Các tham vấn dưới đây chỉ mang tính tổng quát, trước khi đưa ra bất kỳ quyết định tài chính nào, mời quý vị gặp các chuyên gia để có những lời khuyên phù hợp trong từng trường hợp cụ thể.
Đôi dòng về khách mời: Cố vấn tài chính Văn Trịnh hiện là giám đốc của Sunrise Financial Planning (văn phòng ở Sunshine, VIC). Anh bắt đầu công việc tham vấn tài chính từ năm 2013 sau nhiều năm làm việc ở các ngân hàng lớn của Úc, anh hiện là thành viên của Hiệp hội tư vấn tài chính Úc FAAA.
—
Mortgage stress là gì và vì sao ngày càng nhiều người Úc rơi vào tình trạng này?
Theo cố vấn tài chính Văn Trịnh, mortgage stress là khi khoản tiền trả nợ mua nhà (mortgage) chiếm quá nhiều trong ngân sách gia đình, khiến họ không còn đủ tiền để chi trả cho các nhu cầu thiết yếu khác như thực phẩm, hóa đơn, chi phí giáo dục con cái, hay giải trí.
“Thông thường, nếu một gia đình phải chi quá 30% tổng thu nhập cho việc trả tiền mortgage thì nhiều khả năng họ đang ở trong tình trạng mortgage stress,” anh Văn cho biết.
Thực tế, tình hình đang rất đáng lo ngại: theo thống kê từ trang web finder.com.au, có tới 57% số người được hỏi thừa nhận họ sẽ không thể thanh toán tiền nhà hàng tháng nếu khoản tiền này tăng thêm chỉ 100 đô la.
Một số biểu hiện rõ rệt của mortgage stress:
- Thường xuyên phải rút tiền tiết kiệm hoặc lạm dụng thẻ tín dụng, các hình thức vay khác.
- Khó khăn khi trả các chi phí phát sinh như chữa bệnh, sửa xe.
Cố vấn tài chính Văn Trịnh, giám đốc Sunrise Financial Planning
- Lạm phát tăng mạnh sau Covid-19, kéo theo việc Ngân hàng Dự trữ Úc (RBA) nâng lãi suất liên tiếp 13 lần. Mặc dù từ đầu năm 2025 lãi suất đã giảm 3 lần, song vẫn còn ở mức cao.
- Chi phí sinh hoạt leo thang trong khi thu nhập không tăng kịp.
- Các yếu tố khác như mất việc, thương tật, hoặc chi phí bất ngờ quá lớn.
Khi không theo kịp khoản vay, bước đi đầu tiên là gì?
“Đừng trì hoãn. Cần đối diện hoàn cảnh càng sớm càng tốt.”
Các bước cần làm ngay:
- Xem xét lại ngân sách, cắt giảm những khoản chưa thật sự cần thiết.
- Chủ động liên hệ ngân hàng để thương lượng giải pháp. Nếu không hiệu quả, có thể khiếu nại lên AFCA (Australian Financial Complains Authority).
- Tìm đến các financial counsellor (cố vấn tài chính miễn phí, bảo mật, khách quan).
- Nhờ hỗ trợ từ legal aid (trợ giúp pháp lý miễn phí), đặc biệt khi đối diện nguy cơ bị tịch thu hoặc buộc bán nhà.
Many Australians are struggling to meet mortgage repayments. Credit: Getty / A boy and the sea/Getty Image
Nhiều người Việt lo sợ rằng chỉ cần trễ hạn là ngân hàng sẽ lập tức tịch thu nhà. Tuy nhiên, cố vấn tài chính Văn Trịnh cho biết thực tế không phải vậy.
“Các ngân hàng thường có những chương trình hỗ trợ tùy hoàn cảnh, ví dụ:
- Chuyển từ trả cả gốc và lãi sang chỉ trả lãi (interest only).
- Tạm hoãn trả nợ vài tháng. Dĩ nhiên, lãi vẫn phát sinh và cộng dồn vào khoản vay,” anh giải thích.
Trong trường hợp nguy cấp, người vay còn có thể rút tiền từ quỹ hưu trí super để trả nợ, với điều kiện phải có bằng chứng như thông báo mặc định (default notice) từ ngân hàng. Tuy nhiên, khoản rút này bị đánh thuế từ 17% – 22% nếu dưới 60 tuổi.
Theo thống kê của finder.com.au, có đến 57% số người được hỏi thừa nhận họ không có khả năng thanh toán tiền nhà hàng tháng nếu nó tăng lên hơn $100 mỗi tháng. Credit: Tumisu from Pixabay
Theo anh Văn Trịnh, refinancing có thể giúp giảm áp lực chi trả hàng tháng, nhưng không phải lúc nào cũng tối ưu về tài chính.
Ví dụ: Một khoản vay 800.000 đô la, lãi suất 5.5% còn 20 năm. Nếu refinance sang lãi suất 5.4% nhưng kéo dài thời hạn lên 30 năm, người vay sẽ phải trả thêm tổng lãi khoảng 296.000 đô la, dù mỗi tháng giảm được hơn 1.000 đô la.
“Refinance có thể là giải pháp tình thế để giảm áp lực, nhưng phải tính toán kỹ. Tốt nhất bạn nên nhờ đến mortgage broker uy tín để so sánh các lựa chọn,” anh Văn khuyến nghị.
Bán bớt tài sản hay cho thuê phòng: giải pháp ngắn hạn
Một số gia đình chọn cách bán tài sản hoặc cho thuê phòng để có thêm thu nhập. Cố vấn tài chính Văn Trịnh nhìn nhận đây chỉ là giải pháp tình thế:
“Mục tiêu của việc mua nhà là có không gian riêng cho gia đình. Việc bán tài sản hay cho thuê phòng có thể giúp cầm cự tạm thời, nhưng không thể là giải pháp lâu dài.
Quan trọng nhất vẫn là quản lý ngân quỹ chặt chẽ, lựa chọn khoản vay phù hợp, và có kế hoạch dự phòng.”
Bạn cần phải hiểu về khả năng vay (borrowing capacity) của mình. Credit: "Mortgage Key" by Got Credit is licensed under CC BY 2.0
“Người Việt mình có câu ‘liệu cơm gắp mắm’. Điều quan trọng là vay trong khả năng chi trả.”
Một số chiến lược phòng ngừa:
- Lập quỹ dự phòng: nên có khoản tiết kiệm tương đương 3 tháng chi phí gia đình, bao gồm cả tiền trả mortgage.
- Xem xét bảo hiểm cá nhân: bảo hiểm thu nhập, bảo hiểm thương tật, bảo hiểm nhân thọ… để giảm rủi ro nếu biến cố xảy ra.
- Chủ động tham khảo ý kiến chuyên gia tài chính để có giải pháp phù hợp với hoàn cảnh gia đình.
Mời quý vị nhấn vào audio để nghe toàn bộ bài phỏng vấn.
'Cơm áo gạo tiền' phát thanh hàng tuần vào mỗi tối thứ Ba trên SBS Radio. Tại đây, các chuyên gia về tài chánh, tiền bạc, hưu bổng, thuế vụ, đầu tư, cho vay... chia sẻ với quý vị phương thức chi tiêu thông minh, cách đầu tư hiệu quả, tư duy đúng, cùng những khái niệm căn bản về tiền bạc. Đón nghe và cho chúng tôi biết chủ đề bạn quan tâm bằng cách gửi email về cho SBS: olivia.nguyen@sbs.com.au
READ MORE
SBS Việt ngữ
