ທ່ານສາມາດຕິດຕາມຂ່າວສານຫຼ້າສຸດ ຈາກ ອອສເຕຣເລັຍ ແລະທົ່ວໂລກ ເປັນພາສາລາວຈາກ ເອສບີເອສ ລາວ ໄດ້ທີ່ເວັບໄຊ້ຕ໌:
ວ່າດ້ວຍ ໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບ (Inflammatory Bowel Disease).
ເມື່ອກ່າວເຖິງໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບ ຫລື Inflammatory Bowel Disease (IBD), ອອສເຕຣເລັຍ ເປັນຜູ້ນໍາລະດັບໂລກ-ໂດຍຈໍານວນຄົນ ທີ່ໃຊ້ຊີວິດກັບອາການນີ້ ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງໄວ.
ແຕ່ເຖິງແມ່ນວ່າ ສາເຫດທີ່ແທ້ຈິງຂອງໂຣກນີ້ ຍັງບໍ່ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກ, ແຕ່ເຮົາກໍມີຄວາມເຂົ້າໃຈຫລາຍຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບວິທີ ທີ່ເຮົາສາມາດດໍາລົງຊີວິດກັບ IBD, ແລະອາດປ້ອງກັນມັນໄດ້.
Caroline Riches ລາຍງານ.
ໃນປີທໍາອິດ ທີ່ມະຫາວິທະຍາລັຍຂອງນາງ, Natasha Jiwani ຄວນຊື່ນຊົມກັບອິດສຣະໃຫມ່ຂອງນາງ, ນາງເລີ່ມມີຄວາມເຈັບປວດໃນທ້ອງ ຢູ່ ຕລອດເວລາ.
"ທັນທີ ທີ່ຂ້ອຍຮຽນຈົບຊັ້ນມັດທະຍົມປາຍ, ໃນປີທໍາອິດຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ ຈະມີອາການເຈັບປວດໃນທ້ອງຢ່າງແຮງ ຈົນເຖິງຂັ້ນທີ່ຂ້ອຍຈະຕື່ນຂຶ້ນມາ ແລະໄປນອນພ້ອມກັບມັນ. ບໍ່ມີໃຜສາມາດວິນິດສັຍໄດ້ວ່າ ມັນເປັນຫຍັງ."
ໃນທີ່ສຸດ, Natasha ຖືກກວດພົບວ່າ ເປັນໂຣກ Crohn's disease.
"ປະສົບການໂດຍທົ່ວໄປ ແມ່ນແຕກຕ່າງຫລາຍ. ສະນັ້ນ, ເມື່ອຍ່າງເຂົ້າໄປໃນຫ້ອງລໍຖ້າທ່ານຫມໍລະບົບທາງເດີນອາຫານ, ຂ້ອຍໄດ້ຫລຽວເບິ່ງຮອບໂຕ ແລະຂ້ອຍເປັນພຽງຄົນດຽວ ທີ່ມີອາຍຸເກືອບ 20 ປີ. ສ່ວນຄົນອື່ນໆ ອາຍຸສເລັ່ຍແມ່ນ 60 ປີຂຶ້ນໄປ. ສະນັ້ນ, ຈຶ່ງມີຄວາມສັບສົນຫລາຍ."
ໂຣກ disease ແລະ [[coll-eye-tis]] ທັງສອງແມ່ນຢູ່ພາຍໃຕ້ຄໍາວ່າ ໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບ(Inflammatory Bowel Disease-IBD)- ເປັນໂຣກພູມຕ້ານທານ ທີ່ລະບົບພູມຕ້ານທານຂອງຮ່າງກາຍ ໂຈມຕີລຳໄສ້.
ໂຣກ Crohn's disease ສາມາດເຮັດໃຫ້ເກີດການອັກເສບ ໄດ້ຢູ່ທຸກບ່ອນໃນລະບົບອາຫານ, ເຖິງແມ່ນວ່າ ຕາມປົກກະຕິແລ້ວ ມັນຈະມີຜົນກະທົບ ຕໍ່ລຳໄສ້ກໍຕາມ.
Ulcerative Colitis, ມັກເອີ້ນງ່າຍໆວ່າ "Colitis ", ສາມາດເຮັດ ໃຫ້ເກີດການອັກເສບ ແລະຮອຍແຜໃນລຳໄສ້ໃຫຍ່ ແລະທະວານໜັກ.
Vincent Ho, ທ່ານຫມໍລະບົບທາງເດີນອາຫານ (Gastroenterologist) ທີ່ Western Sydney University ກ່າວວ່າ ພາວະທັງສອງນີ້ ເຮັດໃຫ້ມີອາການຫລາຍຢ່າງ ຮວມທັງຖອກທ້ອງ ແລະເຈັບທ້ອງ, ເຖິງແມ່ນວ່າ ບໍ່ສາມາດເຫັນໄດ້ ໃນບາງຄົນ.
"ຄົນທີ່ເປັນ ອາດເບິ່ງວ່າ ສະບາຍດີ ແຕ່ທີ່ຈິງແລ້ວ ກໍາລັງທົນທຸກ ກັບອາການຂອງໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບ, ຊຶ່ງອາດຮ້າຍແຮງ ໃນຫຼາຍກໍຣະນີ ແລະສົ່ງຜົນກະທົບ ຕໍ່ຊີວິດປະຈໍາວັນຂອງເຂົາເຈົ້າ."
ຈໍານວນຊາວອອສເຕຣເລັຍ ທີ່ໃຊ້ຊີວິດຢູ່ກັບ IBD ກໍາລັງເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງໄວ, ຊຶ່ງເພີ່ມຂຶ້ນຈາກ 100,000 ຄົນເມື່ອສິບປີກ່ອນ ເປັນປະມານ 180,000 ຄົນໃນປະຈຸບັນ, ອີງຕາມລາຍງານຂອງ State of the Nation ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້.
ໂຕເລກນັ້ນ ຄາດວ່າຈະເພີ່ມຂຶ້ນເຖິງ 200,000 ຄົນໃນ 10 ປີຕໍ່ໄປ.
Doctor Ho ກ່າວວ່າ ອັດຕາຂອງ IBD ໃນອອສເຕຣເລັຍ ແມ່ນສູງທີ່ສຸດໃນໂລກ.
"ໃນກຸ່ມອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 65 ປີ, ພວກເຮົາເຫັນຜູ້ປ່ວຍເພີ່ມຂຶ້ນ, ແຕ່ພວກເຮົາຍັງເຫັນ ກໍຣະນີຂອງໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບ ໃນເດັກນ້ອຍນໍາອີກ. ແລະມີຫລາຍກໍຣະນີ ທີ່ເຮົາເອີ້ນວ່າ ໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບໄລຍະເລີ່ມຕົ້ນ ຊຶ່ງເດັກນ້ອຍ ສາມາດເປັນໂຣກນີ້ ຕອນອາຍຸຕ່ຳກວ່າຫົກປີ."
Dr Ho ກ່າວວ່າ, ເຖິງແມ່ນວ່າ ມັນບໍ່ຮູ້ວ່າ ການອັກເສບນີ້ເກີດຂຶ້ນໄດ້ແນວໃດ, ແຕ່ເຮົາ ກໍາລັງເລີ່ມຮຽນຮູ້ຕື່ມ ກ່ຽວກັບສາເຫດຂອງມັນ.
"ປັດຈັຍສ່ຽງບາງຢ່າງ ໃນສິ່ງແວດລ້ອມ ລວມການສຳຜັດກັບຄວັນຢາສູບ, ການໃຊ້ຢາປະຕິຊີວະນະ (Antibiotics), ການໃຊ້ຢາບາງຊະນິດເຊັ່ນຢາຕ້ານການອັກເສບທີ່ບໍ່ເປັນ Steroid (Non-steroidal anti-Inflammatory), ຍົກຕົວຢ່າງ Nurofen, Voltaren, ຢາປະເພດເຫຼົ່ານັ້ນເປັນຕົ້ນ. ເຮົາຮູ້ວ່າ ການຕິດເຊື້ອບາງຊະນິດ ສາມາດເພີ່ມຄວາມສ່ຽງ ຕໍ່ການເປັນໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບນຳອີກ."
ປັດຈັຍສ່ຽງອີກຢ່າງຫນຶ່ງ ແມ່ນອາຫານ.
ການສຶກສາຄັ້ງທໍາອິດ ກ່ອນການຄົ້ນຄວ້າທາງຄລີນິກຂອງໂລກ ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ ໂດຍສະຖາບັນການຄົ້ນຄວ້າທາງການແພດ Walter and Eliza Hall ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ການກິນອາຫານ ພຽງສອງສາມຄາບທີ່ມີໄຂມັນອີ່ມໂຕ (Saturated Fats) ສາມາດ ເຮັດໃຫ້ເກີດການອັກເສບ ໃນຮ່າງກາຍໄດ້.
ອາຫານເຫຼົ່ານັ້ນ ຍັງສາມາດເຮັດໃຫ້ການຜລິດໂປຣຕີນທີ່ສໍາຄັນ ທີ່ເອີ້ນວ່າ I-L-22 ອ່ອນແອລົງ ເຊິ່ງຊ່ວຍຕໍ່ສູ້ກັບການອັກເສບນີ້.
ໜູ ທີ່ຖືກໃຊ້ໃນການຄົ້ນຄວ້ານີ້, ໄດ້ເປີດເຜີຍບາງສິ່ງ ທີ່ເຮັດໃຫ້ນັກຄົ້ນຄວ້າຕື່ນເຕັ້ນ: ໃນຂນະທີ່ໄຂມັນອີ່ມໂຕ ຢັບຢັ້ງການຜລິດ I-L-22, ໄຂມັນທີ່ບໍ່ອີ່ມໂຕ (Unsaturated Fats) ທີ່ພົບໃນຫມາກຖົ່ວ ແລະຫມາກອາໂວຄາໂດ, ທີ່ຈິງແລ້ວ ຈະຊ່ອຍເພີ່ມການຜລິດໂປຣຕີນ.
Dr Ho ກ່າວວ່າ ສິ່ງນີ້ໃຫ້ຄວາມຫວັງອັນຍິ່ງໃຫຍ່ ແກ່ຜູ້ທີ່ເປັນໂຣກອັກເສບຊໍາເຮື້ອເຊັ່ນ IBD.
"ພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ອາຫານບາງຊະນິດ, ອາຫານທີ່ມີຄຸນນະພາບສູງ, ຕົວຢ່າງເຊັ່ນຫມາກໄມ້, ຜັກ, ປາ ແລະແຫຼ່ງເສັ້ນໃຍອື່ນໆ ຖືວ່າເປັນປັດຈັຍປ້ອງກັນ ເມື່ອເວົ້າເຖິງໂຣກລຳໄສ້ອັກເສບ."
Natasha ພົບວ່າ ການກິນອາຫານທີ່ດີ ມີຜົນກະທົບຫຼາຍ ຕໍ່ອາການຂອງນາງ.
"ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ວ່າ ຖ້າຫາກຂ້າພະເຈົ້າກິນອາຫານສຳເລັດຮູບ ເປັນເວລາຫນຶ່ງອາທິດ ແທນທີ່ຈະເຮັດອາຫານເພື່ອສຸຂະພາບຢູ່ບ້ານ, ອາການ Crohn's ຂອງຂ້າພະເຈົ້າຈະດີກວ່າ ດ້ວຍອາຫານເພື່ອສຸຂະເພາະຮ່າງກາຍຂອງຂ້າພະເຈົ້າມີສຸຂະພາບດີຂຶ້ນ ແລະມັນຈະໃຫ້ແນ່ໃຈວ່າ ຮ່າງກາຍຂອງຂ້າພະເຈົ້າ ບໍ່ໄດ້ຖືກກະທົບ ຈາກສິ່ງທີ່ຂ້າພະເຈົ້າກິນ."
ເຖິງແມ່ນວ່າ IBD ເປັນໂຣກຊໍາເຮື້ອ ທີ່ບໍ່ສາມາດປິ່ນປົວໄດ້, ແຕ່ມັນສາມາດຈັດການໄດ້ ດ້ວຍການຮັກສາ.
ການວິນິສັຍໃນຕອນເລີ້ມຕົ້ນ ເປັນສິ່ງສໍາຄັນ, ພ້ອມດ້ວຍອາການອື່ນໆຮວມທັງການເຄື່ອນໄຫວຂອງທ້ອງ ທີ່ຜິດປົກກະຕິ ແລະມີມູກ ຫຼືເລືອດໃນອາຈົມ (ຂີ້), ຕລອດຈົນຄວາມບໍ່ສະບາຍໃນທ້ອງ, ທ້ອງອືດ ແລະທ້ອງຍື່ງ.
Leanne Raven, CEO ຂອງ Crohns and Colitis Australia, ກ່າວວ່າ ການຮັບຮູ້ຫລາຍຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບ IBD ຈະຊ່ອຍເຫລືອໃນການວິນິສັຍ, ການ ສນັບສນູນ ແລະການປິ່ນປົວ.
“ເພາະມັນຢູ່ໃຕ້ສາຍບື, ຜູ້ຄົນບໍ່ຈໍາເປັນຕ້ອງເວົ້າກ່ຽວກັບມັນ. ສະນັ້ນ, ຫລາຍຄົນ ຈຶ່ງໂດດດຽວ ໃນການພະຍາຍາມຈັດການ ກັບອາການຂອງເຂົາເຈົ້າ. ສະນັ້ນ, ພວກເຮົາຈຶ່ງພະຍາຍາມ ທໍາລາຍຄວາມມິດງຽບຂອງ IBD ດ້ວຍການຍົກລະດັບຄວາມຮັບຮູ້ ແລະຊຸກຍູ້ຜູ້ຄົນ ໃຫ້ມີການສົນທະນາຫຼາຍຂຶ້ນ.”
Natasha ເວົ້າວ່າ ເຖິງແມ່ນວ່າ ມີຄວາມອັບອາຍຫນ້ອຍລົງ ກ່ຽວກັບ
IBD ຫຼາຍກວ່າທີ່ຜ່ານມາ, ແຕ່ຫຼາຍຄົນ ຈໍາເປັນຕ້ອງເວົ້າເຖິງເລື່ອງນີ້.
"ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າ ສິ່ງທີ່ສໍາຄັນຄື ການຊີ້ແຈງ ກ່ຽວກັບການສນັບສນູນທີ່ມີຢູ່. ແນ່ນອນ, ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າ ການຮັບຮູ້, ການລະດົມເງິນຊ່ອຍເຫຼືອ ເພື່ອຊ່ອຍຊອກຫາວິທີປິ່ນປົວໂຣກນີ້ ຈະເປັນສິ່ງທີ່ຫນ້າຍິນດີຫຼາຍ."
ເນື້ອເລື່ອງໂດຍ Caroline Riches ຂ່າວ SBS News,
ຈັດທຳໂດຍ ສັກ ພູມີຣັຕນ໌ ວິທຍຸ SBS ພາກ ພາສາລາວ.
ທ່ານສາມາດຕິດຕາມຂ່າວສານຫຼ້າສຸດ ຈາກ ອອສເຕຣເລັຍ ແລະທົ່ວໂລກ ເປັນພາສາລາວຈາກ ເອສບີເອສ ລາວ ໄດ້ທີ່ເວັບໄຊ້ຕ໌ sbs.com.au/lao
