COP30 được ca ngợi là hội nghị COP quan trọng nhất trong 10 năm qua, đúng một thập kỷ kể từ Thỏa thuận Khí hậu Paris, nhằm giới hạn lượng phát thải toàn cầu.
Bà Viviana Santiago, Giám đốc Điều hành Oxfam Brazil, cho biết kỳ vọng lần này rất lớn.
"Chúng tôi đang nhắn gửi với thế giới rằng đã đến lúc phải thay đổi. Có cảm giác như các lãnh đạo thế giới đang ngủ quên trong khi Trái Đất đang bốc cháy. Nên đã đến lúc phải thức tỉnh, làm ơn hãy tỉnh dậy.”
COP là cuộc họp thường niên kéo dài một tuần giữa gần 200 quốc gia đã ký Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu.
Và mặc dù tất cả các bên đều đồng thuận rằng cần hành động khẩn cấp, vẫn có những nghi ngờ về mức độ đạt được của hội nghị.
Lãnh đạo ba quốc gia gây ô nhiễm carbon lớn nhất thế giới bao gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ và Ấn Độ đều không tham dự. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thể hiện quan điểm của mình tại cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hồi tháng Chín.
"Biến đổi khí hậu, dù tăng hay giảm, bất cứ chuyện quái gì xảy ra thì đó cũng là biến đổi khí hậu. Theo tôi, đó là trò lừa bịp lớn nhất từng được dựng lên để lừa cả thế giới.”
Rồi còn câu chuyện về địa điểm tổ chức.
Khi một phần nhỏ của rừng Amazon đã bị phát quang để làm đường phục vụ hội nghị ở Belém, trong bối cảnh Brazil vẫn tiếp tục cấp phép mới cho các dự án khai thác dầu khí.
Và trớ trêu thay, tháng 11 này cũng đánh dấu 10 năm kể từ thảm họa vỡ đập Mariana, thảm họa môi trường lớn nhất lịch sử Brazil, trong lúc các lãnh đạo bản địa như Célia Xakriabá lên tiếng cảnh báo về sự cấp bách của công tác bảo vệ môi trường.
"Dù chúng ta hiểu quá trình bồi thường thiệt hại, vẫn có những điều không thể lấy lại được. Bạn không thể mang 19 sinh mạng trở về hay khiến con sông trở lại trong lành như trước."
Bảo vệ rừng là một nội dung quan trọng tại COP năm nay, với việc ra mắt quỹ toàn cầu nhằm chi trả cho các quốc gia đang phát triển theo từng hecta rừng được giữ nguyên.
Brazil cùng một số lãnh đạo khác cũng công bố kế hoạch huy động 1.3 ngàn tỷ đô la tài chính khí hậu dành cho các nước đang phát triển.
Nhưng trọng tâm lớn nhất vẫn là các mục tiêu phát thải.
Theo Thỏa thuận Paris, 195 quốc gia đã cam kết giới hạn mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 1.5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, và thấp hơn 2°C.
Nhưng Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc cảnh báo thế giới đang tiến sát ngưỡng 1.5°C và có nguy cơ vượt qua.
Ông Simon Bradshaw, Trưởng đoàn COP31 của Greenpeace Australia Pacific, nói rằng đây là lời cảnh tỉnh.
"Khi cộng tất cả các kế hoạch khí hậu quốc gia lại, chúng ta đang đi theo hướng tăng dưới 3°C. Điều đó vẫn là thảm họa, và chúng ta cần bẻ cong đường phát thải xuống nhanh hơn và sâu hơn nữa."
Năm nay, các quốc gia ký Thỏa thuận Paris phải nộp các mục tiêu cập nhật về cắt giảm khí nhà kính nhằm đạt được mục tiêu toàn cầu.
Nhưng mới chỉ một phần ba số quốc gia thực hiện.
Dựa trên số mục tiêu đã gửi, Liên Hợp Quốc dự báo lượng phát thải chỉ giảm 10% vào năm 2035, thấp hơn nhiều so với mức 30% cần thiết để đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Điều đó dẫn tới căng thẳng về kỳ vọng hội nghị: một số nước như Brazil - nước chủ nhà - muốn tập trung hoàn thành những cam kết hiện tại, trong khi các đảo quốc Thái Bình Dương như Palau lại thúc đẩy mục tiêu tham vọng hơn, như bà Adelle Thomas giải thích.
"Mỗi một phần mười độ đều kéo theo tác động đến cộng đồng và hệ sinh thái trên toàn thế giới. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những cộng đồng và hệ sinh thái dễ tổn thương vốn đã bị ảnh hưởng – nơi mà từng phần mười độ đều có ý nghĩa. Nếu nhìn vào ngắn hạn, nó ảnh hưởng đến sóng nhiệt, đến sóng nhiệt đại dương, đến việc hủy hoại các rạn san hô. Nhìn về dài hạn, nó ảnh hưởng đến mực nước biển dâng."
Úc đặt mục tiêu giảm phát thải từ 62 - 70% vào năm 2035, thấp hơn đôi chút so với mục tiêu của châu Âu là 66 – 72.5%.
Nhưng Thủ tướng Anthony Albanese đang bị chỉ trích vì không tham dự hội nghị năm nay, dù Úc đang vận động để đăng cai sự kiện năm sau cùng với các quốc đảo Thái Bình Dương.
Ông thậm chí đã gửi thư cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia đang đưa ra đề xuất cạnh tranh, nhưng không rõ có nhận được hồi âm hay chưa.
Quyền đăng cai sự kiện năm 2026 sẽ được quyết định tại hội nghị COP năm nay, và ông Simon Bradshaw cho rằng việc Thủ tướng Úc vắng mặt là một tín hiệu khó hiểu.
"Nếu có thời điểm nào để Úc và Thủ tướng Úc xuất hiện thì chính là lúc này. Vì chúng ta là một quốc gia đóng vai trò quan trọng, là một cường quốc tầm trung có sức ảnh hưởng, là nhà sản xuất năng lượng lớn; chúng ta thật sự cần có mặt để cùng xây dựng một chương trình nghị sự mang tính tham vọng."
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
