Key Points
- Truyền thông từ lâu đã định kiến và loại trừ tiếng nói của người Thổ dân, định hình sự hiểu biết của công chúng mà không có quan điểm của người Thổ dân.
- Truyền thông bản địa trao quyền, bảo tồn văn hóa và thách thức các khuôn mẫu.
- Các nền tảng truyền thông xã hội như TikTok và Instagram khuếch đại câu chuyện của người bản địa.
Tìm hiểu về những thay đổi này sẽ mang lại cái nhìn sâu sắc về lịch sử thực sự của đất nước, hành trình không ngừng tiến tới sự công bằng và những nền văn hóa phong phú làm nền tảng cho nước Úc hiện đại. Hiểu được góc nhìn của người Thổ dân cũng là bước quan trọng để tôn trọng và tạo cảm giác thuộc về vùng đất này.
"Khi tôi còn nhỏ, hầu như không có hình ảnh đại diện của người Thổ dân trên truyền thông. Giờ đây chúng tôi đang phá bỏ rào cản và tôn vinh sự xuất sắc của người Thổ dân– thật tuyệt vời khi thấy tiếng nói của người bản địa được lắng nghe trên toàn cầu."
Đó là chia sẻ của Leanne Djilandi Dolby, một người phụ nữ kiêu hãnh Noongar, Yamatji, Naaguja, Nunda bên phía mẹ, và Yawuru, Gija, Gooniyandi bên phía cha.
Trong quá khứ, việc khắc họa người Thổ dân Úc trên truyền thông từng rất sai lệch. Những tờ báo, đài phát thanh và truyền hình giai đoạn đầu thường mô tả người bản địa như những kẻ thấp kém hoặc có khiếm khuyết, ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức của công chúng.
Adam Manovic, người Kabi Kabi và Gorreng Gorreng, đồng Chủ tịch của First Nations Media Australia (FNMA), giải thích về hậu quả lâu dài của những cách khắc họa này.
Truyền thông có sức ảnh hưởng to lớn đến cách mọi người nhìn nhận mọi thứ, từ thời báo chí và đài phát thanh đầu những năm 1900. Điều này đã hình thành nên cách người Thổ dân Úc bị những người không phải là Thổ dân nhìn nhận – thường xuyên duy trì những định kiến tiêu cực và sai lệch.Adam Manovic, FNMA
Ngay cả ngày nay, chỉ có 9% người Thổ dân Úc tin rằng truyền thông cung cấp cái nhìn cân bằng về cộng đồng của họ.
Left: Tanja Hirvonen. Centre: Adam Manovic. Right: Leanne Djilandi Dolby ( Credit: SBS)
Rào cản có hệ thống
Dù đã có tiến bộ, những rào cản hệ thống vẫn tồn tại đối với các tổ chức truyền thông do người bản địa điều hành như FNMA.
Thiếu kinh phí và cơ sở hạ tầng lạc hậu đã giới hạn tầm ảnh hưởng của họ. Trong khi đó, truyền thông chính thống tuy đã giảm việc khắc họa tiêu cực, nhưng vẫn thiếu chiều sâu văn hóa và tiếng nói người Thổ dân một cách chân thực.
Ông Manovic nhấn mạnh việc trao quyền để người Thổ dân tự kiểm soát câu chuyện của họ là chìa khóa để vượt qua những thách thức này.
Vai trò của truyền thông dành cho người Thổ dân
Những nền tảng như FNMA và NITV đóng vai trò quan trọng trong việc giành lại quyền kể chuyện và phá bỏ định kiến. FNMA hỗ trợ hơn 500 nhân viên trên toàn nước Úc và cung cấp đào tạo cho người bản địa tham gia vào ngành truyền thông.
NITV ra mắt năm 2007 và hiện là một phần của SBS, là nền tảng quan trọng cho những câu chuyện do người bản địa kể về người bản địa.
Ông Manovic kêu gọi có luật như Đạo luật Phát thanh Người Thổ dân để bảo đảm kinh phí bền vững cho các sáng kiến này.
Social media has proven to have the power that enables First Nations people to challenge misinformation. Credit: davidf/Getty Images
Chúng tôi muốn bảo đảm những bản ghi âm này không biến mất, chúng là một phần không thể thiếu trong con người chúng tôi."
Hiểu vai trò của truyền thông do người Thổ dân lãnh đạo rất quan trọng vì nó cho thấy cộng đồng có thể giành lại quyền kể chuyện của mình. Những nền tảng này nuôi dưỡng niềm tự hào văn hóa, thách thức định kiến và kể những câu chuyện phản ánh thực tế của cộng đồng bản địa.
Truyền thông đóng vai trò lớn trong việc hình thành bản sắc và lòng tự trọng của người Thổ dân Úc. Trong lịch sử, những khắc họa tiêu cực đã củng cố chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và định kiến hệ thống.
Nhà tâm lý học lâm sàng Tanja Hirvonen, người Jaru và Bunuba, giải thích sự tổn thương gây ra bởi những câu chuyện này.
Khi truyền thông duy trì các định kiến có hại hoặc lan truyền thông tin sai lệch, nó củng cố sự phân biệt chủng tộc và kỳ thị trên quy mô lớn. Đối với những người vốn đã gặp khó khăn, việc nhìn thấy những câu chuyện như vậy có thể gây tổn thương sâu sắc.Nhà tâm lý học Tanja Hirvonen
Ngược lại, việc khắc họa tích cực có thể mang lại những lợi ích to lớn – nuôi dưỡng niềm tự hào văn hóa, tăng cường kết nối cộng đồng và góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu cho thấy, khi truyền thông thể hiện sự tôn trọng và chính xác về người Thổ dân, điều đó giúp giảm định kiến, thúc đẩy hòa giải và xây dựng sự thấu hiểu sâu rộng giữa các cộng đồng.
Leanne Dolby nhấn mạnh tác động tích cực của việc nhìn thấy bản thân được đại diện trong truyền thông:
"Khi bạn không thấy đủ sự đại diện của người Thổ dân như mình, bạn cảm thấy bị cô lập. Việc có đại diện đồng nghĩa với việc biết rằng có những người giống mình có cùng mục tiêu và sức mạnh."
READ MORE
Tìm hiểu về nhà ở chung ở Úc
Vai trò của mạng xã hội
Mạng xã hội đã trở thành một nền tảng mạnh mẽ cho người Thổ dân Úc kể chuyện trực tiếp với khán giả toàn cầu – vượt qua các rào cản truyền thống. Các nền tảng như TikTok, Instagram và Facebook đã cho phép các nhà sáng tạo thách thức thông tin sai lệch và thúc đẩy giao lưu văn hóa.
Các hashtag như #IndigenousX đã trở thành trung tâm cho hoạt động vận động và giáo dục. Adam Manovic giải thích cách mạng xã hội khuếch đại việc kể chuyện.
Các nền tảng mạng xã hội rồi sẽ đến và đi, nhưng điều không bao giờ thay đổi là khả năng kể chuyện của chúng tôi. Dù là TikTok, phim, radio hay báo in, chúng tôi biết cách sử dụng những nền tảng đó để phát huy văn hóa của mình.Adam Manovic
Cải thiện sự đại diện đòi hỏi phải có những thay đổi hệ thống trên cả truyền thông chính thống và truyền thông do cộng đồng kiểm soát. Điều này không chỉ là tạo không gian cho tiếng nói người bản địa, mà còn phải hỗ trợ sự thay đổi lâu dài trong cách chọn lựa, kể và chia sẻ câu chuyện.
Adam Manovic kêu gọi cần có những đạo luật như Đạo luật Phát thanh Người bản địa để đảm bảo kinh phí cho các nền tảng do người Thổ dân lãnh đạo như FNMA và NITV.
Tanja Hirvonen nhấn mạnh sự cần thiết của các quy trình an toàn về văn hóa trong các tổ chức truyền thông chính thống – đảm bảo các khắc họa công bằng bằng cách đưa tiếng nói người Thổ dân vào mọi cấp độ.
Leanne Dolby kêu gọi cần tôn vinh nhiều hơn những thành công của người bản địa trên tất cả các phương tiện truyền thông:
"Chúng ta cần thêm nhiều cơ hội cho người Thổ dân kể câu chuyện của họ – dù là qua các liên hoan phim hay các nền tảng mạng xã hội – và cần thêm sự hỗ trợ cho những người mới bước vào ngành sáng tạo."
Việc khắc họa người Thổ dân Úc trên truyền thông đang thay đổi nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm. Dù những nền tảng như NITV và mạng xã hội đã mở ra hy vọng thông qua những câu chuyện chân thực, các kênh chính thống cần vượt qua những hành động hình thức để thực sự phản ánh sự phong phú của sự đa dạng ở Úc.
Trao quyền cho tiếng nói người Thổ dân sẽ làm phong phú thêm bức tranh văn hóa của Úc và củng cố sự thấu hiểu giữa các cộng đồng. Như Adam Manovic đã nói:
"Những đóng góp tích cực của người Thổ dân Úc cho truyền thông và văn hóa là điều mà tất cả chúng ta đều có thể trân trọng."
READ MORE
SBS Việt ngữ
