Triển khai Vệ binh Quốc gia, gây tranh cãi về quyền tự quản của thủ đô Mỹ
Đây không phải là lần đầu tiên Donald Trump và các đồng minh của ông tìm cách giành quyền kiểm soát thủ đô Hoa Kỳ, nhưng lần này mọi thứ đã khác biệt.
“Theo thẩm quyền được trao cho tôi với tư cách là Tổng thống Hoa Kỳ, tôi chính thức viện dẫn Điều 740 của Đạo luật Tự quản Đặc khu Columbia và đặt Sở Cảnh sát Đô thị DC dưới quyền kiểm soát trực tiếp của liên bang.
Ngoài ra, tôi triển khai Vệ binh Quốc gia để giúp tái lập luật pháp, trật tự và an toàn công cộng tại Washington DC và họ sẽ được phép làm công việc của mình một cách đúng đắn.”
Tổng thống Hoa Kỳ ban bố tình trạng khẩn cấp tại Washington DC, triển khai 800 binh sĩ tới thành phố với mục đích được cho là để giải quyết tình trạng tội phạm, vệ sinh môi trường và các trại của người vô gia cư.
Động thái này không được người dân Washington DC đón nhận.
"Nếu họ có thể tước quyền tự trị của thủ đô, của một thành phố lớn như Washington DC, ngay giữa ban ngày, nếu họ có thể đặt chúng tôi dưới sự kiểm soát của quân đội mà không có sự đồng thuận của chúng tôi, thì họ sẽ mang kịch bản này áp dụng cho mọi cộng đồng nào dám phản kháng trên khắp Hoa Kỳ. Tôi cần các bạn hiểu điều này ngay bây giờ."
Tuyên bố của ông Trump được đưa ra sau khi có tin hai nghi phạm 15 tuổi bị cáo buộc đã tấn công và cướp xe của một cựu nhân viên 19 tuổi thuộc Bộ Năng suất Chính phủ của Elon Musk ở Washington DC vào tuần trước.
Kể từ đó, Tổng thống Trump đã miêu tả Washington là một thành phố nguy hiểm đang trong khủng hoảng và kêu gọi truy tố trẻ em từ 14 tuổi trở lên như người lớn.
Đây là một tình trạng khẩn cấp, bi thảm, thật xấu hổ cho tôi khi phải đứng ở đây. Tôi sẽ gặp Putin, tôi sẽ đến Nga! Tôi không muốn nói về việc thủ đô xinh đẹp một thời này trở nên không an toàn, bẩn thỉu và kinh tởm như thế nào.Donald Trump
Dữ liệu tội phạm nói gì?
Nhưng những tuyên bố của Tổng thống Trump về một thành phố chìm trong bạo lực và hỗn loạn có phù hợp với dữ liệu không?
Hoàn toàn không.
Tội phạm bạo lực, bao gồm các vụ giết người, đã tăng vọt vào năm 2023, nhưng từ đó giảm nhanh chóng, giảm 35% vào năm 2024 theo dữ liệu liên bang.
Thống kê từ Sở Cảnh sát Đô thị cho thấy tỷ lệ tội phạm này đã giảm thêm 26% trong bảy tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước.
Giáo sư luật Jeremy R Paul thuộc Đại học Northeastern nói rằng ông Trump đang đẩy giới hạn quyền lực tổng thống.
"Ông ta nói tội phạm gia tăng, nhưng tất cả số liệu từ Bộ Tư pháp mà ngài kiểm soát cho thấy tội phạm giảm. Vì vậy, lý do của ngài thủ tướng thiếu thuyết phục. Tôi nghĩ không thể nhìn vào những gì đang diễn ra hiện nay mà không thấy mô hình của một tổng thống đang thử giới hạn và xem mình có thể đi xa đến đâu."
Việc khẳng định quyền lực tổng thống một cách bất thường tại thủ đô quốc gia là lần thứ hai mà tổng thống thuộc đảng Cộng hòa triển khai quân tới một thành phố do đảng Dân chủ điều hành trong vài tháng qua, sau khi gửi hàng nghìn binh sĩ Vệ binh Quốc gia tới Los Angeles vào tháng 6.
Động thái mới nhất này đã bỏ qua vai trò của các nhà lãnh đạo được bầu của thành phố, và Thị trưởng Muriel Bowser bày tỏ sự phẫn nộ.
"Chúng tôi không tin rằng việc sử dụng quân đội Mỹ chống lại công dân Mỹ trên đất Mỹ là hợp pháp. Tôi không phải là luật sư. Nhưng tôi nghĩ đó là một thực tế được chấp nhận rộng rãi.
Tôi sẽ làm việc mỗi ngày để bảo đảm rằng điều này không trở thành một thảm họa. Nói cách khác là để duy trì niềm tin mà cư dân Washington DC dành cho chúng tôi.Thị trưởng Muriel Bowser
Tổng chưởng lý thành phố, Brian Schwalb, đã gọi hành động của ông Trump là “chưa từng có tiền lệ, không cần thiết và bất hợp pháp” trong một bài đăng trên X.
Giáo sư Paul nói rằng vẫn có một số cơ sở pháp lý cho hành động của Tổng thống, nhưng lý do đưa ra có vẻ yếu ớt.
"Có một đạo luật liên bang 'Đạo luật Tự quản', trao cho tổng thống một số thẩm quyền đối với lực lượng thực thi pháp luật DC khi có tình trạng khẩn cấp. Tôi không nghĩ hiện có tình trạng khẩn cấp, do đó tôi cho rằng có thể khởi kiện hành động của ông ấy là bất hợp pháp hoặc không phù hợp với thẩm quyền.
Nhưng tôi nghĩ khả năng tòa án nói với tổng thống rằng ‘Chúng tôi không đồng ý với ngài về việc có hay không có tình trạng khẩn cấp’ là rất thấp. Hãy nhớ rằng, điều này chỉ kéo dài 30 ngày."
Ông Trump nói rằng việc tiếp quản liên bang cũng sẽ bao gồm phá bỏ hoặc di dời các trại của người vô gia cư trên khắp Washington DC để làm thành phố đẹp mắt hơn.
Flegette Rippy, một người vô gia cư sống ở DC, nói rằng đây không phải là cách để giải quyết khủng hoảng vô gia cư.
"Hãy cho chúng tôi một ngôi nhà. Ông ta chỉ muốn ném chúng tôi cho lũ chuột. Ông không bao giờ biết tại sao một người lại vô gia cư. Tôi trở thành người vô gia cư vì nhà tôi bị cháy. Tôi không có chỗ ở vì các trại tạm trú đã quá tải.
Tôi không biết người đàn ông này. Tất cả những gì tôi biết là ông ta là một kẻ giàu có đang chèn ép những người không có tiền."
Một yếu tố quan trọng khác trong chiến dịch trấn áp tội phạm của Tổng thống Trump là việc tiếp quản liên bang đối với sở cảnh sát Washington, trao cho họ gần như toàn quyền.
"Họ thích nhổ vào mặt cảnh sát và cảnh sát không được phép làm gì cả. Nhưng bây giờ họ được phép làm bất cứ điều quái gì họ muốn. Người dân muốn nhổ, thì chúng tôi đánh. Và vệ binh có thể đánh rất mạnh."
Kiểm soát cảnh sát và lo ngại từ người dân
Sự dễ dàng mà chính quyền Trump có thể giành quyền kiểm soát Washington DC khiến người dân địa phương lo ngại.
“Lớn lên ở Washington, tôi buồn khi chứng kiến thành phố bị Donald Trump chiếm lấy và khiến mọi người phải sống trong sợ hãi. Tôi không tán thành điều đó, mọi người sẽ phản ứng dữ dội, khốc liệt đối với ông ta và chính quyền của ông ta. Và đó là lý do tôi không còn cảm thấy an toàn ở thành phố này nữa, vì những gì chính phủ đang làm đối với người dân.”
Tổng thống Trump đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến việc tiếp quản Washington, thành phố nằm trong Đặc khu Columbia thuộc quyền tài phán của Quốc hội nhưng được tự quản theo một đạo luật của Mỹ năm 1973.
Người dân nói rằng cuộc khủng hoảng này khiến họ nhận thức rõ hơn về nhu cầu trở thành một tiểu bang và được bảo vệ khỏi quyền lực của tổng thống.
Chúng tôi là một thành phố bị cảnh sát hóa quá mức, tôi cảm thấy DC nên trở thành một bang. Chúng tôi xứng đáng có đại diện giống như mọi người trên khắp đất nước. Đại diện của các tiểu bang khác đến Quốc hội ở đây, và chúng tôi đóng thuế như bất kỳ ai khác.Người dân Washington DC
Thị trưởng Bowser đồng ý, nói rằng người dân xứng đáng được hưởng các quyền và sự bảo vệ như những công dân Mỹ khác.
"Chúng tôi biết rằng quyền tiếp cận nền dân chủ của chúng tôi rất mong manh. Đó là lý do bạn đã nghe tôi kêu gọi cấp đầy đủ quy chế bang cho Đặc khu Columbia. Chúng tôi là công dân Mỹ. Gia đình chúng tôi ra chiến trường. Chúng tôi đóng thuế và thực hiện các trách nhiệm của công dân. Hành động hôm nay thật đáng lo ngại và chưa từng có tiền lệ, chúng tôi hoàn toàn bất ngờ."
Tổng thống Trump đã báo hiệu rằng các thành phố lớn khác của Mỹ do đảng Dân chủ lãnh đạo có thể sẽ là mục tiêu tiếp theo của việc tiếp quản liên bang, bao gồm Chicago, một thành phố lâu nay bị bạo lực hoành hành, mặc dù tỷ lệ này đã giảm đáng kể trong nửa đầu năm nay.
"Chúng tôi bắt đầu rất mạnh mẽ với DC và tôi sẽ làm sạch nó thật nhanh. Chúng tôi sẽ đạt thành công to lớn trong những gì chúng tôi đang làm. Nhưng rồi tôi sẽ xem xét New York trong thời gian tới. Các thành phố khác đang theo dõi. Nếu họ không rút ra bài học, chúng tôi sẽ làm điều tương tự ở Chicago."
READ MORE
SBS Việt ngữ
