آزار و اذیت جنسی یکی از دردناکترین و در عین حال پنهانترین مشکلات اجتماعی در جهان است که انسانها، بخصوص زنان و کودکان با آن روبرو هستند. آزار و اذیت جنسی که یکی از انواع خشونت میباشد به فرهنگ یا دین خاص محدود نمیشود؛ بلکه در تمام جوامع بشریت وجود دارد.
با وجود تلاشهای گسترده در سطح جهان، تصویب قوانین، برنامههای آگاهیدهی و فعالیت نهادهای حقوق بشری؛ در میزان آزار و اذیت جنسی تا هنوز تغییر چشمگیری به وجود نیامده است.
بر اساس گزارش مشترک سازمان جهانی صحت (WHO) و نهادهای همکار سازمان ملل متحد، آزار و اذیت جنسی که به آن خشونت جنسی نیز گفته میشود، در برابر زنان در بیست سال گذشته تقریباً ثابت باقی مانده است. این گزارش نشان میدهد که در سطح جهان از میان هر سه تن زن یکی تقریباً یکی آنها در طول زندگی خود خشونت فزیکی یا جنسی را تجربه کرده است. این رقم بطور تخمینی به حدود ۸۴۰ میلیون زن میرسد.
تنها در یک سال گذشته، ۳۱۶ میلیون زن یعنی حدود ۱۱ درصد از زنان ۱۵ ساله و بالاتر از آن، خشونت فزیکی یا جنسی توسط شریک زندگی یا همسر خود را تجربه کردهاند.
همچنان سازمان جهانی صحت تخمین میکند که ۲۶۳ میلیون زن از سن ۱۵ سالگی به بعد، خشونت جنسی را توسط افرادی غیر از شریک زندگی تجربه کردهاند.
این گزارش هشدار میدهد که کاهش بودجه برای برنامههای پیشگیری، در کنار جنگها، فقر، مهاجرت اجباری و تغییرات اقلیمی، آسیبپذیری زنان و دختران را بیشتر ساخته است.
در آسترالیا آزار و اذیت جنسی یکی از جدیترین انواع خشونت خانگی است که بخش قابل توجه از جامعه، بخصوص زنان و کودکان را متأثر ساخته است.
ارقام رسمی نشان میدهند که این پدیده نه تنها وجود دارد، بلکه در سالهای اخیر روند صعودی داشته و نگرانیهای گسترده اجتماعی و حقوقی را بهوجود آورده است
بر اساس نظرسنجی مصوونیت شخصی اداره احصائیه، حدود ۲.۸ میلیون آسترالیایی که معادل ۱۴ درصد از نفوس ۱۸ ساله و بالاتر میشود، از سن ۱۵ سالگی به بعد نوعی از خشونت جنسی را تجربه کردهاند. این خشونت شامل تجاوز جنسی، تلاش برای تجاوز و سایر اعمال جنسی ناخواسته میباشد.
همچنان ارقام انستیتیوت صحت و رفاه آسترالیا (AIHW) نشان میدهند که حدود ۱.۱ میلیون زن؛ یعنی ۱۱ درصد زنان، از سن ۱۵ سالگی به بعد، خشونت جنسی را توسط شریک زندگی خود تجربه کردهاند.
این ارقام نشان میدهند که آزار و اذیت جنسی در اکثر موارد در چارچوب روابط نزدیک و خانوادگی واقع میشوند، جایی که قربانی انتظار امنیت و حمایت دارد.
از سوی دیگر تعداد قضایای ثبت شده توسط پولیس تصویر نگرانکنندهتری از وضعیت ارائه میکند.
در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۴۰۰۸۷ قربانی تجاوز جنسی در سراسر آسترالیا توسط پولیس ثبت شدهاند. این رقم، بالاترین تعداد ثبتشده در بیش از ۲۰ سال گذشته است و نشان میدهد که آزار و اذیت جنسی در آسترالیا نهتنها کاهش نیافته، بلکه افزایش یافته است.
نوریه محرابی مشاور و مربی صحت روانی ارشد نهاد رسیدگی به زخمها و ناراحتیهای روانی ناشی از زجر و شکنجه معروف به STARTTS در مورد آزار و اذیت جنسی میگوید که منشاء آزار و اذیت جنسی را میتوان در ذهنیت قدرتطلبانه و نابرابری جنسیتی جستجو کرد؛ جاییکه بعضی مردان تلاش میکنند در تمام عرصههای زندگی دست بالاتر داشته باشند. در چنین وضعیتی، زن نه منحیث یک انسان مستقل و صاحب حق، بلکه بهعنوان فردی ضعیفتر و تابع دیده میشود. همین طرز فکر نادرست سبب میگردد که بعضی مردان برای تحمیل خواستهای خود، به آزار و اذیت جنسی، زورگویی و نقض کرامت انسانی زنان متوسل شوند.
او همچنان تأکید میکند که آزار و اذیت جنسی تنها به یک شکل محدود نمیشود، بلکه گونههای مختلفی دارد.
«یک دلیل عمده اینست که [مرد] بخاطر اینکه قدرت داشته باشد و نفر [جانب مقابل] را منزوی بسازد، از خشونت استفاده میکند.»
«آزار و اذیت جنسی شامل لتوکوب، شکستاندن ظروف و تماسهای جنسی ناخواسته میباشد. همچنان آزار و اذیت عاطفی را نیز شامل میشود که مواردی چون انتقاد، توهین، تحقیر و ... را در بر میگیرد. همه اینها یک بخش از خشونت خانوادگی حساب میشود.»
نوریه محرابی مشاور و مربی صحت روانی ارشد نهاد رسیدگی به زخمها و ناراحتیهای روانی ناشی از زجر و شکنجه معروف به STARTTS Credit: Supplied by Nooria Mehraby
آزار و اذیت جنسی در قوانین آسترالیا چگونه تعریف میشود؟
اداره احصائیه آسترالیا، تجاوز و آزار جنسی را بطور واضح تعریف کرده است. بر اساس این تعریف، هر نوع فعالیت جنسی که بدون رضایت و با استفاده از زور، تهدید، ارعاب یا اجبار انجام شود، آزار یا تجاوز جنسی محسوب میگردد. این تعریف، طیف گستردهای از اعمال را در بر میگیرد؛ از تجاوز کامل گرفته تا تلاش برای فعالیت جنسی و سایر رفتارهای جنسی ناخواسته.
داکتر نذیر داور حقوقدان و وکیل مدافع در این مورد میگوید:
«آزار و اذیت جنسی عبارت است از هر نوع عمل و برخورد یا تماس بدنی، فزیکی، غیرمناسب، حرکات جنسی غیر مناسب، گفتار یا حرف زدن غیر مناسب و رفتار جنسی غیر مناسب که شخص طرف مقابل با آن رضایت نداشته باشد. این گونه اعمال سوء استفاده یا آزار و اذیت جنسی شمرده میشوند.»
خشونت جنسی، عمل جنسی است که با خشونت، به زور و بدون رضایت شخص مقابل انجام شود.داکتر نذیر داور حقوقدان و وکیل مدافع
این نوع خشونت زمانی واقع میشود که یک همسر یا شریک زندگی بدون رضایت، طرف مقابل را مجبور به رابطه یا اعمال جنسی کند. در بعضی خانوادهها، بخصوص در جوامع مهاجر و پناهنده این موضوع بهاشتباه "حق شوهر" یا "مسأله خصوصی" دانسته میشود، در حالی که در قانون آسترالیا، تجاوز در ازدواج نیز جرم جدی محسوب میشود.
ارقام نشان میدهند که تقریباً دو مورد از هر پنج مورد تجاوز جنسی ثبتشده در آسترالیا، به خشونت خانوادگی مرتبط بوده است. این موضوع نشان میدهد که آگاهیدهی در داخل خانوادهها نقش حیاتی دارد.
زینب سخا متخصص بهبود ترومای اجتماعی در نهاد QPASSTT در کوینزلند است. این نهاد از سال ۱۹۹۵ بحیث یک نهاد مسلکی و مبتنی بر جوامع برای توانبخشی به بازماندگان شکنجه و تروما ایجاد شده است.
او با اشاره به موجودیت این پدیده در میان جوامع پناهنده و مهاجر بخصوص افغانها میگوید که ازدواج به این معنا نیست که زن اختیار و صلاحیت خود را به مرد واگذار کرده باشد.
وقتی ما میگوئیم که در آسترالیا آزار و اذیت جنسی در چهارچوب ازدواج نیز غیرقانونی است، در فرهنگ ما و شما، مثلاً مسلمانان و افغانها اصلاً چنین چیزی نمیگنجد. چون زمانیکه شما عروسی میکنید، به معنی یک اجازه است، یعنی اینکه هر طرف، هر وقت یک چیزی را میخواهد، باید آن را انجام بدهد.زینب سخا متخصص بهبود ترومای اجتماعی در نهاد QPASSTT
«وقتی ما میآئیم و آنرا در چهارچوب قانون آسترالیا میگذاریم، همیشه یک تضاد بسیار زیاد وجود دارد. به همین خاطر اگر ما بخواهیم برنامههای آگاهیدهی در مورد این مسایل داشته باشیم، اصلاً شنوونده مرد ما نمیداشته باشیم که بیایند و به حرفهای ما گوش فرادهند.»
«آنها به افغان بودن و مسلمان بودن خود اعتقاد زیادی دارند و این مسایل برایشان اولویت دارد. اما موضوع این نیست که اسلام چه میگوید، فرهنگ افغانستان چه میگوید یا قانون آسترالیا چه میگوید. موضوع اصلی اینست که رابطه جنسی باید بر پایهای رضایت، احترام و آرامش باشد.»
با توجه به اینکه این پدیده در آسترالیا جرم دانسته میشود؛ مجازات این عمل به شدت جرم، سن قربانی و شرایط دیگر بستگی داشته و متفاوت است.
زینب سخا (سمت چپ) متخصص بهبود ترومای اجتماعی در نهاد QPASSTT
علاوه بر مجازات جزایی، مرتکب ممکن است با حکم منع تماس، دوری اجباری از خانواده، از دست دادن سرپرستی اطفال و پیامدهای مهاجرتی نیز روبرو شود.
داکتر نذیر داور حقوقدان و وکیل مدافع مستقر در سیدنی در این مورد میگوید:
«در آسترالیا رابطه جنسی به ازدواج تعلق ندارد. دو نفر بالغ که بخواهند با هم رابطه جنسی داشته باشند؛ باید رضایت هر دو طرف موجود باشد. اگر یک شخص در عقد ازدواج شخص دیگر باشد و زن با رابطه جنسی موافق نباشد، اما شوهر بخواهد که بخاطر شوهر بودن، زن خدمات جنسی ارائه کند. این خلاف قانون است.»
«اگر سن شخصیکه قربانی عمل خشونت جنسی است هجده یا بیشتر از آن باشد، به مرتکب، هجده سال حبس در قانون پیشبینی شده است. اگر قربانی کودک یا زیر هجده سال قرار داشته باشد، به مرتکب ۲۱ سال زندان در نظر گرفته شده است.
پیامدهای آزار و اذیت جنسی
آزار و اذیت جنسی تنها یک آسیب آنی نیست، بلکه پیامدهای آن سالها ادامه مییابد. اکثر قربانیان با افسردگی، اضطراب، ترس دایمی، کابوسهای شبانه و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) روبرو میشوند.
در سطح اجتماعی، قربانی ممکن است از خانواده و دوستان فاصله بگیرد، اعتماد به دیگران را از دست بدهد و در تحصیل یا کار با مشکل مواجه شود. در بعضی موارد، قربانیان به دلیل وابستگی اقتصادی، مجبور به ماندن در رابطهٔ خشونتآمیز میشوند. این آسیبها میتواند به کودکان خانواده نیز منتقل شود و چرخهٔ خشونت را ادامه دهد.
زینب سخا متخصص بهبود ترومای اجتماعی در نهاد QPASSTT در مورد پیامدهای روانی این پدیده میگوید:
«آزار و اذیت جنسی تأثیراتی زیادی از جمله، تأثیرات روحی، روانی و جسمی را باخود دارد. در همچو موارد زنان احساس شرم، گناه، افسردگی و بیاعتمادی میکنند. بعضی از زنان حتی از دردهای جسمی نیز شکایت میکنند.»
«ترس از رابطه زناشوهری نیز وجود دارد. یک تعداد زیاد زنها اید پدیده را بخاطر از هم نپاشیدن رابطه زناشوهری تحمل میکنند.»
منابع حمایتی
اگر شما یا کسی را میشناسید که با آزار و اذیت جنسی روبرو است میتوانید برای دریافت کمک به خط ملی خشونت جنسی و خانوادگی 1800RESPECT به شماره ۱۸۰۰۷۳۷۷۳۲ تماس گرفته یا به شماره ۰۴۵۸۷۳۷۷۳۲ پیام کوتاه بفرستید.
شما همچنان میتوانید به خدمات مسلکی برای بازماندگان تجاوز جنسی که در تمام ایالتها و قلمروهای آسترالیا خدمات ارائه میکند به تماس شوئید. این خدمات را از طریق جستجو در گوگل بنام Sexual Assault Services پیدا کرده میتوانید.
در مواقع اضطراری به شماره سه صفر (000) پولیس تماس گرفته میتوایند. نهادهای دیگری نیز وجود دارند که شما میتوانید با مراجعه به مراکز اجتماعی محلی تان به آنها دسترسی پیدا کنید.
این بود قسمت پنجم و آخرین بخش سلسله پادکست درندۀ نامرئی.
