ပိာ်မုၣ်လၢအဟုးအသးအိၣ်ထီၣ် ဒၢထီၣ်သီဖဲ ၃လါအတီၢ်ပူၤ လၢအတလဲၤမၤကွၢ်အသး တမၤန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပိာ်မုၣ်လၢအအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်န့ၢ်လၢ ထံချၢကီၢ်ချၢဒီး ပိာ်မုၣ်သးစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။
ဆူၣ်ချ့ကသံၣ်သရၣ်သရၣ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးလၢ ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဖဲအဒၢထီၣ်အခါ မ့ၢ်စးထီၣ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဆိဆိန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်လီၤဆီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ။ အဃိ တၢ်မၤကွၢ်သးဆိဆိန့ၣ် ဘၣ်မနုၤလၢအရ့ဒိၣ်လဲၣ်။
Dr Adele Murdolo မ့ၢ်ဝဲပှၤပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အခိၣ်ဒိၣ်ဖဲ ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ပိာ်မုၣ်ဆူၣ်ချ့ဝဲၤကျိၤ (Multicultural Centre for Women’s Health) လၢအအိၣ်ဖဲ Melbourne ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ။
အ၀ဲစံးလၢ တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတချုးဖဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖိဒ်ဘၣ်န့ၣ် အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤဂ့ၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီး ဒီသဒၢ တြီဆၢ တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ လၢမိၢ်ဒီး အဖိခံဂၤလၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ။
Dr Adele Murdolo စံး၀ဲဒၣ် -
“ဖဲနသ့ၣ်ညါလီၤနသးလၢ နဒၢထီၣ်လံန့ၣ် လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးနဆူၣ်ချ့ကသံၣ်သရၣ်လၢအဆိအချ့ — မၤန့ၢ်တၢ်သ့ၣ်နံၤဖးမုၢ်နံၤဆိဆိ လၢတၢ်မၤကွၢ်သးအဂီၢ် ပာ်တၢ်သ့ၣ်ဖးမုၢ်နံၤဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ထီဘိ ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတချုးဖဲအိၣ်ဖျဲၣ်ဒ်ဘၣ်အံၤ မၤစၢၤဆူၣ်ချ့ကသံၣ်သရၣ် သရၣ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအကဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအကအိၣ်ဒီး နဟုးနသးအံၤ တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ အတၢ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။”
ဒ်သိး အီစထြ့လယါဆူၣ်ချ့ဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤဝဲၤကျိၤ — Australian Institute of Health and Welfare (AIHW) နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးတၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤအပူၤန့ၣ် ဖဲ ၂ဝ၁၉နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဒၢထီၣ်သီ အနွံ ၁ဝ အတီၢ်ပူၤ ဒီးလဲၤမၤကွၢ်သး မၤန့ၢ်တၢ်ဟံးထွဲကွၢ်ထွဲန့ၢ် အိၣ်ဒၣ်ထဲ ၅၅ မျးကယၤန့ၣ်လီၤ။
ပိာ်မုၣ်လၢအထူအထံးဟဲန့ၢ်လၢ ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကရူၢ်လွံၢ်ဖု အကျါတဖု လၢအဒၢထီၣ်သီအခါ အတလဲၤဒိးကွၢ်အသး မၤန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ။
ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ Dr Murdolo ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ။
“ပသ့ၣ်ညါ ပိာ်မုၣ်လၢအထူအထံးမ့ၢ် ပှၤသုးလီၢ်အီၣ်ဆိးသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိဒ်ဘၣ်န့ၣ် စဲၤခံဒိၣ်န့ၢ် ပိာ်မုၢ်လၢအတမ့ၢ်ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။ အီစထြ့လယါပဒိၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး တၢ်ဆီၣ်ထွဲလၢ ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဖဲအဒၢထီၣ်သီ အနွံ ၁ဝ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ကမၤန့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိဒ်ဘၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ။ ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ လၢပသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤန့ၣ် ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးပိာ်မုၣ် ၂ဝ မျးကယၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒၢထီၣ် အနွံ ၂ဝ ဆူအလီၢ်ခံဒၣ်လဲာ် တန့ၢ်လဲၤမၤန့ၢ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်တချုးအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိဆူၣ်ချ့အတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဒ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ။ နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအံၤမ့ၢ်ဝဲသကုၤအီစထြ့ကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်အတၢ်ထိၣ်ဃူန့ၣ်လီၤ။ ပမ့ၢ်ကွၢ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤတနီၤနီၤန့ၣ် ခီဖျိလၢ ပှၤဂ့ၢ်ဝီ တၢ်မၤမုၢ်မၤဝဲၤ ကျိၣ်စ့တဘၣ်ဂီၢ်ဘၣ်ဒွးဘၣ်အဃိ တၢ်လဲၤမၤကွၢ်သးအနီၣ်ဂံၢ်န့ၣ် စှၤန့ၢ်ဝဲတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ။ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးပိာ်မုၣ်ကရူၢ် လၢလ့ၤတက့ၤ အတန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ နီတခါဘၣ်ဒၣ်လဲာ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ။”
Dr Murdolo စံးဝဲ တၢ်မၤကွၢ်သးထီဘိန့ၣ် ဃုထံၣ်ဖီၣ်န့ၢ် ဒီး ဒီသဒၢဝဲဒၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအကဲထီၣ်သ့ဖဲ ဒၢထီၣ်သီအခါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။
“တၢ်အိၣ်သးတနီၤနီၤန့ၣ် ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးဒီး ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဖဲအဒၢအခါ ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ဆံၣ်ဆၢတၢ်ဆါ၊ သွံၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါ ဒီး အိၣ်ဖျဲၣ်ဖိသံ မ့တမ့ၢ် ဖိသံဖဲဒၢလီၢ်ပူၤ အနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအိၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ။ အဃိ ဖဲနဒၢနဖိဒီတကတီၢ်အခါတၢ်ကီတၢ်ခဲမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် အါတက့ၢ် တၢ်အိၣ်သး မ့တမ့ၢ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်အီၤဆိဆိဒီး မၤန့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢလၢနဂီၢ်ဆိဆိ မ့တမ့ၢ် ဒီသဒၢဆိတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအိၣ်ဖျဲၣ်ဖိအဂီၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ။ တၢ်အံၤတမ့ၢ်ဖဲနဒၢအခါဘၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤဖိ ပတီၢ် တဆီ ဘၣ် တဆီအဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ။”
Amanda Henry မ့ၢ်ဝဲ Associate Professor တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဖိပီညါဒီး ပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤတၢ်ဆါအဂ့ၢ် (Obstetrics and Gynaecology) ဖဲ UNSW ဒီး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး သရၣ်မုၣ်ဖးဒိၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဖိ ဖဲ St George ပဒိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် (St George Public Hospital) ဒီး ပိာ်မုၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် (Royal Hospital for Women) ဖဲ Sydney န့ၣ်လီၤ။
အဝဲစံးလၢ တၢ်ပာ်ပနီၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ တၢ်ဘၣ်လဲၤမၤကွၢ်သးလၢအဟုးသးအဂီၢ် အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲ ဒၢထီၣ်သီအနွံ ၁ဝ အတီၢ်ပူၤ တမ့ၢ်ဖဲ ၁၄နွံဝံၤအလီၢ်ခံဘၣ်။
“တၢ်သမံသမိးလၢပမၤကွၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ— တၢ်သမံသမိးကွၢ်ဟုးသးတၢ်အိၣ်သးထီဘိ — တၢ်နီၤဖးလီၤအီၤအခိၣ်သ့ၣ်အိၣ်ဝဲ သၢခါ လၢအမ့ၢ်— တၢ်ဒိကွၢ် မၤကွၢ်က့ၢ်ဂီၤဒွဲ (ultrasound); တၢ်မၤကွၢ်သွံၣ်ဒီး ဆံၣ်အကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ဖဲန့ၣ်အလီၢ်ခံ အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်မၤကွၢ်အဂုၤအဂၤ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်မၤကွၢ်ဒၢလီၢ်ကျိၤခိၣ်ထိး၊ တၢ်ထိၣ်ကွၢ်သွံၣ်ဂံၢ် ဒီး သမံသမိးကွၢ်နီၣ်သးဆူၣ်ချ့အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။”))
Professor Henry စံးဝဲ တၢ်သ့ၣ်ဖးမုၢ်နံၤဆၢကတီၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ဒီး ကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤ — GP တဂၤဂၤန့ၣ်လီၤ။
“ဖဲပိာ်မုၣ်တဂၤ သ့ၣ်ညါလီၤသးလၢအဒၢထီၣ်လံတဘျီ အါတက့ၢ်န့ၣ် အဝဲကလဲၤထံၣ်လိာ်ဒီး အကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤ ဒ်သိးကမၤလီၤတံၢ် မ့ၢ်အဒၢထီၣ်နီၣ်ကီၢ်ဧါ ဒီးဖဲန့ၢ်အဆၢကတီၢ် ကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤ GP န့ၣ် ညီနုၢ်ကမၤဝဲ တၢ်မၤကွၢ်ဆိ လၢအပၣ်ဃုာ် ထိၣ်ကွၢ်ပိာ်မုၣ်အံၤအသွံၣ်ဂံၢ်ဒီး သမံသမိးကွၢ် မ့ၢ်အဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အိၣ်တခါခါ လၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အဒၢအံၤသ့စ့ၢ်ကီးဧါ ဒီး ဖဲန့ၢ်အလီၢ်ခံ ကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤအံၤ ညီနုၢ်မၢဝဲပိာ်မုၣ်အံၤလဲၤမၤကွၢ်အသွံၣ်ဒီး အဆံၣ်န့ၣ်လီၤ။”
ကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤ GP န့ၣ် ကတၢၣ်ပီၣ်သကိးဝဲဒၣ် ဒီးပိာ်မုၣ်အံၤ လၢအဘၣ်ဃး တၢ်ဃုထၢ ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ဖဲပဒိၣ် (ကမျၢၢ်) တၢ်အံၤထွဲကွၢ်ထွဲအဖီလာ် ဒီး ပှၤနီၣ်တဂၤတၢ်ပၢအဖီလာ် (private) တၢ်အံၤထွဲကွၢ်ထွဲအကျိၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။
တၢ်ကတိၤလၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကွၢ်နီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤဒွဲ (ultrasounds) န့ၣ် Professor Henry စံးဝဲ အီစထြ့လယါတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢအဟ့ၣ်တၢ်ကုၣ်ကီၤ တၢ်ကဒိကွၢ် ultrasounds န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဖဲ ဒၢထီၣ်ဖိ ၁၈နွံ တုၤ အနွံ ၂ဝ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ။
နာ်သက့ ပိာ်မုၣ်အါဂၤ လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ် တၢ်ကမၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်သ့ၣ်ဖးမုၢ်နံၤဆၢကတီၢ် လၢတၢ်သမံသမိးဒိကွၢ် အဟုးသးတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ။
“တၢ်သ့ၣ်ဖးဆၢကတီၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢတၢ်သမံသမိး ကွၢ်ထံကွၢ်ဆးမိၢ်ဒၢအံၤန့ၣ် အါတက့ၢ်ညီနုၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆိကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဟုးသးအံၤ အတဒိၣ်ထီၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီ။ အဃိ တၢ်ဘူၣ်မ့ၢ်တဂ့ၤဘၣ်န့ၢ် ဟုးသးအံၤအလီၤတဲာ်ကွံာ် နာ််သက့ အကလီၤတဲာ်ကွံာ်အဂီၢ်န့ၣ် တစးထီၣ်အသးဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ။ တၢ်မၤကွၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီ လၢတၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်အကါဒိၣ်အဂၤတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဒၢထီၣ်ဖိလၢအတဘၣ်အလီၢ် — တမ့ၢ်ဖဲဒၢလီၢ်အပူၤဘၣ် ဒ်ပကိးအီၤလၢအမ့ၢ် ဒၢထီၣ်ဖိလၢဒၢလီၢ်ချၢန့ၣ်လီၤ။”
တၢ်မၤကွၢ်နီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤဒွဲခံဘျီတဘျီလၢ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပိာ်မုၣ်အါဂၤဘၣ်မၤအီၤန့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲဖဲအဒၢထီၣ်န့ၢ် ၁၁နွံ တုၤ ၁၃နွံ အခါန့ၣ်လီၤ။
Professor Henry စံး၀ဲ တၢ်မၤကွၢ်နီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤဒွဲအံၤ တၢ်ပာ်ပနီၣ်အမံၤအိၣ်ဝဲအကလုာ်အကလုာ် ဒ်အမ့ၢ် — ‘တၢ်သမံသကိးကွၢ်ဖိသၣ် ကိာ်ဘိ အလီၢ်ခံ’, မ့တမ့ၢ် ‘ဟုးသးအဆိကတၢၢ်သၢလါအတီၢ်ပူၤတၢ်မၤကွၢ်’ မ့တမ့ၢ် ‘တၢ်မၤကွၢ်ဆိနီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤတၢ်အိၣ်သး’ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။
“တၢ်မၤကွၢ်နီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤဒွဲ အတၢ်ပညိၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ကဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအအိၣ်ထီၣ်သ့တခါခါ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဒ်အမ့ၢ် — Down Syndrome — က့ၢ်ဂီၤ တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်ဆး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအိၣ်တခါခါ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။ ဒီးကကွၢ်ထံစ့ၢ်ကီး ဖိသၣ်အက့ၢ်ဂီၤခိၣ်သ့ၣ်တၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး ဖိသၣ်ခိၣ်နူး ဖိသၣ်ကလ့ၢ် ဒီး အသးတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်သီ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ။ အဃိ ယဆိမိၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ဆိတၢ်အိၣ်သးအါမး တချုးဒ်ဖဲလၢ တၢ်ကွၢ်ထံအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢတၢ်မၤကွၢ်အီၤဖဲဟုးသး ၁၈နွံ တုၤ အနွံ ၂ဝ အခါန့ၣ်လီၤ။”
Professor Henry စံး၀ဲ နီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤတၢ်မၤကွၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သမံသမိးထံဝဲဒၣ်ဖိသၣ်ဒီတဂၤ အနီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤ အတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် ဖဲ ဟုးသးပှဲၤထီၣ် ၁၈နွံ တုၤ အနွံ ၂ဝ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ။
“ဖဲဟုးသးအိၣ်ထီၣ် ၁၈နွံ တုၤ အနွံ ၂ဝန့ၣ် ပှၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤလၢ အကသံသမိးကွၢ် ဖိသၣ်နီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤ — မ့ၢ်အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အိၣ်တမံၤမံၤဧါ ဒီး သမံသမိးကွၢ်စ့ၢ်ကီးမ့ၢ်အဟံၣ်လီၢ်န့ၣ် သုးယံၤအသးဒီးဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ကျိၤစ့ၢ်ဧါန့ၣ်လီၤ။ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးအလဲၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်မၤကွၢ်အီၤဖဲ ၁၈နွံ တုၤ အနွံ ၂ဝ အခါန့ၣ်လီၤ။”
မ့ၢ်ကွၢ်လၢတၢ်ထိၣ်ဃူနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအဖီခိၣ်န့ၣ် ဖိသၣ်အက့ၢ်အဂီၤ တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်ဆးဘၣ်န့ၣ် ဖဲဒၢန့ၢ် အနွံ ၂ဝ တၢ်မၤကွၢ်အခါန့ၣ် တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်အီၤ ထဲဒၣ် အမျးကယၤ ၅ဝ တုၤ ၆၅မျးကယၤအဂ့ၢ်န့ၣ် Professor Henry ရှဲပၠးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ။
“အက့ၢ်အဂီၤတနီၤနီၤန့ၣ် ပဃုထံၣ်န့ၢ်အီၤ ထီၣ်ဘးလၢအမျးကယၤ ၁ဝဝပှဲၤပှဲၤဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ။ အဒိ ဒ်သိးပျိၢ်ဃံ ဒီး က့ၢ်ဂီၤလၢအကါဒိၣ်ဒ်သိး ကလ့ၢ် နာ်သက့ တနီၤနီၤ ဒ်သိး သးတၢ်ဆါလၢအတလီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ကဲၣ်ဆိးဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ဖိသၣ်အခိၣ်ကု တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပတထံၣ်အီၤဘၣ်အိၣ်ဝဲ ဒီး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၢ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်အီၤဖဲလၢဒၢပှၢ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ။”
Professor Henry စံးဝဲဒၣ် တၢ်မၤကွၢ်တဘျီ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤကွၢ်ဖှိၣ်ဃုာ်တပူၤဃီတဘျီ လၢအဟ့ၣ်တၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ၁ဝဝ မျးကယၤ ပှဲၤပှဲၤလၢ ဖိသၣ်ဖိသၣ်အံၤကအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် တအိၣ်ဘၣ်။
ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်ဟံးန့ၢ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤဒ်ဘၣ်န့ၣ် မၤစၢၤတၢ်ဃုထံၣ်ဖီၣ်န့ၢ်ဒီး ဒီသဒၢဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဆိအချ့ မ့တမ့ၢ် ဖိသၣ်ကအိၣ်ဖျဲၣ်လၢအသံဒၣ်လဲာ် ဒီသဒၢအီၤန့ၢ်ဝဲအဂ့ၢ် Dr Murdolo စံးဝဲဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ။
((“အမျးကယၤ အိၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါလၢ မိၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီသဒၢအီၤန့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဖိလၢအသံ မ့တမ့ၢ် ဖိသံလၢဒၢလီၢ်ပူၤ ခီဖျိလၢဆူၣ်ချ့ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် မၤစၢၤအီၤသ့ဝဲဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ထံၣ်န့ၢ်ဆိအီၤ မ့ၢ်သ့ၣ်ညါဆိအီၤအခါ အဃိ ဖဲဟုးသးအိၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်သပှၢ်ပှၢ်လၢ တၢ်ကပလီၢ်သးလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ။”
ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်သ့ၣ်ညါလီၤလံအသးလၢအအိၣ်ဒီးအဟုးအသးလံတဘျီဃီန့ၣ် Dr Murdolo ဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤလၢ အကမၤပာ်တၢ်သ့ၣ်ဖးမုၢ်နံၤဆၢကတီၢ် အဆိကတၢၢ်တဘျီဒီး အဝဲသ့ၣ် ကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤ GP ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်ခိးတၢ်ဆၢတကီၢ်အိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ။
အ၀ဲစံးဝဲဒၣ် ပိာ်မုၣ်လၢ အကတိၤအဲကလံးကျိာ်တဘၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဖဲအလဲၤဒိးကွၢ်အသးအဆၢကတီၢ် တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဒီးပှၤကတိၤကျိးထံတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အကျိာ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ။
“ဖဲပိာ်မုၣ်တဂၤ ဟံးန့ၢ်ဆိတၢ်လီၢ် လၢတၢ်သ့ၣ်ဖးမုၢ်နံၤဆၢကတီၢ်အခါ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် တၢ်တနၢ်ပၢၢ်အီၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ် ဒီး ကီလၢတၢ်ကနၢ်ပၢၢ်စ့ၢ်ကီးအီၤ ခီဖျိလၢ ဆူၣ်ချ့ကသံၣ်သရၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ကီအိၣ်လၢအကမၤန့ၢ်ဘၣ် ပှၤကတိၤကျိးထံတၢ်ဖဲတၢ်သ့ၣ်ဖးမုၢ်နံၤဆၢကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ။ ဒီးဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်လီၤဖိဒ်ဘၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤတခါလၢတၢ်ကဘၣ်မၤယံၤမၤနီၣ်အီၤဘၣ် ယဆိကမိၣ်န့ၣ် တၢ်ကတဲသကိးတၢ်ဒီး ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲတၢ်အဂီၢ် ပှၤကတိၤကျိးထံတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ် အဃိ ဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒီး အဝဲသ့ၣ်ကရဲၣ်ကျဲၤဆိပာ်စၢၤ ပှၤကတိၤကျိးထံတၢ်န့ၣ်လီၤ။”
