Các tham vấn dưới đây chỉ mang tính tổng quát, trước khi đưa ra bất kỳ quyết định tài chính nào, mời quý vị gặp các chuyên gia để có những lời khuyên phù hợp trong từng trường hợp cụ thể.
Đôi dòng về khách mời
Duy Trần là chuyên gia tư vấn tài chính và là người sáng lập Clear Wealth Planners, công ty có giấy phép Australian Financial Services Licence với ba văn phòng tại Úc và một ở Việt Nam.
Anh cũng điều hành Unicorn Financial Services – chuyên cung cấp giải pháp vay vốn cho cá nhân, doanh nghiệp và quỹ hưu trí tự quản, đồng thời là người sáng lập Clearview Conveyancing Services – hỗ trợ trọn gói thủ tục pháp lý cho giao dịch bất động sản.
—
Quản lý dòng tiền – vì sao lại là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong hành trình tài chính cá nhân?
Hãy tưởng tượng tài chính cá nhân của bạn như một dòng sông. Nếu bạn không biết nước từ đâu chảy tới, chảy đi đâu và bao nhiêu nước bị rò rỉ mỗi ngày, thì rất khó để kiểm soát hay tích trữ nước cho mùa khô. Dòng tiền cũng vậy – nếu bạn không biết chính xác mỗi tháng mình thu vào bao nhiêu, chi ra bao nhiêu, thì việc tiết kiệm, đầu tư hay đơn giản là tránh nợ nần trở nên vô cùng khó khăn.
Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần không mua sắm hoang phí là đã “biết chi tiêu”. Nhưng thực tế, việc không nắm rõ chi tiết các khoản chi tiêu – dù là nhỏ – chính là lý do khiến họ không bao giờ biết tiền mình “bay” đi đâu.
Warren Buffett từng nói: “Do not save what is left after spending, but spend what is left after saving” – đừng tiết kiệm phần còn lại sau khi chi tiêu, mà hãy chi tiêu phần còn lại sau khi đã tiết kiệm. Đó chính là tư duy quản lý dòng tiền.
Có thể áp dụng nguyên tắc 50-30-20 để phân bổ đơn giản nguồn thu nhập Credit: Unsplash/towfiqu-barbhuiya
Đầu tiên, không cần app phức tạp hay sổ sách dày cộp. Chỉ cần một file Excel đơn giản, hoặc thậm chí là một quyển sổ tay. Mỗi ngày ghi lại các khoản chi – cà phê, ăn trưa, xăng xe, hóa đơn – tất cả mọi thứ. Sau 30 ngày, bạn sẽ có cái nhìn rõ hơn về thói quen tiêu xài của mình.
Nếu bạn dùng Internet Banking, nhiều ngân hàng đã có tính năng phân loại chi tiêu tự động. Hãy tận dụng điều đó. Quan trọng nhất vẫn là ý thức kiểm soát – bạn đang kiểm tra để hiểu bản thân chứ không phải để phán xét.
Trước khi bắt đầu theo dõi chi tiêu hằng ngày, tôi thường dành thời gian để rà soát lại lịch sử chi tiêu từ 6 tháng trước đó. Đây là một bước rất quan trọng để bạn có cái nhìn thực tế về lối sống và thói quen chi tiêu hiện tại.
Bạn có thể sử dụng công cụ Budget Planner miễn phí của website MoneySmart – đây là một nền tảng thuộc Ủy ban Chứng khoán và Đầu tư Úc (ASIC). Budget Planner giúp bạn liệt kê và phân loại rõ ràng các nhóm chi tiêu như:
•Income (thu nhập)
•Home & utilities (nhà và tiện ích)
•Insurance & Financial (bảo hiểm và tài chính)
•Groceries (mua sắm thực phẩm)
•Personal & Medical (cá nhân và y tế)
•Entertainment & Eat-out (giải trí và ăn ngoài)
•Transport & Auto (giao thông, xe cộ)
•Children (chi phí cho con cái)
Bạn sẽ ước tính xem trung bình mỗi tháng bạn chi tiêu bao nhiêu cho từng nhóm. Sau đó, trong vòng 30 ngày tiếp theo, bạn sẽ theo dõi thực tế các khoản chi tiêu, để so sánh với ước tính ban đầu và tìm ra sự chênh lệch (nếu có). Đây là cách hiệu quả để biết được mục nào bạn đang chi quá tay hoặc mục nào cần điều chỉnh.
Nếu bạn không chắc chắn cách phân loại hoặc không muốn tự nhập tay, có thể nhờ các bạn môi giới tài chính hỗ trợ. Một số bạn sử dụng công cụ từ bankstatement.com.au – đây là nền tảng bảo mật cao, được sử dụng phổ biến để trích xuất dữ liệu chi tiêu từ tài khoản ngân hàng và tự động phân loại thành các nhóm.
Cách tiếp cận này giúp bạn bắt đầu việc kiểm soát tài chính một cách khoa học, chính xác và thực tế hơn rất nhiều so với việc chỉ dựa vào cảm giác hoặc trí nhớ.
Có nên lập nhiều tài khoản ngân hàng để phân loại dòng tiền không?
Sau khi đã nắm rõ chi tiêu của từng khoản mục như ở bước 2, bạn có thể bắt đầu thực hiện việc chia tài khoản ngân hàng một cách có chiến lược.
Tôi thường mở nhiều tài khoản phụ, mỗi tài khoản đại diện cho một nhóm chi tiêu đã được xác định trước – chẳng hạn như:
•Groceries (mua sắm thực phẩm)
•Entertainment (giải trí, ăn ngoài)
•Mortgage hoặc tiền thuê nhà
•Hóa đơn cố định (điện, nước, internet)
•Savings hoặc đầu tư
Khi nhận lương, tôi sẽ chuyển đúng số tiền đã tính toán cho từng nhóm vào tài khoản tương ứng. Điều này giúp tôi biết chính xác mỗi nhóm chi tiêu có bao nhiêu tiền, không lo tiêu vượt ngân sách, và tránh trường hợp phải đụng tới khoản tiết kiệm.
Hệ thống này được ví như phương pháp "envelope budgeting" (ngân sách phong bì) truyền thống – trong đó mỗi phong bì đại diện cho một khoản chi tiêu. Ngày nay, nhờ công nghệ, bạn có thể thay thế các phong bì đó bằng các tài khoản online.
Phương pháp tiết kiệm bằng phong bì, là một cách quản lý tài chính cá nhân bằng cách chia nhỏ thu nhập thành các khoản riêng biệt, mỗi khoản được đặt trong một phong bì tương ứng với mục đích chi tiêu cụ thể. Credit: Lighthousebay/Getty Images
Nếu bạn thấy việc mở nhiều tài khoản là quá phức tạp, có thể áp dụng nguyên tắc 50-30-20 để phân bổ đơn giản:
•50% cho nhu cầu thiết yếu
•30% cho chi tiêu cá nhân
•20% cho tiết kiệm hoặc đầu tư
Sau đó, bạn chỉ cần mở một tài khoản thẻ tín dụng (credit card) – lý tưởng nhất là loại có tích lũy điểm thưởng (bonus points, rewards program) – để sử dụng như tài khoản chi tiêu chính mỗi ngày. Mỗi lần chi tiêu, bạn chỉ quẹt thẻ này.
Cuối ngày, bạn kiểm tra hóa đơn và chuyển tiền từ tài khoản ngân sách tương ứng (ví dụ tài khoản groceries, giải trí…) về tài khoản chính để chi trả.
Điều này đảm bảo bạn luôn kiểm soát tốt từng khoản, tận dụng được lợi ích từ thẻ, mà vẫn giữ nguyên tắc kỷ luật tài chính.
Tại sao vẫn không tiết kiệm được dù không mua sắm hoang phí?
Thực tế, nếu bạn đã làm theo hai bước trên – tức là hiểu rõ được dòng tiền của mình và áp dụng cách phân bổ tài khoản rõ ràng – thì bạn sẽ dễ dàng xác định được các khoản chi tiêu bị rò rỉ như thế này. Những khoản không tên, không nhóm hoặc chi tiêu cảm tính trong lúc tiện tay là những thứ giết chết khả năng tiết kiệm.
Rất nhiều người không tiêu xài xa xỉ nhưng vẫn "không dư đồng nào". Lý do là các khoản chi nhỏ lẻ không được ghi nhận – như phí subscription, mua ly cà phê mỗi ngày, ăn vặt… Khi cộng lại, những khoản đó có thể chiếm vài trăm đô mỗi tháng.
Hãy dành thời gian rà soát lại 2 tháng gần nhất, phân nhóm từng khoản chi, đối chiếu lại với kế hoạch ban đầu bạn đã đặt ra ở mục 2 và 3. Khi đó bạn sẽ dễ dàng nhận ra “lỗ hổng” đến từ đâu – có thể là bạn đã dùng quá nhiều cho việc giải trí, hay quá tay ở các đơn hàng online không cần thiết.
Bạn có thể bất ngờ với các khoản chi tiêu ... cho vui quá lớn của mình. Source: Supplied
Việc nắm rõ từng dòng chảy của tiền bạc không chỉ giúp bạn tiết kiệm hiệu quả hơn, mà còn tạo ra sự an tâm và tự tin trong việc ra quyết định tài chính hằng ngày.
Mời quý vị nhấn vào audio để nghe toàn bộ bài phỏng vấn.
'Cơm áo gạo tiền' phát thanh hàng tuần vào mỗi tối thứ Ba trên SBS Radio. Tại đây, các chuyên gia về tài chánh, tiền bạc, hưu bổng, thuế vụ, đầu tư, cho vay... sẽ chia sẻ với quý vị phương thức chi tiêu thông minh, cách đầu tư hiệu quả, tư duy đúng, cùng những khái niệm căn bản về tiền bạc. Đón nghe và cho chúng tôi biết chủ đề bạn quan tâm bằng cách gửi email về cho SBS: olivia.nguyen@sbs.com.au
READ MORE
SBS Việt ngữ
