ازدواج زیر سن یکی از چالشهای عمده بشری عصر حاضر در جهان میباشد که با وجود تلاشهای فراوان، تا هنوز مهار شده نتوانسته است.
صندوق کودکان سازمان ملل متحدد یا یونیسف (UNICEF) ازدواج زیر سن را پیوند زناشوهری رسمی یا غیررسمی اشخاصی تعریف می کند که یکی یا هر دو طرف کمتر از هجده سال عمر داشته باشد.
ازدواج زیر سن ۱۸ سال نقض بنیادی حقوق بشر است که حقوق کودک را زیر پا میگذارد. عوامل متعددی از جمله فقر، باورهای غلط درباره تأمین محافظت یا حفظ آبروی خانواده، و قوانین عرفی یا مذهبی ناکافی، یک کودک را در معرض خطر ازدواج زیر سن قرار میدهد.
بر اساس آخرین گزارش یونیسف در مورد ازدواج زیر سن اگر چه میزان اینگونه ازدواجها در سطح جهان به کاهش خود ادادمه داده است، اما امروزه نیز از میان هر پنج زن جوان ۲۰ تا ۲۴ ساله، یک تن آنها در دوران کودکی ازدواج کرده است.
در این گزارش همچنان آمده است که تقریباً ۶۴۰ میلیون زن در جهان که هنوز زندهاند، در کودکی و قبل از ۱۸ سالگی ازدواج کردهاند.
این گزارش میافزاید که هر سال حدود ۱۲ میلیون دختر زیر سن ۱۸ سال ازدواج میکنند.
یک گزارش دیگر از نهاد Girls Not Brides میگوید که با وجود کاهش اندک ازدواج زیر سن، پیشرفت برای رسیدن به هدف سازمان ملل متحد تحت عنوان "اهداف انکشاف پایدار" یا SDG بمنظور محو این پدیده تا سال ۲۰۳۰، بسیار بطی بوده است.
در آسترالیا حکومت فدرالی ارقام رسمی را تحت عنوان "ازدواج زیر سن" نشر نمیکند. اداره احصائیه آسترالیا که ارقام رسمی تعداد و سن ازدواجها را ارائه میکند؛ موارد مشخص ازدواج زیر ۱۸ سال در اکثر گزارشها به دلیل نادر بودن، بسیار کم یا تفکیکنشده است.
با این حال فعالین درگیر در مبارزه با خشونت خانوادگی و تأثیرات روانی میگویند که این پدیده در میان جامعه افغانهای آسترالیا تا حدی مشهود است.
زینب سخا متخصص بهبود ترومای اجتماعی در نهاد QPASSTT در کوینزلند است. این نهاد از سال ۱۹۹۵ بحیث یک نهاد مسلکی و مبتنی بر جوامع برای توانبخشی به بازماندگان شکنجه و تروما ایجاد شده است.
او میگوید که در سالهای اخیر شاهد ازدواجهای زیر سن بوده است، بخصوص در میان پناهندگان تازه وارد.
به گفته خانم سخا این افراد نتوانستهاند نوع ازدواجها را در آسترالیا رسمی بسازند و یا آن را در دولت ثبت کنند.
«در چهار سال اخیریکه افغانها از افغانستان آمدهاند [در میان شان] چند مواردی داشتیم که آنها ازدواج زیر سن داشتند و نتوانستند در اینجان آن را رسمی بسازند. آنها منتظر ماندند تا به سن قانونی برسند؛ پس از آن ازدواج را رسمی ساختند.»
زینب سخا متخصص بهبود ترومای اجتماعی در نهاد QPASSTT، کوینزلند Credit: Supplied by Zainab Sakha
ازدواج اجباری در قوانین آسترالیا چگونه تعریف میشود؟
بر اساس قانون Marriage Act 1961 سن قانونی ازدواج ۱۸ سال است. طبق این قانون، هیچ فردی که کمتر از ۱۶ سال سن دارد، تحت هیچ شرایطی نمیتواند به طور قانونی ازدواج کند.
با وجود اینکه در سطح ایالتها و قلمروهای آسترالیا قوانین مجزایی وجود دارند؛ اما در مجموع از روح قانون فدرالی Marriage Act 1961 پیروی میکند.
داکتر نذیر داور حقوقدان و وکیل مدافع مستقر در سیدنی در مورد قوانین فدرالی و ایالتی میگوید:
«بر اساس قانون ازدواج در آسترالیا که بنام Marriage Act یاد میشود، ازدواج یک پروسهای است که یک شخص با رضایت خود، بدون اینکه تحت اجبار، تهدید یا فریب قرار گرفته شده باشد و به سن قانونی ۱۸ خود رسید، میتواند با شخص دیگر ازدواج کند.»
طوریکه گفتم در ازدواج باید آزادی و رضایت کامل وجود داشته و در آن هیچ نوع اجبار، تهدید یا فریب موجود نباشد. این سه پدیده ازدواج را در قوانین آسترالیا باطل میسازد. در صورت موجودیت این سه پدیده آزادی و رضایت شخص باطل میشود.»
ازدواج را میتوان چنین تعریف کرد که ازدواج عبارت است از عقد یک شخص با شخص دیگر که سن ۱۸ را پوره کرده و در انتخاب خود آزادی کامل داشته باشد.نذیر داور، حقوقدان و وکیل مدافع
نذیر داور حقوقدان و وکیل مدافع مستقر در سیدنی Credit: Social Media
بر اساس قانون افراد ۱۶ یا ۱۷ ساله تنها در صورتی ازدواج قانونی کرده میتوانند که حکم محکمه را دریافت کرده و رضایت والدین یا سرپرست قانونی خود را نیز داشته باشند.
داکتر نذیر داور در مورد این استثناء میگوید:
«استثنائات وجود دارد که یک شخص ۱۶ ساله با شخصیکه ۱۸ ساله یا بالاتر از آن باشد میتواند ازدواج کند. البته این صورت خاص است که یا حکم محکمه در این مورد باید موجود باشد یا والدین در این مورد توافق کرده باشند. در غیر این صورت ازدواجهای تحت سن و ازدواجهای اجباری یا اینکه در نتیجه تهدیدی یا فریبی انجام شده باشد، ازدواج گفته نمیشود و باطل است.»
طوریکه قبلاً اشاره شد با اینکه آمار و ارقام رسمی از ازدواج زیر سن از سوی حکومت نشر نمیشود، اما این پدیده در میان افغانهای مقیم آسترالیا دیده شده است.
مریم زاهد، رئیس جنبش زنان افغان Credit: Supplied by Mariam Zahid
«ما از وقایعی خبر داریم که دخترانیکه زیر سن قانونی قرار دارند و همراه فامیل خود به افغانستان میروند، نام به نام میشوند؛ اما در واقعیت آنها نکاح میکنند. بعد از اینکه به آسترالیا میآیند، تا حدی آوازه نشر میشود که این دختر نامزد شد؛ اما در حقیقت عقد نکاح آنها بسته شده میباشد.»
«دخترانی را میشناسم که از افغانستان یا پاکستان آمده و به سن قانونی نرسیده عروسی کرده اند. سن شان از سنیکه در قانون آسترالیا درج است کم بوده؛ اما سن خود را بیشتر گفتهاند.»
بعضیها که عمر شان کمتر از هجده سال است به نام نامزد یک فرد به آسترالیا آمده؛ اما در واقعیت اینها عروسی و نکاح کرده اند. همچو موارد در جامعه ما وجود دارد؛ اما چون مردم از قانون هراس دارند، آن را پنهان میکنند.مریم زاهد، رئیس جنبش زنان افغان
اما نذیر داور حقوقدان و وکیل مدافع در این مورد میگوید که این عمل نیز جرم میباشد که پیامدهای شدید تا سرحد حبس را به دنبال دارد.
«اگر سن یک شخص کمتر از ۱۸ سال و به ازدواج مجبور شده باشد، شخصی که وی را مجبور ساخته تا ۷ سال زندانی شده میتواند. اگر این شخص را یعنی یک طفل که زیر سن باشد و بیرون از آسترالیا ببرد و در قید ازدواج کسی او را بیاورد، ۲۵ سال زندان دارد.»
«این عمل خلاف قانون است و جزای آن نیز بسیار سخت میباشد.
بیشتر بخوانید
ازدواج اجباری خردسالان در آسترليا
پیامدها و تأثیرات
خوب ازدواج زیر سن چه پیامدها و تأثیرات صحی، روانی، اقتصادی و اجتماعی دارد؟
بر اساس گزارش یونیسف ازدواج زیر سن پیامدهای گسترده و زیانباری بر زندگی دختران دارد.
این پیامدهای زیانبار شامل حاملهشدن در سنین نوجوانی صحت مادر و نوزاد را به خطر میاندازد و با افزایش مشکلات در هنگام ولادیت سبب مرگومیر مادران و کودکان میگردد.
این پدیده همچنان معمولاً سبب قطع تحصیل شده و فرصتهای اقتصادی و امکان رسیدن به استقلال مالی را کاهش میدهد.
همچنان، دخترانی که زیر سن قانونی ازدواج میکنند بیشتر در معرض خشونت خانوادگی و استفاده جنسی قرار میگیرند. در کنار اینها، پیامدهای روانی و اجتماعی درازمدت مانند مشکلات صحت روانی، فقر بینالنسلی و کاهش توانایی تصمیمگیری مستقل نیز مشاهده میشود.
زینب سخا که در بخش بهبودی ترومای اجتماعی کار میکند در این مورد میگوید:
«مشکلات روانی بسیار زیادی میداشته باشند. همچنان مشکلات جسمی نیز با خود دارد. یکی از مشکلات شان این میباشد که از ادامه تحصیل محروم شده و آیندهای شان در ابهام باقی میماند. همچنان وابستگی مالی کامل به خانواده همسر را نیز ببار میآورد. اینها متأسفانه با خطر بیشتر خشونت خانوادگی مواجهاند و یکی از خطراتی که ممکن است دختران تجربه کنند؛ حاملگیهای خطرناک میباشد. از لحاظ روانی، چون به بلوغ سنی و فکر نرسیدهاند، ممکن است تصامیم بسیار اشتباه بگیرند و این نیز امکان دارد که دچار افسردگی و انزواگرائی شوند.»
حمایتهای موجود
کسانیکه با ازدواج زیر سن مواجه و یا از آن باخبر میشوند میتوانند برای دریافت کمک به نهاد My Blue Sky با شماره ۰۲۹۵۱۴۸۱۱۵ در تماس شوند. این نهاد خدمات مسلکی، مشوره محرمانه، راهنماییهای حقوقی و کمک در دسترسی به مسکن مصوون ارائه میکند.
همچنان برنامه Forced Marriage Specialist Support Program که توسط نهاد Life Without Barriers حمایت میشود، خدمات همهجانبه مسکن، مشوره، خدمات صحی و معرفی به نهادهای قانونی را ارائه میکند. شما میتوانید از طریق شماره ۱۸۰۰۴۰۳۲۱۳ با این برنامه در تماس شوئید.
صلیب سرخ آسترالیا نیز از طریق برنامه Support for Trafficked People خدماتی ارائه میکند. شما میتوانید از طریق تیلیفون شماره ۱۸۰۰۱۱۳۰۱۵ با این نهاد در تماس شوئید.
در مواقع اضطراری، اگر کسی در وضعیت تهدید به خروج از کشور یا ازدواج زیر سن قرار دارد با پولیس فدرالی آسترالیا با شماره ۱۳۱۲۳۷ تماس گرفته میتواند.
همچنان با شماره ۱۸۰۰۷۳۷۷۳۲ مستقیماً تماس گرفته و یا به شمار ۰۴۵۸۷۳۷۷۳۲ پیام کوتاه بفرستی د. شما همچنان میتوانید از ویبسایت 1800RESPECT.org.au دیدن کنید.
نهادهای دیگری نیز وجود دارند که شما میتوانید با مراجعه به مراکز اجتماعی محلی تان به آنها دسترسی پیدا کنید.
در قسمت پنجم به آزار و اذیت جنسی پرداخته میشود.
