Trên thế giới, hoạt động buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp mang lại lợi nhuận lên đến hàng chục tỷ đô la.
Tại Úc, động vật hoang dã được bảo vệ theo Đạo luật Bảo vệ Môi trường và Đa dạng Sinh học (1999), với mức phạt nặng bao gồm tiền phạt và án tù lên đến 5 năm dành cho bất kỳ ai bị phát hiện nhập khẩu hoặc xuất khẩu các loài thuộc diện quản lý mà không có giấy phép.
Nhưng buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp vẫn là một vấn đề đáng lo ngại, đến mức Đại học Adelaide đã thành lập một trung tâm nghiên cứu chuyên biệt về tội phạm liên quan đến động vật hoang dã.
Katie Smith, quản lý dự án nghiên cứu tại trung tâm, cho biết đặc điểm địa lý của Úc, với đường bờ biển trải dài, khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn, và phần lớn hoạt động buôn bán diễn ra trực tuyến qua các nền tảng thương mại điện tử.
“Hiện tại, không có dấu hiệu cho thấy hoạt động này phải chuyển xuống hoạt động ngầm, nhưng sẽ rất thú vị để xem lại vấn đề này khi luật pháp quốc gia được siết chặt hơn, liệu khi đó nó có chuyển dịch sang các trang web đen hay không.”
Trong những năm gần đây, Lực lượng Biên phòng Úc đã nhiều lần triệt phá các vụ vi phạm, chặn đứng khoảng 4,000 lô hàng phi pháp mỗi năm, bao gồm cả động vật sống bị vận chuyển trong điều kiện tàn nhẫn.
Một số thị trường tiêu thụ lớn nhất đối với bò sát và các sản phẩm từ bò sát là Hoa Kỳ, Đức và Nhật Bản.
Tiến sĩ Sebastian Chekunov, trưởng nhóm nghiên cứu tội phạm động vật hoang dã, cho biết những kẻ buôn lậu còn tìm cách gửi động vật sang châu Á trong hành lý, giấu trong quần áo hoặc thậm chí trong các hộp sô-cô-la.
“Nhiều kiện hàng bị chặn tại biên giới thường có điểm đến là Hồng Kông. Hồng Kông có nhu cầu lớn đối với thú cưng ngoại lai, nên đôi khi bò sát bị buôn lậu sẽ được bán trong Hồng Kông. Nhưng đây cũng là trung tâm vận chuyển mang tính toàn cầu và là cửa ngõ vào Trung Quốc đại lục. Vì vậy, Hồng Kông thường chỉ là điểm dừng đầu tiên, một mắt xích trong mạng lưới.”
Sự quan tâm đến Úc xuất phát từ việc nơi đây sở hữu nhiều loài động vật quý hiếm, và chính sự hiếm có đó khiến chúng trở thành “miếng mồi” béo bở trên thị trường chợ đen.
Đại diện Lực lượng Biên phòng cho biết một số loài bò sát bản địa Úc có giá lên đến 100,000 đô la trên thị trường chợ đen.
Tiến sĩ Chekunov và Katie Smith cho biết bò sát đặc biệt dễ bị tổn thương vì có tới khoảng 1,000 loài bò sát chỉ tồn tại tại Úc.
“Chúng tôi nhận thấy nhu cầu đối với các loài này theo thời gian bị thúc đẩy bởi chính sự hiếm có của chúng. Khi càng hiếm, chúng càng được săn lùng nhiều hơn, và điều này trở thành yếu tố lớn làm tăng nguy cơ tuyệt chủng. Bên cạnh đó, hoạt động buôn bán này còn gây ra chi phí kinh tế và môi trường rất lớn, bao gồm nguy cơ xâm lấn sinh học và lây lan dịch bệnh.”
Không chỉ động vật bị buôn lậu, mà các sản phẩm từ chúng cũng bị tuồn ra thị trường.
Năm ngoái, 3,000 quả trứng chim – nghi thuộc các loài bị đe dọa – đã bị tịch thu từ một người đàn ông tại Tasmania.
Cá mập và sản phẩm từ vây cá mập cũng nằm trong nhóm mặt hàng được săn lùng nhất, được tuồn từ Úc và New Zealand sang châu Á.
Trong nghiên cứu tiến sĩ của mình, Charlotte Lassaline ghi nhận nhu cầu tăng cao đối với các loài động vật không xương sống trên cạn, bao gồm nhện, bọ cạp, kiến, côn trùng que và ốc sên.
“Chúng tôi đã xác định hơn 580 loài động vật không xương sống được giao dịch. Đây là con số rất lớn và bao gồm nhiều loài Úc đang bị đe dọa, như loài bọ cạp Flinders Ranges. Đây là loài có vùng phân bố rất hẹp, chỉ sống ở một khu vực nhỏ tại dãy Flinders Ranges ở Nam Úc. Vậy mà nó lại bị mua bán rộng rãi trong thị trường thú cưng, điều này vô cùng đáng lo ngại đối với quần thể nhỏ của loài.”
Hoạt động buôn bán này cũng gây tổn hại về văn hóa.
Người Thổ dân Úc có mối quan hệ gắn bó với động vật hoang dã, xem chúng như các vật tổ văn hóa, các nhân vật trong câu chuyện Dreamtime và là sợi dây liên kết với mảnh đất tổ tiên.
Các nhà lãnh đạo thổ dân trên khắp đất nước đang vận động để được quản lý các chương trình bảo tồn động vật hoang dã, kết hợp kiến thức bản địa với các phương pháp bảo tồn hiện đại.
Tháng này, các bên liên quan toàn cầu sẽ nhóm họp tại kỳ họp thứ 20 của Hội nghị Các Bên (COP) tại Uzbekistan, nơi họ sẽ thảo luận về những sửa đổi đối với các quy định quốc tế về buôn bán động vật hoang dã (CITES).
Giám đốc trung tâm nghiên cứu tội phạm động vật hoang dã, Giáo sư Phil Cassey, cho biết có 51 kiến nghị sẽ được xem xét tại kỳ họp lần này, bao gồm đề xuất của Úc nhằm bổ sung hai loài bò sát vào danh sách được bảo vệ.
“Có hai loài được Úc đề xuất: thằn lằn Mount Elliott Leaftail và thằn lằn ringed thin-tailed, để được đưa vào Phụ lục II của CITES. Điều này có nghĩa là việc nhập khẩu vào các nước khác hoặc xuất khẩu từ Úc sẽ không được phép nếu không có giấy phép, và cho phép tịch thu các loài này khi bị phát hiện ở biên giới ngoài Úc.”
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
