Thực trạng đáng lo ngại về tự sát ở giới trẻ
Theo chuyên gia tâm lý Josh Nguyễn, tự sát hiện là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở nhóm tuổi 15–24 và 25–44 tại Úc. Trong khoảng 20 năm qua, tỷ lệ tự sát không giảm đáng kể, đặc biệt ở khu vực châu Á - châu Úc.
Điều đáng chú ý là tỷ lệ nam giới tử vong vì tự sát nhiều hơn, nhưng tỷ lệ hành vi tự sát ở nữ cao hơn, nhất là lứa tuổi 15–24.
Ngoài ra, những nhóm thanh thiếu niên LGBTQ+, người Thổ dân và dân đảo Torres Strait có nguy cơ cao hơn, do nhiều yếu tố xã hội - tâm lý đặc thù.
Nhận biết dấu hiệu sớm: Điều quan trọng và không hề đơn giản
Chuyên gia tâm lý Josh Nguyễn chia sẻ rằng suy nghĩ tự sát không phải là hiếm, đặc biệt ở những bạn trẻ chịu nhiều áp lực tâm lý.
Tuy nhiên, chỉ 20–30% trong số đó chuyển thành hành vi, và tỷ lệ cao hơn ở những nhóm yếu thế.
Một số dấu hiệu cảnh báo sớm thường gặp nhất:
- Rối loạn giấc ngủ: khó ngủ, thức giấc giữa đêm, ác mộng kéo dài.
- Sự bốc đồng mang tính lâm sàng: hành vi liều lĩnh, kích động, quyết định bất ngờ thiếu cân nhắc hậu quả.
- Lo âu gia tăng, bứt rứt, sợ hãi, dễ hoảng hốt.
- Xung đột trong gia đình hoặc nhà trường, đặc biệt ở tuổi 15–24.
- Tiếp cận dễ dàng với phương tiện tự sát như thuốc, dây thừng, súng...
Theo chuyên gia tâm lý Josh Nguyên, vẫn có những người không biểu hiện rõ ràng những dấu hiệu trên nhưng vẫn có hành vi tự sát. Điều đáng tin cậy nhất là nhận ra sự thay đổi đột ngột trong hành vi, cảm xúc hoặc thói quen hằng ngày.
Nếu người thân có dấu hiệu tự làm hại bản thân: Nên làm gì?
Chuyên gia tâm lý Josh Nguyễn đưa ra bốn điểm quan trọng:
Lắng nghe bằng sự chân thành và kiên nhẫn. Không vội vàng trấn an kiểu: “Đừng nghĩ vậy nữa”, “Sao con tiêu cực quá vậy?” Những câu nói này có thể khiến người trẻ thu mình lại.
Hỏi trực tiếp về ý nghĩ tự sát. Nhiều người lo lắng rằng hỏi như vậy sẽ làm tình trạng tệ hơn, nhưng nghiên cứu cho thấy điều này giúp giảm nguy cơ và mở ra cơ hội chia sẻ.
Giảm tiếp cận với những phương tiện có thể gây hại, bằng cách ở bên cạnh, loại bỏ hoặc cất giữ thuốc, vật sắc nhọn, dây, hay bất kỳ công cụ nguy hiểm nào.
Kết nối với dịch vụ hỗ trợ chuyên môn càng sớm càng tốt. Tùy mức độ khẩn cấp, có thể liên lạc dịch vụ khẩn cấp 000, bệnh viện gần nhất, Lifeline, Beyond Blue, Switchboard, QLife, hoặc các dịch vụ tâm lý tư nhân tại địa phương.
Đi khám sức khỏe tâm lý cũng giống như đi khám sức khỏe định kỳ. Không phải yếu đuối mới đi khám, mà là để bảo vệ bản thân trước khi khủng hoảng xảy ra.Chuyên gia tâm lý Josh Nguyễn
"Những người được can thiệp sớm thường hồi phục nhanh hơn, tự tin hơn và giảm nguy cơ tự làm hại bản thân trong tương lai," Josh cho biết.
Một số dịch vụ hỗ trợ thân thiện với cộng đồng Việt tại Úc
- Lifeline (13 11 14) - hỗ trợ khủng hoảng 24/7
- Beyond Blue (1300 22 4636) - hỗ trợ các trường hợp lo âu, trầm cảm 24/7
- QLife – hỗ trợ cộng đồng LGBTQ+
- Carers in Mind
- Transcultural Mental Health Centre
- CoHealth
- Orygen và Headspace - hỗ trợ thanh thiếu niên
Ở một số nơi, người gọi có thể yêu cầu phiên dịch tiếng Việt để được hỗ trợ hiệu quả hơn.
Bốn thói quen đơn giản để tự chăm sóc sức khỏe tinh thần
Chuyên gia tâm lý Josh Nguyễn khuyên rằng chăm sóc sức khỏe tinh thần bắt đầu từ những nền tảng quan trọng: Giấc ngủ chất lượng, ăn uống điều độ, vận động thể chất thường xuyên, và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh
Đó là những yếu tố bền vững nhất giúp bảo vệ cảm xúc và giảm căng thẳng.
Đôi dòng về khách mời: Chuyên gia tâm lý lâm sàng Josh Nguyễn hiện đang quản lý một phòng khám tư tại Melbourne và tham gia nghiên cứu tại Orygen về dự đoán nguy cơ tự sát ở thanh thiếu niên bằng trí tuệ nhân tạo.
Công trình nghiên cứu của anh Josh đã nhận được nhiều giải thưởng cấp quốc gia và quốc tế, và anh cũng có nhiều năm kinh nghiệm hỗ trợ cộng đồng LGBTQ+ cũng như các nhóm đa văn hóa tại Úc.
Mời quý vị vào phần Audio để nghe toàn bộ cuộc trò chuyện với chuyên gia tâm lý Josh Nguyễn.
