آنچه می‌خوانید
- حقوق زمین، مناطق خاصی از زمین‌های سلطنتی، که ملک خصوصی نیستند، را برای منافع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به جوامع بومیان و ساکنان جزایر تنگه تورس بازمی‌گرداند.
- حقوق زمین، سند مالکیت بومی و معاهده، فرآیندهای حقوقی و سیاسی متفاوتی هستند، اما هدف همه آنها به رسمیت شناختن ارتباط مردمان بومی با کشور و حمایت از حق تعیین سرنوشت است.
- این جنبش با رویدادهایی مانند راهپیمایی ویو هیل در سال ۱۹۶۶ شروع شد و به قوانین برجسته‌ای مانند قانون حقوق زمین بومیان (قلمرو شمالی) ۱۹۷۶ منجر شد.
برای سالیان سال، ارتباط مردمان بومی و جزیره‌نشینان تنگه تورس با سرزمینشان در استرالیا به رسمیت شناخته نمی‌شد.
به همین دلیل هم قوانین حقوق زمین برای کنترل قانونی آنها بر سرزمین‌های سنتی‌شان ایجاد شد.
قبل از استعمار، بومیان برای ده‌ها هزار سال از این سرزمین مراقبت کردند.
اما استعمار آن سرزمین را بدون هیچ توافقی و بر اساس ایده «terra nullius»، به معنی «زمینی که متعلق به هیچ‌کس نیست» تصرف کرد.
Prime Minister Gough Whitlam symbolically returning land to the Gurindji people on 16 August 1975, an act famously represented by Whitlam pouring sand into Vincent Lingiari's hand. Source: AAP
جنبش حقوق زمین از کجا شروع شد؟
جنبش مدرن حقوق زمین در سال ۱۹۶۶ با راهپیمایی ویو هیل، اعتصابی توسط دامداران گوریندجی و خانواده‌هایشان در قلمرو شمالی، شروع شد. این اعتراض هم شرایط بد کاری انجام شد و هم خواستار بازگرداندن زمین‌های سنتی شد.
یک سال بعد، یک همه‌پرسی ملی به دولت استرالیا قدرت وضع قوانین برای مردم بومی و جزیره‌نشینان تنگه تورس را داد. این موضوع راه را برای قانون حقوق زمین بومیان (قلمرو شمالی) ۱۹۷۶ هموار کرد؛ اولین قانونی که رسما ادعاهای سنتی زمین را به رسمیت شناخت.
امروز، برخی از ایالت‌ها و قلمروها قانون حقوق زمین خود را دارند، اما استرالیا هنوز یک قانون ملی واحد در مورد حقوق زمین ندارد.
بیشتر بخوانید
شکاف آموزشی بومیان استرالیا و آینده آن
حقوق زمین بومیان چه چیزی را پوشش می‌دهد؟
حقوق زمین فقط شامل زمین‌های متعلق به دولت می‌شوند که به عنوان زمین‌های سلطنتی شناخته می‌شوند و شامل املاک خصوصی نیستند.
زمین‌های بازگردانده شده قابل فروش یا رهن نیستند. در عوض، به صورت امانی نگهداری می‌شوند تا جوامع بومی بتوانند از آن مراقبت کرده و در مورد آن تصمیم بگیرند.
شوراهای زمین برای نمایندگی از مردم بومی و جزیره‌نشینان تنگه تورس و کمک به مدیریت زمین‌های بازگردانده شده تشکیل شدهاند. این شوراها از جوامع در استفاده از زمین برای اهداف فرهنگی، اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی حمایت می‌کنند.
تفاوت بین حقوق زمین بومیان، عنوان بومی و معاهده
با این هر از گاهی، به طور هم‌زمان استفاده می‌شوند، این اصطلاحات معنای یکسانی ندارند:
- حقوق زمین: قوانینی که توسط دولت‌ها وضع می‌شوند و مناطق خاصی از زمین‌های سلطنتی را به بومیان و ساکنان جزایر تنگه تورس بازمی‌گردانند، که معمولا توسط شوراهای زمین مدیریت می‌شوند.
- عنوان بومی: به رسمیت شناختن قانونی این که برخی از مردمان ملل اولیه هنوز تحت قوانین و آداب و رسوم سنتی خود، حقوقی بر زمین و آب‌های خود دارند.
- معاهده: یک توافق رسمی بین دولت‌ها و مردمان ملل اولیه است. کشورهایی مانند نیوزیلند و کانادا معاهداتی دارند، اما استرالیا هنوز معاهده ملی ندارد.
این رویکردها در کنار هم، با هدف تحقق عدالت، به رسمیت شناختن و خودمختاری برای مردمان بومی انجام می‌شوند.
The Wave Hill walk-off, led by Vincent Lingiari, was a pivotal moment in Australian Aboriginal land rights history. In 1966, Gurindji stockmen, domestic workers, and their families walked off Wave Hill Station in protest against poor working conditions and a lack of land rights. Credit: National Museum Australia
چرا حقوق بومیان امروز اهمیت دارد؟
بازگرداندن زمین به جوامع کمک می‌کند تا دوباره با زبان، فرهنگ و کشور خود ارتباط بگیرند. همچنین از مسکن، بهداشت، آموزش و استقلال اقتصادی پشتیبانی می‌کند.
دکتر ویرجینیا مارشال، زن ویرادجوری نیمبا و متخصص حقوق آب، تفاوت در دیدگاه را توضیح می‌دهد: «آب با ما صحبت می‌کند یا درختان با ما صحبت می‌کنند، اما نیازی نیست که ما یک ایدئولوژی زیست‌محیطی غربی را بپذیریم ... قانون ما و داستان‌های خلقت ما، درک ما را هدایت می‌کنند.»
حقوق زمین در مورد گرفتن خانه یا حیاط خلوت کسی نیست. آنها بر بازگرداندن مناطق خاصی از زمین‌های سلطنتی تمرکز دارند که در آن یک ارتباط تاریخی یا فرهنگی شناخته شده وجود دارد.
یک مثال محلی
شورای محلی زمین‌های بومیان دارکینجونگ، که تحت قانون حقوق زمین‌های بومیان نیوساوت‌ولز ایجاد شده است، پتانسیل حقوق زمین را در عمل نشان می‌دهد.
عمو بری دانکن، مردی از قبیله گومروی و یکی از بنیانگذاران، به یاد می‌آورد که چگونه این شورا در سال ۱۹۸۳ در حیاط والدینش آغاز به کار کرد: «این شورا این جامعه را گرد هم آورد. این راهی برای بازگرداندن زمین‌های سرمایه‌گذاری شده به مالکیت بومیان بود.»
در طول سال‌ها، دارکینجونگ به ایجاد فرصت‌های اقتصادی و تقویت تصمیم‌گیری جامعه کمک کرده است.
عمو بری می‌گوید: «حالا مردم می‌دانند... ما در مورد زمین‌های تحت تملک خود بسیار خردمند و باهوش بودیم.»
Vincent Lingiari beside a plaque marking the handing over of the lease in Wattie Creek, 1975. Credit: National Museum Australia
چه چالش‌هایی پیش رو است؟
روند حقوق زمین می‌تواند پیچیده و کند باشد. تنها مقدار محدودی زمین برای بازگشت موجود است و برخی از ادعاها با موانع قانونی یا سیاسی روبرو هستند.
با وجود این چالش‌ها، حقوق زمین همچنان بخش مهمی از مسیر استرالیا به سوی آشتی، عدالت و به رسمیت شناختن حاکمیت ملل اولیه است.
چرا حقوق بومیان برای همه استرالیایی‌ها مهم است؟
برای افرادی که تازه به استرالیا آمده‌اند، یادگیری در مورد حقوق زمین راهی برای ارتباط با تاریخ عمیق‌تر این کشور است.
این موضوع به معنای از دست دادن زمین نیست؛ بلکه به معنای شناخت و احیای یکی از قدیمی‌ترین روابط زنده جهان بین مردم و زمین است.
این ارتباط بیش از ۶۰هزار سال وجود داشته و امروز نیز ادامه دارد.
برای اطلاعات ارزشمندتر و نکاتی در مورد استقرار در زندگی جدید خود در استرالیا، پادکست دریچه‌ای به استرالیا را دنبال کنید.
سوال یا ایده‌ای دارید؟ ایمیلی به australiaexplained@sbs.com.au ارسال کنید.
برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق رادیو، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از APP Store یا Google Play دانلود کنید. همچنین می توانید به اس بی اس فارسی از طریق اسپاتیفای، یا اپل پادکستز گوش کنید.
