộ Y tế: Nam giới từ 50 tuổi trở lên, hoặc nam giới từ 40 tuổi mà có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, nên nói chuyện với bác sĩ gia đình về việc tầm soát ung thư tuyến tiền liệt khi kiểm tra sức khỏe hàng năm.
Các vấn đề về cơ xương như đau lưng dưới và các tình trạng suy nhược khác cũng khá phổ biến ở nam giới, tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ tử vong, nhưng sẽ làm giảm khả năng duy trì một cuộc sống khỏe mạnh, năng động và gắn kết.
Tiến sĩ Lucas De Toca nói rằng điều quan trọng là nam giới phải nâng cao nhận thức về các vấn đề nêu trên.
“Chấn thương do tai nạn, hoặc chấn thương do hành vi nguy hiểm khi điều khiển phương tiện cơ giới hoặc những hoạt động khác cũng phổ biến hơn ở nam giới. Có thể có nhiều lời giải thích cho điều đó, bao gồm một số áp lực mà xã hội đặt ra cho các cậu bé, đặc biệt là nam thanh niên, để họ chấp nhận nhiều rủi ro hơn. Nhưng cũng cần thừa nhận rằng chấn thương do tai nạn là nguyên nhân quan trọng gây ra bệnh tật và tử vong ở nam giới.”
Sức khỏe tâm thần cũng là vấn đề cần được đề cập. Tuy tỷ lệ mắc bệnh tâm thần ở nam giới không cao hơn nữ giới, nhưng thật không may, nam giới có nguy cơ tự tử cao gấp ba lần so với phụ nữ.
Brad Hannigan, CEO của Lifeline Macarthur, một tổ chức từ thiện hàng đầu ở Tây Nam Sydney chuyên cung cấp các dịch vụ hỗ trợ khủng hoảng miễn phí cho cộng đồng, cho biết:
“Mối quan tâm hàng đầu trong công việc của tôi là số lượng nam giới tự tử đáng kinh ngạc ở Úc. 3 trong số 4 vụ tự tử là nam giới, nghĩa là mỗi ngày trong cộng đồng chúng ta mất đi 6 người đàn ông vì tự tử.”
Việc một người tự kết liễu mạng sống có tác động rất lớn, khiến những người gần gũi nhất với họ có nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần và cũng có nguy cơ tự tử cao hơn.
Điều đáng nói là áp lực mà xã hội đặt lên nam giới góp phần gây ra yếu tố nguy cơ, như ông Hannigan giải thích:
“Yếu tố nguy cơ cao của nam giới có liên quan đến cách xã hội định nghĩa họ là người mạnh mẽ, đáng tin cậy và có thể gánh vác gia đình của họ. Nguy cơ tự tử xảy ra khi nam giới không đáp ứng được những kỳ vọng đó. Những yếu tố rủi ro bao gồm ly thân, ly hôn, tranh chấp quyền nuôi con, thất nghiệp, mất an ninh tài chính.”
Nam giới cũng có xu hướng lạm dụng các chất gây nghiện, sử dụng ma túy quá mức, và thói quen hút thuốc lá.
Và vấn đề quan trọng hơn nữa là nghiên cứu phát hiện ra rằng nam giới thường có xu hướng ít tìm trợ giúp y tế hơn so với phụ nữ. Nam giới nói chung được gán nhãn là phái mạnh, khiến họ có xu hướng tìm kiếm sự chăm sóc y tế muộn hơn và khi mọi thứ trở nên tệ hơn. Họ thường chần chừ trong việc kiểm tra sức khỏe, bao gồm cả sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần và sử dụng rượu và chất gây nghiện.
Một cuộc khảo sát do tổ chức từ thiện về sức khỏe nam giới Movember thực hiện cho thấy cứ 5 thanh niên Úc thì có 2 người không tìm sự giúp đỡ khi phải vật lộn với sức khỏe tâm thần của họ, vì cảm thấy không có ai mà họ có thể tin cậy.
Nhà tâm lý học lâm sàng, Tiến sĩ Zac Seidler nói với SBS rằng mặc dù số lượng nam giới tìm kiếm sự trợ giúp tâm lý tăng lên hàng năm, nhưng theo truyền thống, nam giới không phải là “người sử dùng các dịch vụ sức khỏe tâm thần”.
Trong một tuyên bố với The Feed, Chủ tịch Hiệp hội Tâm lý Úc, Tamara Cavenett, cho biết bà rất lo lắng về tỷ lệ nam giới bỏ cuộc giữa chừng trong các dịch vụ sức khỏe tâm thần, khi các vấn đề về sức khỏe tâm thần của họ có thể vẫn tồn tại.
Về sức khỏe tổng thể, Tiến sĩ Lucas de Toca một lần nữa khuyến cáo nam giới tìm sự chăm sóc thường xuyên.
Vì vậy, một khuyến nghị lớn cho tất cả đàn ông, thanh niên và bé trai là bảo đảm rằng quý vị tham gia vào dịch vụ y tế, có bác sĩ gia đình hoặc y tá chăm sóc sức khỏe ban đầu thường xuyên.Tiến sĩ Lucas de Toca
Ông nói rằng người trẻ có thể không cần xét nghiệm máu hàng năm, nhưng cần đi gặp bác sĩ gia đình để kiểm tra sức khỏe. Đó có thể chỉ là một cuộc trò chuyện về sức khỏe tổng thể, ít nhất mỗi năm một lần, để bảo đảm có được một kết quả lành mạnh hơn và giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính.
Đặc biệt là từ 40 tuổi trở lên, nam giới cần thực hiện một số cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ, và tần suất kiểm tra sẽ thay đổi theo độ tuổi. Người càng lớn tuổi càng cần được kiểm tra nhiều hơn và thường xuyên hơn.
“Chúng ta đang nói về việc kiểm tra sức khỏe tim mạch hàng năm, kiểm tra sức khỏe thận để xem chức năng thận như thế nào, đánh giá nguy cơ đột quỵ, xét nghiệm đường huyết để phát hiện nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và những vấn đề khác khi chúng ta già đi.”
Khi bước sang tuổi 50, 60 và 70 sẽ có thêm những cuộc xét nghiệm khác được khuyến nghị. Vì vậy, gặp bác sĩ gia đình thường xuyên từ khi còn trẻ sẽ bảo đảm có thể cập nhật bất kỳ cuộc kiểm tra sức khỏe nào được khuyến nghị cho nhóm tuổi và mỗi cá nhân tùy theo tình trạng sức khỏe và lịch sử gia đình.
“Vì vậy, nói chuyện với bác sĩ gia đình là lời khuyên đơn giản nhất nhưng cũng hiệu quả nhất, vì bác sĩ gia đình và nhóm chăm sóc sức khỏe ban đầu có thể hướng dẫn những việc quý vị có thể làm, đó không chỉ là kiểm tra sức khỏe thể chất mà còn giới thiệu trong trường hợp cần hỗ trợ về sức khỏe tâm thần, các vấn đề về sức khỏe xã hội mà quý vị có thể không nhận ra cho đến khi chúng trở thành vấn đề thực sự.”
Ngoài những yếu tố rủi ro cá nhân đến từ tiền sử gia đình và cấu trúc di truyền, giữ lối sống lành mạnh là điều quan trọng chúng ta có thể làm để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh mãn tính.
Đối với một số người, việc ăn uống lành mạnh hàng ngày có thể không phù hợp túi tiền hoặc khó kiểm soát được, nhưng các chuyên gia khuyên rằng chúng ta nên bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, thay đổi dần dần vẫn tốt hơn nhiều so với không thay đổi.
Tiến sĩ Lucas de Toca nói rằng, không nhất thiết phải: ‘luôn ăn uống lành mạnh', ‘luôn ăn nhiều rau quả’, ‘mọi thứ phải là thực phẩm hữu cơ, đắt tiền và khó chuẩn bị’, hoặc là ‘bạn phải đến phòng tập thể dục năm lần một tuần'. Điều quan trọng là thực hiện từng bước nhỏ để hướng tới một lối sống lành mạnh hơn trong khả năng của mình.
“Vì vậy, hãy tập thể dục mỗi ngày, dù chỉ là đi bộ nhanh hay làm gì đó ở nhà, bạn không cần phải là thành viên phòng gym đắt tiền, không cần phải đi nâng tạ nặng hay là tập cường độ cao. Một số bài tập rèn luyện sức mạnh và điều hòa mà bạn có thể tập tại nhà và chỉ cần xem video trên YouTube, sử dụng ghế dài và vách tường, thực hiện động tác chống đẩy hoặc gập bụng tại nhà, thậm chí chỉ trong 10-15 phút mỗi ngày. Đừng ngồi quá lâu trên sô pha hoặc trên ghế văn phòng như nhiều người trong chúng ta vẫn làm hàng ngày.”
Về vấn đề uống rượu bia, nguy cơ khá trực tiếp dẫn đến các bệnh mãn tính, bao gồm các vấn đề về sức khỏe tâm thần và xã hội, không hẳn mọi người phải hoàn toàn không uống rượu. Nhưng uống ít rượu hơn thì luôn tốt hơn.
Vì vậy, việc giảm lượng rượu bia trong mỗi lần uống, hoặc bảo đảm có vài ngày trong tuần không uống rượu, thì vẫn có thể bắt đầu tạo nên sự khác biệt.
Nam giới được đề nghị chỉ cần nghĩ về những điều nhỏ mà bản thân có thể làm và tăng dần để hướng tới một cuộc sống lành mạnh hơn. Việc chia nhỏ các mục tiêu về sức khỏe sẽ dễ thực hiện hơn là bắt tay vào thực hiện một mục tiêu quá lớn và quá sức.
Trở lại với chăm sóc sức khỏe tinh thần đối với nam giới, Tiến sĩ Lucas de Toca nhấn mạnh sự cần thiết của việc duy trì kết nối xã hội, nhất là với người lớn tuổi.
“Kết nối xã hội thực sự rất quan trọng. Và có rất nhiều bằng chứng cho thấy những người đàn ông bị cô lập, đặc biệt là đàn ông lớn tuổi, sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh mãn tính, chứng mất trí nhớ và các tình trạng khác có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, đồng thời làm tăng tỷ lệ tử vong sớm. Vì vậy, hãy nỗ lực một chút để duy trì kết nối xã hội với bạn bè, với những đồng nghiệp cũ, tham gia các câu lạc bộ, khơi dậy những sở thích, tất cả những việc đó đều hữu ích.”
Theo dữ liệu của Nha Thống kê Úc, tuổi thọ trung bình của nam giới ngắn hơn khoảng 4, 5 năm so với phụ nữ, với những lý do mà phần lớn có thể ngăn ngừa được. Chính vì vậy, các chuyên gia y tế khuyến nghị nam giới cần bắt đầu từ những thay đổi nhỏ từ thói quen ăn uống cho đến vận động để sống khỏe mạnh hơn, hạnh phúc hơn và trường thọ hơn. Và một bác sĩ gia đình, một chuyên gia y tế biết tiền sử gia đình và hoàn cảnh cá nhân của bệnh nhân là người có thể cho đưa ra lời khuyên sức khỏe phù hợp nhất.
Mời quý vị vào phần Audio để nghe toàn bộ nội dung chương trình Sức khỏe là Vàng về phòng ngừa bệnh mãn tính ở nam giới.
