ဖဲ SBS Australia Explained တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤ, ပကွၢ်သကိးဝဲဒၣ် မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤ (parental leave payments) သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်, မတၤတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်မၤန့ၢ်အီၤသ့လဲၣ် ဒီးကန့ၢ်ဘၣ်အီၤအဂီၢ်ကဘၣ်ပတံထီၣ်အီၤဒ်လဲၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢကထံၣ်ဘၣ်ဖိဆံးတဂၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လီၤတိၢ်လီၤဆီတခါဒီး မ့ၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ပိၣ်သးဝး နာ်သက့ တၢ်အံၤဟဲစိာ်ဃုာ်ဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
Parental leave payments — မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဒိးန့ၢ်အီၤလၢ အီစထြ့လယါပဒိၣ်ဒီး တၢ်မၤကစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်သ့ဝဲဒၣ်, လၢအမ့ၢ် တၢ်မၤစၢၤထုးကွံာ်တၢ်ဝံဃၢ, လၢအပျဲမိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဖဲဟံၣ်ပူၤကွၢ်ထွဲအဖိဆံးအခါန့ၣ်လီၤ.
Multicultural Centre for Women's Health, ကရၢ အခိၣ်ဒိၣ် Dr Adele Murdolo, စံးဝဲဒၣ် မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးန့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးပှၤတဝၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
“မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးအံၤ ကဲထီၣ်တၢ်နုာ်လီၤမၤစၢၤဖဲပပှၤတဝၢအပူၤဖးဒိၣ်တခါန့ၣ်လီၤ, ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကွၢ်အဖိအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, မိၢ်ပၢ်အဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်ကွၢ်အဖိအခါမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ထုးကွံာ် တၢ်ဆီၣ်သနံးလၢပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အနီၣ်ကစၢ်အဖံဘၣ်ခိၣ်အလိၤ, တကးဒ်ဘၣ် ကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ် တၢ်နုာ်လီၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲစၢၤဖိသၣ်န့ၣ်လီၤ. မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးလၢတၢ်ကွၢ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ် ပဆိကမိၣ်လၢ အဘျုးတအိၣ်ဘၣ်တခါနာ်သက့ နီၣ်နီၣ်န့ၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအကဲဘျုးကဲဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ."
Parental Leave Pay — မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးစ့တၢ်မၤစၢၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤဟဲန့ၢ်လၢအီစထြ့လယါပဒိၣ်အအိၣ် လၢအမၤစၢၤဝဲဒၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကအိၣ်ပတုာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒီးဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအဖိအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤသီအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် ကွၢ်လုၢ်ဖိန့ၢ်ဖိသၣ်ဆံးအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤသီလၢ ၂နံၣ်ဆူအဖီလာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Hank Jongen မ့ၢ်ဝဲ ပှၤရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အခိၣ်ဒိၣ်တဂၤ ဖဲ Services Australia, လၢအတီခိၣ်ရိၤမဲရဲၣ်ကျဲၤအီစထြ့လယါပဒိၣ် Parental Leave Pay အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဆီတလဲသးသ့ညီ ဒီးဆူမဲာ်ညါတၢ်ဆီတလဲကအိၣ်ထီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်အဝဲရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ် ဖဲအံၤန့ၣ်, ဆီတလဲသးသ့ညီ ခီဖျိလၢ စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ တၢ်နီၤလီၤအီၤလၢမိၢ်ပၢ်ခံဂၤအဘၢၣ်စၢၤသ့ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤထီၣ်ဘးတုၤလၢ ၂၂နွံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲ ၂ဝ၂၅ လါယူၤလံ ၁သီန့ၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ ကအါထီၣ်ဝဲဒၣ်တုၤလၢ ၂၄နွံန့ၣ်လီၤ. ဒီးမ့ၢ်တုၤဖဲ ၂ဝ၂၆နံၣ် လါယူၤလံ ၁သီအလီၢ်ခံန့ၣ် ကအါထီၣ်ဝဲဒၣ်တုၤလၢ ၂၆နွံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆၢကတီၢ်အါထီၣ်ဒ်အံၤအမဲာ်ညါ, စးထီၣ်ဖဲ ၂ဝ၂၅နံၣ် လါယူၤလံ ၁သီန့ၣ် အကပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆူ မံၤတုၤပှၢ်တီၤစ့ပာ်ဖှိၣ် (superannuation) အပူၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.”
မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးစ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ တနွံအတီၢ်ပူၤပှၤမၤတၢ်ယဲၢ်သီအဂီၢ်န့ၣ် န့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒီၣ်လၣ် ၉၁၅.၈ဝ, လၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဖံးတၢ်မၤအဘူးအလဲအဆံးကတၢၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးနကန့ၢ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤအဂီၢ်,နကဘၣ်မ့ၢ် ပှၤကွၢ်ဖိသၣ်အံၤ အခိၣ်သ့ၣ်ဂံၢ်ထံးတဂၤန့ၣ်လီၤ. နတၢ်မၤအတၢ်အိၣ်သးဒီး နကျိၣ်စ့အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် အကဘၣ်ထီၣ်ဘးဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
Hank Jongen စံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢ နကန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်တၢ်မၤစၢၤအံၤအဂီၢ်န့ၣ် နကဘၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤအိၣ်ဆိးဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ မ့တမ့ၢ် နလံာ်ခီကီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤအသိးန့ၣ်လီၤ.
“ဖဲနဖိအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် မ့တမ့ၢ် နလုၢ်ဖိဖိသၣ်ဆံးတဂၤအခါ, နကဘၣ်အိၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤဒီး နကဘၣ်မ့ၢ်အီစထြ့လယါထံဖိကီၢ်ဖိ, မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဒီးပှၤအိၣ်ဆိးလီၤစိၤအလံာ်ခီကီၢ်, မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဒီးလံာ်ခီကီၢ်အလုာ်လီၤဆီတခါခါ မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဒီးတစိၢ်တလီၢ်လံာ်ခီကီၢ်အကလုာ်လီၤဆီတခါခါ အဒိးဒ်သိး temporary protection visa တစိၢ်တလီၢ်တၢ်ဒီသဒၢလံာ်ခီကီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
တချုးလၢနဖိအံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ် လုၢ်ဖိန့ၢ်ဖိသၣ်ဒ်ဘၣ်န့ၣ် နကဘၣ်အိၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤခံနံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ခံနံၣ်အံၤအတီၢ်ပူၤ နမ့ၢ်လဲၤဆူထံချၢကီၢ်ချၢန့ၣ် တၢ်တဂံၢ်ဃုာ်အီၤဖဲခံနံၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤမ့ၢ်နန့ၢ်ဘၣ်အီၤသ့စ့ၢ်ကီးဧါန့ၣ် နလဲၤနုာ်လီၤကွၢ်ဃုသ့ၣ်ညါအီၤဖဲ အီစထြ့လယါပဒိၣ်ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ Services Australia လီပှာ်ယဲၤသန့, servicesaustralia.gov.au အပူၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
နတၢ်အိၣ်သးမ့ၢ်ဘၣ်လိာ်သးဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အသိးတခီနပတံထီၣ်တၢ်မၤစၢၤအံၤဖဲအီၣ်လဲအပူၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်ပတံထီၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤန့ၣ် Hank Jongen ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲဒၣ်လၢ နကပတံထီၣ်အီၤဖဲ Centrelink လၢအလဲၤခီဖျိအီၤဖဲ myGov account — စရီအပူၤန့ၣ်လီၤ.
“အခဲအံၤ, တၢ်ဂ့ၤတခါလၢ တၢ်သူ myGov လၢတၢ်နုာ်လီၤဆူ Centrelink ဝဲၤကျိၤအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ်, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့တဖၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်အါမး အမဲာ်ညါန့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကတီၣ်ထီၣ်တၢ်ဃ့တၢ်မၤစၢၤအံၤဖဲအီၣ်လံအပူၤ လၢအမ့ၢ်ကျဲတဘိလၢ အညီမးန့ၣ်လီၤ.”
မိၢ်ပၢ်ခံဂၤလၢၤအတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် အကံၢ်အစီမ့ၢ်ထီၣ်ဘးဒ်သိး တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ လၢအဒိးန့ၢ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤန့ၣ်တခီ မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ မိၢ်ပၢ်ခံဂၤလၢာ် နီၤလီၤသူအီၤသ့အဂ့ၢ်န့ၣ် Mr Jongen ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ တၢ်ပာ်လီၤအက့ၢ်အဂီၤဒ်အမ့ၢ် ကျိၤကျဲတဘိလၢ အဆိကမိၣ်ဃုာ်န့ၢ်တၢ်လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်အိၣ်သးလီၤဆီလိာ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နမ့မ့ၢ် ဖိသၣ်အံၤအမိတံၢ်တံၢ် အဝၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖိသၣ်အံၤအပါတံၢ်တံၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖိသၣ်အံၤအပါတံၢ်တံၢ် အမါမ့ၢ်ဂ့ၤ န့ၣ် နဃ့ထီၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တခါ လၢကဘၣ်နၢ်ပၢၢ်အီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဖိသၣ်အံၤအမိၢ်တံၢ်တံၢ်န့ၣ် ကဘၣ်သးလီၤပလိာ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဒီး ကဘၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲ စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ တၢ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤဆူ အမါ မ့တမ့ၢ် အဝၤအအိၣ် မ့တမ့ၢ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Dr Adele Murdolo စံးဝဲဒၣ် တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢအဘၣ်ဃးမိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးလၢတၢ်ကွၢ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် တၢ်အကါဒိၣ်လၢတၢ်ကဲမိၢ်ကဲပၢ် လၢမိ ဒီး ပါ ခံဂၤလၢၤအဂီၢ်န့လီၤ.
“ပအဲၣ်ဒိးလၢ ပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ် ကဟံးမူဒါ လၢတၢ်ကွၢ်ဖိအံၤ အါထီၣ်နီၣ်နီၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲဖိသၣ်ဆံးသးနံၣ်အဆိတၢၢ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤ မ့တမ့ၢ် ဖဲအနီၣ်ဆံးသးစၢ်အခါဒီး တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲကျိၤကျဲတဘိလၢ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ထွဲအဖိအခါန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်လၢ Parental Leave Pay န့ၣ် တၢ်ဟံးန့ၢ်အီၤသ့လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တဘျီဃီခဲလၢာ်သ့အသိး ဟံးအီၤ တတီၤဝံၤ တတီၤ စ့ၢ်ကီးသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. Hank Jongen စံးဝဲဒၣ် ဖဲနဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤအကတီၢ်န့ၣ် နမၤတၢ်မၤတန့ၢ်ဘၣ်.
“တၢ်အဂၤတမံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဖဲနတၢ်အိၣ်သး တၢ်ဆီတလဲမ့ၢ်အိၣ်တခါခါန့ၣ် နကဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤန့ၣ်လီၤ. အဒိ, တၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဒ်သိး နမ့ၢ်က့ၤနုာ်လီၤကဒါက့ၤတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢကက့ၤနုာ်လီၤကဒါက့ၤဆူတၢ်မၤဖဲနဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤအံၤအကတီၢ်, မ့တမ့ၢ် နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဆှၢနုာ်လီၤပှၤလၢနဂီၢ်တဂၤဂၤအခါမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ဖဲနအိၣ်ဖဲစ့တၢ်မၤစၢၤအံၤအပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် နမၤတၢ်မၤတန့ၢ်ဘၣ်. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်သးလၢနဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤန့ၣ်လီၤ. အဂၤတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် နမ့ၢ်ဟးထီၣ်ဖဲထံကီၢ်အပူၤ, တစိၢ်တလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, လီၤစိၤမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ် နကဘၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤန့ၣ်လီၤ.”
Parental Leave Pay ကျိၣ်စ့တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤအံၤ အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢ ဖိသၣ်လၢအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤလၢအသံ မ့တမ့ၢ် ဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤသီ တယံၤဘၣ်သံသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးအဂီၢ်န့ၣ်, Hank Jongen ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ကလဲၤနုာ်လီၤအိၣ်သကိးဘၣ် အီစထြ့လယါပဒိၣ် ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ (Services Australia) အလီပှာ်ယဲၤန့, လၢအမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤလၢကျိာ်အါကလုာ်န့ၣ်လီၤ.
“ပသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လၢ ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးဒီး ပှၤဟဲတုၤသီဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးကျိာ်တၢ်တြီတံာ်တာ်. နမ့ၢ်လဲၤနုာ်လီၤဖဲလီပှာ်ယဲၤသန့အပူၤန့ၣ် ကွၢ်ဃုအီၤဖဲ 'your language' န့ၣ်ဒီးနကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် လၢနဖးအီၤသ့, ကွၢ်အီၤသ့ မ့တမ့ၢ် ဒိကနၣ်အီၤသ့ လၢကျိာ်လီၤဆီလိာ်အသးအါန့ၢ် အကျိာ် ၇ဝန့ၣ်လီၤ. ပအိၣ်ဒီးတၢ်လုၢ်လၢနဒိကနၣ်အီၤသ့လၢကျိာ်အလုာ် ၁ဝ ဒီး ပတၢ်ဝဲၤကျိၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤဝးတရံးသးအပူမန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်ကိးလီတဲစိအလီၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးကျိာ်လီၤဆီလိာ်သးအါမး ဒီး လီတဲစိအနီၣ်ဂံၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ၁၃၁ ၂ဝ၂ လၢဘၣ်ဃးဒီး Centrelink ကျိၣ်စ့တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်မၤကစၢ်တနီၤနီၤ ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီးဝဲ ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤလီၤဆီ လၢမိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပာ်ကနီၣ်အကံၢ်အစီဒီး တၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအကလုာ်လုာ်အဃိ အရ့ဒိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် နကဘၣ် သမံသမိးထံတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး ပှၤကညီဂံၢ်ထံးဝဲၤကျိၤဖဲနတၢ်မၤလီၢ်အပူၤဒီး ကွၢ်ထံကွၢ်ဆးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဖဲ နတၢ်ဖံးတၢ်မၤ တၢ်သးလီၤပလိာ်အလံာ်ဃံးဃာ်အပူၤ မ့ၢ်တၢ်မၤစၢၤအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
Afnan Malik မ့ၢ်ဝဲပၢ်တဂၤလၢအအိၣ်ဒီးအဖိ ခံနံၣ်ဘျဲၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ် မၤန့ၢ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ခံကပၤလၢၤ လၢပကဒိၣ်အအိၣ်ဒီး အတၢ်မၤကစၢ်အအိၣ် နာ်သက့ အဝဲတဃ့ထီၣ်အီၤ ဒ်သိးအဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အိၣ်လၢကဘၣ်ဒိးန့ၢ်အီၤအသိးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
“တဘျီတခီၣ်န့ၣ် နပျံၤတၢ်, မ့ၢ်နကမၤကမၣ်ဘၣ်ဖုးတၢ်ဧါ ဒီး မုၢ်တနံၤန့ၣ် မ့ၢ်နကဘၣ်က့ၤဟ့ၣ်လီၤကဒါက့ၤ နတၢ်မၤစၢ်အံၤ မ့တမ့ၢ် ပဒိၣ် အစ့တၢ်မၤစၢၤအံၤခီဧါ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤလၢအအိၣ်ဝဲဒၣ်ဖဲနတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤအဃိ ယအိၣ်ပာ်လၢ တၢ်အိၣ်သးလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးလၢယဂီၢ်တကပၤန့ၣ်လီၤ.”
နတၢ်န့ၢ်ဘျုးသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ကသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် Dr Adele Murdolo ဟ့ၣ်ကူၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢ ကတၢၢ်ပီၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီး တၢ်ကရၢကရိ လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး Jobwatch ကရၢန့ၣ်လီၤ.
“အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ကိးသံကွၢ် Jobwatch န့ၣ်, အကရဲၣ်ကျဲၤန့ၢ်ဝဲဒၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒီး ပှၤကျိးထံတၢ်ကတိၤ လၢတဘၣ်ဟ့ၣ်ဒီးအဘူးအလဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ကိးမၤန့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဒီး သံကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်ဃး သဲစးအဂ့ၢ် ဒီး ဘၣ်ဃးဒီးနတၢ်အိၣ်သးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအဂ့ၤတခါ.”
ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢ အမၤတၢ်မၤဖဲအတၢ်မၤလီၢ် လၢအစှၤန့ၢ် ၁၂လါသ့ၣ်တဖၣ် မၤန့ၢ်ဝဲမိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးန့ၢ် နာ်သက့ မ့ၢ်ဝဲမိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးလၢတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤဘၣ် (unpaid parental leave), လၢအမၤလီၤတံၢ်ဝဲ ပှၤမၤတၢ်ဖိအံၤ အလီၢ်န့ၣ် တၢ်ပာ်လီၤဟိန့ၢ်အီၤတုၤဝဲဒၣ် ၁၂လါန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလၢ Parental Leave Pay မိၢ်ပၢ်တၢ်ဟံးခွဲးကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအအိၣ်ဒီးအလုၢ်အပှ့ၤတခါ အကတီၢ်အံၤ Dr Adele Murdolo အဲၣ်ဒိးထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ပှၤကညီ လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤအံၤကအိၣ်အါထီၣ်န့ၣ်လီၤ.
“အဃိန့ၣ်, ယဆိမိၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤမးတခါ လၢအအိၣ်ဖဲပပှၤတဝၢအပူၤ, လၢအမ့ၢ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢပဒိၣ်အအိၣ်ဒီး တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ နီၣ်တဂၤစုာ်စုာ်တၢ်မၤလီၢ်အအိၣ်ခံကပၤလၢာ်, နာ်က့န့ၣ်, တၢ်လၢအတဂ့ၤဘၣ်တမံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ တၢ်ထဲသိးတုၤသိးတအိၣ်ဘၣ်, လၢအမ့ၢ်, ပှၤကိးဂၤဒဲးဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤတသ့ၣ်ဘၣ် အဃိ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်အမၤန့ၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ သ့တသ့န့ၣ် ကဘၣ်ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ.”
