Những điểm chính
- Trẻ nên được khám răng từ khi mọc chiếc răng đầu tiên.
- Đánh răng buổi tối, dùng kem có fluoride và không súc miệng sau khi đánh là thói quen quan trọng để phòng ngừa sâu răng.
- Trẻ em đủ điều kiện có thể được khám và điều trị răng miệng hoàn toàn miễn phí qua chương trình CDBS của chính phủ.
Nhân Tuần lễ Chăm sóc Răng miệng (Dental Health Week) từ ngày 4 đến 10 tháng 8 năm 2025, Bác sĩ nha khoa Maria Trần – giảng viên và điều phối chương trình tiền lâm sàng về bảo tồn răng tại Trường Nha khoa, Đại học Sydney – chia sẻ với SBS Tiếng Việt những lời khuyên thiết thực giúp phụ huynh chăm sóc sức khỏe răng miệng cho trẻ nhỏ, từ khi chiếc răng sữa đầu tiên bắt đầu nhú lên.
Khi nào nên đưa trẻ đi khám răng?
Theo bác sĩ Maria Trần, thời điểm lý tưởng để trẻ lần đầu đến gặp nha sĩ là khi chiếc răng sữa đầu tiên mọc lên hoặc khi trẻ tròn một tuổi, tùy thời điểm nào đến trước.
"Gặp nha sĩ từ sớm giúp trẻ quen với môi trường nha khoa, hình thành thói quen tốt và không bị sợ hãi. Nếu coi đó như một phần của lịch kiểm tra sức khỏe định kỳ, trẻ sẽ hiểu rằng đến nha sĩ là việc bình thường – không phải điều gì đáng sợ."
Từ đó, việc khám răng định kỳ mỗi 6 tháng sẽ giúp phát hiện và phòng ngừa các vấn đề răng miệng kịp thời.
Dùng chỉ nha khoa từ khi nào?
Dù dùng chỉ nha khoa rất quan trọng để làm sạch kẽ răng, bác sĩ Maria nhấn mạnh: ưu tiên hàng đầu vẫn là giúp trẻ hình thành thói quen đánh răng hai lần mỗi ngày.
Khi trẻ có hai răng mọc sát nhau, cha mẹ có thể bắt đầu dùng chỉ nha khoa hỗ trợ cho con. Từ khoảng 5–6 tuổi, trẻ bắt đầu có đủ kỹ năng phối hợp tay–mắt để tự tập làm.
Khoảng 8 tuổi, trẻ mới đủ trưởng thành để tự đánh răng và dùng chỉ đúng cách – nhưng vẫn cần được phụ huynh hướng dẫn thường xuyên.Bác sĩ nha khoa Maria Trần
Răng sữa quan trọng thế nào?
Có quan niệm cho rằng “răng sữa rồi cũng rụng, không cần giữ gìn”.
Tuy nhiên, theo bác sĩ Maria, răng sữa đóng vai trò giữ chỗ cho răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí.
Nếu răng sữa bị sâu nặng và phải nhổ sớm, trẻ có thể bị lệch hàm, chen chúc răng và phải chỉnh nha (niềng răng) sau này.
Đường và vi khuẩn gây sâu răng
Nguyên nhân chính gây sâu răng là đường, không chỉ có trong bánh kẹo mà còn ẩn trong nước trái cây, đồ uống thể thao, hay các sản phẩm “không đường” (vì vẫn chứa chất làm ngọt có tính acid).
“Vi khuẩn trong miệng biến đường thành acid, acid này làm mòn men răng – giống như nước chanh để lâu cũng ăn mòn đá vậy.”
Ăn vặt bao nhiêu là đủ?
Dinh dưỡng rất quan trọng với trẻ nhỏ, nhưng ăn quá nhiều bữa phụ trong ngày sẽ làm răng bị “tấn công” liên tục bởi acid.
Bác sĩ Maria khuyến nghị:
- 3 bữa chính mỗi ngày, kèm 1–2 bữa phụ nhẹ (morning tea và afternoon tea)
- Hạn chế đồ ngọt và các món ăn vặt nhiều đường
- Cho trẻ uống nước lọc sau bữa ăn, thay vì nước ngọt hoặc nước trái cây
Ưu tiên đánh răng buổi tối
Nếu không thể giám sát trẻ đánh răng hai lần/ngày, bác sĩ khuyên phụ huynh hãy ưu tiên buổi tối.
“Khi ngủ là lúc tuyến nước bọt ngưng tiết ra, miệng khô hơn. Nếu răng không được làm sạch trước khi ngủ, nguy cơ sâu răng sẽ cao hơn hẳn.”
Dùng kem có fluoride, không súc miệng bằng nước sau khi đánh răng
Fluoride giúp chống lại acid và bảo vệ men răng. Sau khi đánh răng, trẻ chỉ cần nhổ bọt kem ra, không nên súc miệng bằng nước để fluoride còn lại bảo vệ răng.
Bác sĩ Maria gợi ý cách thực hiện:
- Xỉa răng và súc miệng trước khi đánh răng
- Sau đó đánh răng và chỉ nhổ bọt kem ra, không cần thêm nước
Chương trình chăm sóc răng miệng miễn phí
Chương trình Child Dental Benefits Schedule (CDBS) của chính phủ Liên bang cung cấp tới hơn 1.000 đô la trong mỗi 2 năm cho trẻ từ 0 đến 17 tuổi, nhằm chi trả các dịch vụ như khám răng, lấy cao răng, chụp X-quang, trám răng…
Tuy nhiên, theo Hiệp hội Nha khoa Úc (ADA), có tới 1,5 triệu trẻ em vẫn chưa sử dụng quyền lợi này.
Điều kiện tham gia chương trình là:
- Trẻ từ 0–17 tuổi, và
- Gia đình đang nhận một số loại phúc lợi từ Centrelink (ví dụ Family Tax Benefit A).
Phụ huynh có thể hỏi nha sĩ tư, bệnh viện hoặc trung tâm y tế cộng đồng gần nhà. Khi đặt hẹn, cần thông báo rõ muốn sử dụng CDBS, để được hướng dẫn phù hợp.
Nếu phòng khám có bulk billing, trẻ sẽ được khám hoàn toàn miễn phí. Nếu không, phụ huynh có thể thanh toán trước và nộp hóa đơn để nhận lại tiền từ Medicare.
Nếu đã dùng bảo hiểm y tế tư nhân (private health insurance) cho buổi khám, thì không thể sử dụng CDBS cho cùng dịch vụ đó – phụ huynh cần chọn một trong hai.
Không có bảo hiểm? Trẻ vẫn được khám răng miễn phí
Mọi trẻ em ở Úc từ 0 đến 17 tuổi có thẻ Medicare đều có thể khám răng tại các trung tâm nha khoa cộng đồng (community dental clinics).
Phụ huynh có thể đặt hẹn khám khi trẻ có dấu hiệu đau răng hoặc khó chịu.
Tóm tắt lời khuyên từ bác sĩ Maria Trần
- Đưa trẻ đi khám nha sĩ từ sớm – ngay khi mọc chiếc răng đầu tiên.
- Tập cho trẻ đánh răng 2 lần/ngày, ưu tiên buổi tối.
- Hạn chế đồ ngọt và tránh ăn vặt nhiều lần trong ngày.
- Dùng kem có fluoride, và không súc miệng bằng nước sau khi đánh răng.
- Tận dụng chương trình Child Dental Benefits Scheme nếu đủ điều kiện.
“Nếu mình xem việc chăm sóc răng miệng là điều bình thường trong cuộc sống, trẻ sẽ lớn lên với thói quen tốt – và nụ cười khỏe mạnh suốt đời.” Bác sĩ nha khoa Maria Trần
Để tìm hiểu thêm về Child Dental Benefits Schedule, quý vị có thể truy cập hoặc hỏi trực tiếp nha sĩ của quý vị.
Mời quý vị vào phần Audio để nghe Bác sĩ Maria Trần giải đáp những thắc mắc thường gặp và đưa ra lời khuyên thiết thực để chăm sóc tốt răng cho trẻ.
