«پیمان» یک توافق رسمی بین دولت‌ها و بومیان استرالیا است که حقوق تاریخ بومیان را به رسمیت می‌شناسد، چارچوبی برای همکاری دولت‌ها و بومیان را مشخص می‌کند و نقشه راهی برای آینده می‌کشد.
درک پیمان، یک راه قدرتمند برای ارتباط برقرار کردن با داستان استرالیا است؛ این کار تنها به قانون سیاست محدود نمی‌شود بلکه به معنای احترام، حقیقت و خلق جامعه‌ای عادلانه‌تر برای کسانی‌‌ست که این سرزمین را خانه می‌نامنند.
تفاوت بین «حقوق زمین بومیان»، «عنوان بومی» و «پیمان» چیست؟
اگرچه این عبارات حقوق تاریخ بومیان را به رسمیت می‌شناسد، چارچوبی برای همکاری دولت‌ها و بومیان را مشخص می‌کند و نقشه راهی برای آینده می‌کشد و مفاهیم گاهی کنار هم بیان می‌شوند، اما هرکدام معنای متفاوتی دارند:
- حقوق زمین مجموعه قوانینی دولتی است که بخش‌هایی از زمین تحت مالکیت دولت (Crown land) را به بومیان بازمی‌گرداند. این زمین‌ها معمولا توسط شوراهای زمین مدیریت می‌شوند.
- عنوان بومی به معنای پذیرش قانونی این واقعیت است که برخی از مردم بومی همچنان از حقوق سنت‌ها و قوانین مربوط زمین و آب خود برخوردارند.
- پیمان یک توافق رسمی بین دولت‌ها و بومبیان است.
این سه در کنار هم هدف ایجاد عدالت، به رسمیت شناخته شدن و حق تعیین سرنوشت را برای بومیان ایجاد می‌کنند.
Protesters march from Parliament House to Flinders Street Station during the Treaty Before Voice Invasion Day Protest on January 26, 2023, in Melbourne, Australia. (Photo by Alexi J. Rosenfeld/Getty Images) Credit: Alexi J. Rosenfeld/Getty Images
پیمان برای استرالیا به چه معناست؟
پیمان به طور کلی یک توافق قانونی الزام‌آور بین دو گروه است. در کشورهایی مثل نیوزلند، دولت و مردم مائوری پیمان وایتانگی را امضا کرده‌اند و در کانادا، پیمان‌های مختلفی با مردمان بومی امضا شده است.
برخلاف دیگر کشورها، در زمان استعمار بریتانیا استرالیا به یک پیمان ملی با مردمان بومی‌اش نرسید.
وقتی بریتانیایی‌ها برای اولین بار در سزمین بومیان ساکن شدند، زمین را ترا نولیوس (terra nullius) اعلام کردند؛ یک اصطلاح لاتین که به معنای سرزمین بلاصاحب است. به همین دلیل هم هیچوقت احساس نیاز نکرند که مردمان بومی مذاکره‌ای داشته باشند و به همین دلیل هم هیچ پیمانی ایجاد نشد.
چون پیمانی وجود ندارد، توافق گسترده‌تری هم درباره به اشتراک گذاشتن زمین، منابع یا حتی تصمیم‌گیری وجود ندارد؛ یک شکاف، که بسیاری آن را یک «کار ناتمام» می‌دانند.
صحبت‌های مربوط به معاهده در استرالیا، بیشتر درباره به رسمیت شناختن این تاریخ، حفظ حقوق، نقش داشتن بومیان در تصمیم‌گیری‌ها است.
دکتر هری هابز، کارشناس امور حقوقی می‌گوید: «در حالت ایده‌آل پیمان‌ها بین مردمان ابوریجینال و بومیان جزایر تنگه‌تورس و دولت‌های ایالتی و فدرال مذاکره می‌شود. به این دلیل که قانون اساسی قدرت را بین پارلمان فدرال و پارلمان‌های ایالتی تقسیم می‌کند.»
مردمان بومی خواهان یک آینده مشترک هستند که برای همه موفقیت به ارمغان می‌آورد و فرهنگ بومیان در استرالیای امروز را جشن می‌گیرد. در نهایت، پیمان در استرالیا در این جمله خلاصه می‌شود: صحبت صادقانه درباره آنچه که در گذشته رخ داده است و ایجاد یک نقشه راه جدید برای آینده.
(from left to right) Former Queensland Truth-Telling and Healing Inquiry chairperson Joshua Creamer, NSW Treaty Commissioner Naomi Moran and co-chair of the First Peoples' Assembly of Victoria Ngarra Murray. Credit: NITV / The Point
چرا پیمان اهمیت دارد؟
بسیاری از مردمان بومی، معاهده را قدمی به سمت عدالت، احترام و رابطه‌ای بهتر می‌دانند.
روبن برگ، یک مرد گوندیت‌مارا و یک رهبران فرایند پیمان ویکتوریا می‌گوید: «فکر می‌کنم پیمان کلیدی است، این درباره شروع مجدد رابطه بین مردمان بومی و دولت‌هاست.»
پیمان اهمیت دارد چراکه می‌تواند:
- مردم ابوریجینال و بومیان جزایر تنگه‌تورس را به عنوان مردم اولیه استرالیا به رسمیت بشناسد.
- به بیان حقیقت درباره تاریخ استرالیا منجر شود.
- در مسائلی مثل زمین، سلامت، آموزش، رشد اقتصادی و فرهنگ یک فرایند همکاری ایجاد کند.
تونی مک‌اوُی، یک مرد ویردی و وکیل دادگستری می‌گوید: «زمانی که بتوانیم زندگی خودمان را کنترل کنیم، تصمیمات خودمان را بگیریم و به خودمان خدمات ارائه بدهیم، در سالم و قوی‌ترین شرایط روحی و فرهنگی خود قرار می‌گیریم.»
پیمان شامل چه مواردی خواهد بود؟
پیمان‌ها می‌توانند طیف وسیعی از مسائل را در بر بگیرند که از این قرار است:
- شناختن حق تعیین سرنوشت بومیان استرالیا
- توافق‌های مختلف درباره استفاده، مدیریت و مراقبت از زمین، آب و منابع
- تعهد به احیا و حفاظت از زبان‌ها، اماکن فرهنگی و سنت بومیان.
- تامین بودجه و پشتیبانی از برنامه‌های بهداشت، آموزش، مسکن و سایر موارد.
لیدیا تورپ، سناتور ویکتوریا و عضو مجلس ایالتی گونای، گوندیجمارا و دیجاب وورینگ، معتقد است که جوامع محلی باید رهبری این روند را به دست بگیرند.
او می‌گوید: «فکر کنم باید طوایف و ملت‌های بومیان را در سطح دولت‌های محلی نمایندگی کنیم؛ در این جوامع محلی می‌توانیم تغییرات واقعی درست کنیم.»
Independent Senator Lidia Thorpe during Question Time in the Senate chamber at Parliament House in Canberra. Source: AAP / MICK TSIKAS/AAPIMAGE
مرحله بعدی چیست؟
در سراسر استرالیا، روند پیشرفته برای پیمان با سرعت‌های مختلفی روبه حرکت است. برخی از ایالات مثل ویکتوریا و کویینزلند در مسیر ایجاد پیمان خاص خود قدم برداشته‌اند، در حالی که ایالت‌های دیگر مثل نیوساوت‌ولز در مرحله دریافت مشاوره در این رابطه هستند که پیمان برای آن‌ها چه معنایی دارد.
در حال حاضر، ویکتوریا از همه ایالت‌ها جلوتر است. در سپتامبر ۲۰۲۵، دولت ویکتوریا و مجمع مردم بومی ویکتوریا» به یک توافق اصولی برای نخستین پیمان ایالتی کامل در استرالیا دست یافتند.
گفتنی است پیمان ملی با پیمان در سطح ایالتی متفاوت است.
یک پیمان ملی به معنای یک توافق جامع در سطح کل کشور برای به رسمیت شناختن بومیان استرالیا است. پیمان‌های منطقه‌ای و ایالتی فقط بر آن جغرافیای خاص تمرکز می‌کنند و بر نیازها و اولویت‌های آن تمرکز می‌کنند.
اما به طور کلی، پیمان، تنها مسئله بومیان نیست؛ تعهد درباره به‌رسمیت شناختن، احترام و عدالت برای همه است. داشتن یک معاهده به ساخت آینده‌ای کمک می‌کند که در آن هر صدا و تجربه‌ای ارزشمند است.
برای اطلاعات ارزشمندتر و نکاتی در مورد استقرار در زندگی جدید خود در استرالیا، پادکست دریچه‌ای به استرالیا را دنبال کنید.
سوال یا ایده‌ای دارید؟ ایمیلی به australiaexplained@sbs.com.au ارسال کنید.
برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق رادیو، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از APP Store یا Google Play دانلود کنید. همچنین می توانید به اس بی اس فارسی از طریق اسپاتیفای، یا اپل پادکستز گوش کنید.
