Viêm màng não - Meningitis - là tình trạng viêm lớp màng bao quanh não và tủy sống. Nguyên nhân có thể do vi khuẩn, virus, thậm chí là nấm.
Viêm màng não do vi khuẩn là nguy hiểm nhất và có thể tiến triển rất nhanh, gây tử vong hoặc tổn thương não, điếc, co giật, hoại tử chi, sẹo lớn...
Theo thống kê năm 2021 – giai đoạn Covid-19, tỷ lệ viêm màng não tại Úc là thấp nhất, khoảng 0.4/100.000 người, tương đương 1 ca bệnh trên 200.000 dân. Tuy nhiên, số ca đã tăng trở lại: 136 ca được báo cáo năm 2024, và tính đến giữa năm 2025 đã có hơn 40 trường hợp được xác nhận.
Ai có nguy cơ cao nhất?
Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và thanh thiếu niên là nhóm nguy cơ cao nhất.
Những người sống chung nhà với người nhiễm bệnh cũng cần được theo dõi và phòng ngừa.
Viêm màng não có thể xảy ra quanh năm, nhưng mùa đông và mùa cúm là thời điểm bùng phát nhiều hơn.
Nhận biết sớm triệu chứng rất quan trọng
Bác sĩ Brian Cung lưu ý, chỉ khoảng 30% ca bệnh có triệu chứng điển hình, nên dễ bị bỏ qua. Bốn dấu hiệu cảnh báo quan trọng gồm:
- Sốt cao
- Cứng cổ, khó cúi đầu
- Buồn ngủ, lơ mơ
- Phát ban không mất đi khi ấn ly thủy tinh lên da (non-blanching rash)
Nếu có từ 2 trong 4 dấu hiệu trên, cần nghĩ đến viêm màng não và đến bệnh viện ngay lập tức.
Với trẻ sơ sinh, dấu hiệu thường không rõ ràng, có thể là: bỏ bú, quấy khóc, ngủ li bì, nôn ói, tiêu chảy, lạnh chân tay, da tái nhợt. Triệu chứng thay đổi theo từng giờ nên phụ huynh cần đặc biệt chú ý.
Chẩn đoán và điều trị cần nhanh chóng
Khi nghi ngờ viêm màng não, bệnh nhân cần được đưa thẳng vào phòng cấp cứu để được
xét nghiệm máu, chọc dò tủy sống (lumbar puncture) để kiểm tra dịch não tủy, có thể chụp CT hoặc MRI để loại trừ các nguyên nhân khác.
Điều trị bằng kháng sinh đường tĩnh mạch cần được bắt đầu ngay, thậm chí trước cả khi có kết quả xét nghiệm.
Vắc-xin phòng ngừa viêm màng não
Có 3 nhóm vi khuẩn chính gây viêm màng não: Haemophilus influenzae type B (Hib), Pneumococcus, và Meningococcus. Hiện nay trẻ em tại Úc được tiêm phòng miễn phí theo chương trình quốc gia, bao gồm: Hib, Pneumococcal (Prevenar 13), Meningococcal ACYW lúc 12 tháng tuổi.
Tuy nhiên, chủng Meningococcus nhóm B – hiện là nguyên nhân hàng đầu gây viêm màng não tại Úc – không nằm trong danh sách miễn phí.
Bác sĩ Brian Cung khuyến cáo: “Nếu có điều kiện tài chính, phụ huynh nên chủ động tiêm ngừa chủng B bằng vắc-xin Bexsero để bảo vệ con khỏi nguy cơ tử vong và di chứng suốt đời.”
Bác sĩ Brian Cung nói thêm: “Viêm màng não có thể không phổ biến, nhưng hậu quả của nó có thể không thể đảo ngược. Dù điều trị đúng cách, vẫn có tới 10% tử vong và 30% để lại biến chứng nặng. Vì vậy, phòng ngừa là rất quan trọng. Hãy đảm bảo con bạn được tiêm chủng đầy đủ và theo dõi kỹ các dấu hiệu cảnh báo.”
Mời quý vị vào phần Audio để nghe Bác sĩ Brian Cung trình bày về viêm màng não, các dấu hiệu và cách phòng ngừa.
Thông tin chỉ mang tính tổng quát. Hãy hỏi GP hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn cho trường hợp cụ thể của quý vị.
