Á Châu Ngày Nay: “Cuộc lật đổ thầm lặng” khi Châu Á đang thách thức sự độc tôn đất hiếm của Trung Quốc

View Transcript

Đất hiếm - Tài nguyên có thể thay đổi thế chiến lược ở Châu Á Credit: AAP

Á châu Ngày nay

View Podcast Series

Follow and Subscribe

Apple Podcasts

Spotify

Download (15.87MB)

Download the SBS Audio appAvailable on iOS and Android

Đất hiếm (REEs) là nền tảng của kinh tế xanh và công nghệ quốc phòng. Trong khi Trung Quốc thống trị nguồn cung, một cuộc cách mạng đang âm thầm diễn ra tại Việt Nam, Ấn Độ, Myanmar và Kazakhstan. Sở hữu hơn 30 triệu tấn trữ lượng, các cường quốc mới nổi này đang tái định hình chuỗi cung ứng toàn cầu, vươn lên chuỗi giá trị từ quặng thô đến nam châm công nghệ cao. Khi nhu cầu tăng gấp bốn lần vào 2040, đây là kỷ nguyên vàng để Châu Á kiến tạo thịnh vượng, tự chủ và dẫn đầu công nghệ.

Việt Nam, Ấn Độ, Myanmar và Kazakhstan đang nắm giữ hơn 30 triệu tấn trữ lượng đất hiếm đã được xác nhận. Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu dự kiến tăng gấp bốn lần vào năm 2040, các "cường quốc" mới nổi này không chỉ là nhà cung cấp quặng thô, mà đang vươn lên chuỗi giá trị, định hình lại nền kinh tế số và năng lượng xanh toàn cầu.

Các nguyên tố đất hiếm (REEs) – nhóm 17 kim loại nền tảng cho xe điện, hệ thống năng lượng tái tạo, điện thoại thông minh và công nghệ quốc phòng tiên tiến – chính là những viên gạch xây dựng nên nền kinh tế thế kỷ 21. Trong khi Trung Quốc từ lâu thống trị nguồn cung toàn cầu, một cuộc cách mạng âm thầm đang diễn ra tại các quốc gia giàu tài nguyên ở châu Á.

Với tổng trữ lượng khổng lồ, đủ sức tái định hình bản đồ địa chính trị khoáng sản, các quốc gia này đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên vàng: thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm chất lượng cao và củng cố an ninh quốc gia thông qua các đối tác đa dạng và bền vững.

Tại sao đất hiếm là động lực tăng trưởng mới?

Đất hiếm không "hiếm" trong vỏ Trái Đất, nhưng sự tập trung ở các mỏ có giá trị kinh tế lại hiếm hoi. Giá trị chiến lược của chúng nằm ở vai trò không thể thay thế trong các công nghệ hiệu suất cao:

Neodymium và Praseodymium: Tạo ra nam châm nhỏ gọn, siêu mạnh mẽ, cốt lõi của động cơ xe điện và tuabin gió.

Dysprosium và Terbium: Đảm bảo khả năng chịu nhiệt trong các thiết bị điện tử và khí tài quân sự.

Lanthanum và Cerium: Nâng cao hiệu suất pin và bộ chuyển đổi xúc tác trong ngành công nghiệp ô tô.

Thị trường đất hiếm toàn cầu được định giá 12 tỷ USD năm 2024 và dự báo đạt 30 tỷ USD vào năm 2030, nhờ làn sóng chuyển đổi sang năng lượng xanh và kinh tế số. Đối với các quốc gia châu Á sở hữu trữ lượng lớn, làn sóng này là cơ hội thế hệ để:

Tạo ra hàng tỷ USD doanh thu xuất khẩu.

Thu hút Đầu tư Trực tiếp Nước ngoài (FDI) vào sản xuất công nghệ cao.

Xây dựng năng lực công nghệ chủ quyền, tự chủ chiến lược.

Đáng chú ý, đất hiếm mang lại giá trị gia tăng khổng lồ: oxit thô bán với giá khoảng 100 USD/kg, nhưng nam châm neodymium thành phẩm có thể đạt 1.000 USD/kg hoặc hơn. Quốc gia kiểm soát khâu chế biến, tinh luyện và tích hợp hạ nguồn sẽ hưởng phần lớn lợi nhuận.

Các cường quốc đất hiếm châu Á: Trữ lượng và sản xuất đang tăng

Việt Nam: người dẫn đầu Đông Nam Á?

Việt Nam sở hữu trữ lượng 22 triệu tấn, đứng thứ 2 toàn cầu (sau Brazil). Với các mỏ chính như Đồng Pao, Yên Phú, Núi Pháo (loại đất sét ion chi phí khai thác thấp), Việt Nam đang tăng tốc:

Mục tiêu sản lượng: Từ 12.000 tấn oxit đất hiếm (REO) năm 2025 lên 30.000 tấn vào năm 2028.

Nâng cấp chuỗi giá trị: Công ty Vietnam Rare Earth JSC (VTRE) đang hợp tác với các đối tác chiến lược như Sumitomo (Nhật Bản) và Iluka Resources (Úc) xây dựng chuỗi cung ứng khép kín từ khai thác đến sản xuất nam châm. Khu công nghiệp Núi Pháo đang nổi lên thành trung tâm sản xuất linh kiện xe điện khu vực.

Dự báo kinh tế: Xuất khẩu đất hiếm dự kiến đạt 3,5 tỷ USD/năm vào 2030.

Ấn Độ có thể là thế lực mới thống trị đất hiếm?

Sở hữu trữ lượng 6,9 triệu tấn (thứ 3 toàn cầu), Ấn Độ đang triển khai chiến lược tự chủ mạnh mẽ:

Đầu tư nhà nước: Theo chương trình Khuyến khích Sản xuất (PLI), Ấn Độ đầu tư 788 triệu USD vào các nhà máy tách đất hiếm và sản xuất nam châm.

Hợp tác quốc tế: IREL (India) Limited hợp tác với Lynas Rare Earths xây dựng năng lực tinh luyện lớn nhất châu Á ngoài Trung Quốc và Úc.

Mục tiêu xuất khẩu: Đạt 5 tỷ USD xuất khẩu nam châm và hợp kim vào năm 2030.

Myanmar và Kazakhstan: ngôi sao mới nổi

Myanmar: Là nhà cung cấp mới nổi với sản lượng 22.000 tấn (9% nguồn cung toàn cầu năm 2024), tập trung ở biên giới bang Kachin. Quốc gia này đang thu hút sự quan tâm của các công ty Ấn Độ và Nhật Bản, hướng tới mô hình khai thác cộng đồng để tăng tính minh bạch và chia sẻ lợi ích.

Kazakhstan: Với trữ lượng xác nhận 1,5 triệu tấn và phát hiện mỏ tiềm năng mới (Zhana Kazakhstan) có thể lên đến 10 triệu tấn. Được hỗ trợ bởi Trung tâm Tài chính Quốc tế Astana (AIFC), Kazakhstan đang phát triển các nhà máy tinh luyện với đối tác từ Mỹ và EU, đặt mục tiêu sản xuất 20.000 tấn/năm vào 2028.

Hiệu ứng nhân đôi: từ khoáng sản đến công nghệ cao

Đất hiếm mang lại hiệu ứng nhân đôi cho các nền kinh tế mới nổi này, vượt xa doanh thu xuất khẩu quặng thô:

Chỉ tiêu	Việt Nam	Ấn Độ	Kazakhstan
Doanh thu xuất khẩu (2030)	3,5 tỷ USD/năm	5 tỷ USD/năm (nam châm)	Tăng 1,5% GDP/năm
Dòng vốn FDI (2025)	2,5 tỷ USD	1,8 tỷ USD	800 triệu USD
Việc làm trực tiếp	Hàng chục nghìn	Hàng chục nghìn	Hàng nghìn

Tạo việc làm và Phát triển kỹ năng: Dự kiến tạo ra hơn 50.000 việc làm trực tiếp và 200.000 việc làm gián tiếp trong các vị trí lương cao như kỹ sư hóa, nhà khoa học vật liệu và chuyên gia tự động hóa. Đại học Bách khoa Hà Nội đã mở chương trình Kỹ thuật Đất hiếm, đào tạo hàng nghìn chuyên gia mỗi năm để đáp ứng nhu cầu này.

Cụm công nghiệp hạ nguồn: Các khu kinh tế đặc biệt (SEZ) tại Đà Nẵng (Việt Nam), Visakhapatnam (Ấn Độ) đang thu hút dòng vốn để xây dựng các cụm công nghiệp chuyên môn hóa:

An ninh và tăng cường chiến lược

Việc phát triển đất hiếm không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là đòn bẩy địa chính trị:

Chuỗi cung ứng bền vững: Sản xuất nội địa giảm phụ thuộc nguồn cung bên ngoài. Việt Nam ký hợp đồng dài hạn với Nhật Bản, đảm bảo nguồn cung liên tục cho quốc phòng và công nghiệp. Ấn Độ đang xây dựng kho dự trữ chiến lược 50.000 tấn.

Đòn bẩy ngoại giao và liên minh: Đất hiếm là chủ đề trọng tâm trong các liên minh chiến lược như Quad (Mỹ, Nhật, Ấn, Úc) và việc nâng cấp Đối tác Chiến lược Toàn diện Mỹ-Việt năm 2025. Điều này giúp các quốc gia này tăng ảnh hưởng địa chính trị mà không cần đối đầu.

Tự chủ quốc phòng: Nam châm đất hiếm là thành phần thiết yếu trong tên lửa (như tên lửa BrahMos của Ấn Độ), hệ thống dẫn đường và linh kiện radar. Sản xuất nội địa tăng cường khả năng răn đe và giảm rủi ro nhập khẩu.

Phát triển bền vững và lãnh đạo toàn cầu

Các quốc gia này đang tránh vết xe đổ khai thác gây ô nhiễm trong quá khứ, tập trung vào mô hình khai thác xanh và kinh tế tuần hoàn:

Hiệu suất môi trường cao: Áp dụng công nghệ tái sử dụng nước (90% tại Núi Pháo, Việt Nam), tái chế bã thải thành vật liệu xây dựng (Ấn Độ). Kazakhstan cam kết xây dựng nhà máy tinh luyện không xả nước thải.

Truy xuất nguồn gốc: Dẫn đầu về chuỗi cung ứng minh bạch thông qua công nghệ blockchain (Việt Nam hợp tác với IBM) và chứng nhận ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) để bán giá cao hơn 10-20% tại thị trường EU/Nhật.

Với Việt Nam, Ấn Độ, Myanmar và Kazakhstan, đất hiếm không chỉ là khoáng sản, mà là chất xúc tác cho chuyển đổi. Bằng cách tận dụng tài nguyên thiên nhiên với tầm nhìn chiến lược, hợp tác công nghệ và thực hành bền vững, các quốc gia châu Á này đang định vị mình là kiến trúc sư của một chuỗi cung ứng toàn cầu đa dạng, ổn định và có trách nhiệm. Câu chuyện thành công của họ hứa hẹn là một trong những chương truyền cảm hứng nhất của lịch sử kinh tế thế kỷ 21.

Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese

Nghe SBS Tiếng Việt trên ứng dụng miễn phí SBS Audio, tải về từ App Store hay Google Play

Transcript

Xuân Ngọc Tạp chí Á châu Ngày Nay của SBS Tiếng Việt cùng Xuân Ngọc và Nguyễn Tuân trở lại cùng quý vị mỗi tối chủ nhật hàng tuần. Và tối nay, vị khách của chúng tôi sẽ đưa đến cho quý vị những thông tin về một cái nguồn tài nguyên mà cả thế giới hiện nay đang chú tâm vào. Nó rất hiếm, đúng như cái tên gọi của nó. Vâng, đất hiếm. Lời đầu tiên thì trân trọng thời gian và xin chào anh Nguyễn Tuân tham gia với chương trình Á châu ngày nay ạ.

Nguyễn Tuân Xin chào Xuân Ngọc và xin chào quý thính giả.

Xuân Ngọc Vâng, thưa anh Nguyễn Tuân và thưa quý vị, đất hiếm đó là cái nền tảng của một thứ người ta gọi là kinh tế xanh và thậm chí là cả về công nghệ quốc phòng. Và ngày nay đa số các nước đều cần đến nó. Trong khi mà Trung Quốc thống trị cái nguồn cung cấp này thì có một cuộc cách mạng đang âm thầm diễn ra tại các nước châu Á. Ví dụ như ở Ấn Độ, Myanmar, Kazakhstan, Thái Lan, Việt Nam. Bởi vì sao? Bởi vì họ sở hữu rất là nhiều đất hiếm với trữ lượng lớn thì các cường quốc mới nổi này họ tái định hình cái chuỗi cung ứng toàn cầu và một phần nào đó thì Hoa Kỳ đang mong muốn có được những cái nguồn này để làm cho đất hiếm nó bớt hiếm hơn. Đó là những gì mà chúng ta biết được cho tới giờ phút này. Và bây giờ thì người ta đang hướng tới một thứ gọi là kỷ nguyên vàng để mà kiến tạo một Châu Á thịnh vượng. Đó cũng chính là chủ đề ngày hôm nay của Á châu ngày nay. Thưa anh Nguyễn Tuân, có lẽ vấn đề đầu tiên mà tôi muốn được hỏi ngay, đất hiếm là gì cái đã?

Nguyễn Tuân Thì nói đúng ra mình dùng chữ đất hiếm thật sự là đất nó không có hiếm đâu. Đây là một cái nhóm khoảng mười bảy loại kim loại đặc biệt thì hiếm ở đây có nghĩa là rất khó để mà khai thác. Khai thác á là phải khai thác có phải hiệu quả rồi chi phí cái chi phí nó phải hợp lý á thì mới bán được. Thì cái đất hiếm này thật sự ra là nó được, nó, nó được áp dụng rất nhiều trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Chẳng hạn như cái điện thoại mình đang sử dụng nè, xe điện, rồi pin và cho đến cả trong các quân sự nữa. Trong cái điện thoại của mình, chẳng hạn như là cái màn hình nè, loa nè, có nó có đất hiếm trong đó. Đó thì xe điện thì cần phải có dam cham mới sản xuất được cái động cơ hoặc là pin. Rồi thậm chí là cái tua bin gió lớn nó cũng cần tới vài trăm kí đất hiếm nè. Mà nếu như mà không có đất hiếm thì cuộc sống của chúng ta hiện tại bây giờ nó sẽ đảo lộn và nó sẽ giống như là không không không còn gọi là phát triển giống như lúc trước nữa.

Xuân Ngọc [tiếng cười] Tôi có thể tưởng tượng như thế này, nó giống như là một cái món ăn gì đó thiếu đi một cái gia vị, mà gia vị này nó bí mật và rất là khó để điều chế. Mặc dù nó có khắp nơi nhưng mà khó để điều chế và cái điều này thì nó dẫn đến là nó tạo ra một cái món ăn công nghệ và thế giới ngày nay không thể thiếu được. Như vậy thì đối với châu Á đó, họ đang nằm ở vị trí nào trong cái cuộc chơi này ạ?

Nguyễn Tuân Ừ Ngọc nói này là phải nói là chính xác luôn. Mình cứ thử tưởng tượng mình ăn phở mà mình không có gia vị hồi hay là cái gì [tiếng cười] thì coi như là cái món đó coi như tiêu rồi, đúng không? Thì cái đây á phải nói là đất hiếm được gọi là cái loại vàng mới của kỷ nguyên thế kỷ 21 đúng không? Thì hiện tại bây giờ đó, cái giá trị toàn cầu á của đất hiếm là năm 24 là khoảng chừng 12 tỷ đô. Nhưng mà dự đoán là đến năm 30 á, cái doanh thu của nó có thể lên tới 30 tỷ đô. Thì bây giờ mình mới nói, bây giờ vị trí của châu Á và các nước châu Á mình nó trông nó đóng vai trò như thế nào? Thì hồi xưa đến giờ thì ai cũng biết rồi, Trung Quốc là coi như nắm ngọn-- nắm trọn cái nguồn cung và phải nói là cả-- tất cả các nơi trên thế giới là Châu U và Hoa Kỳ và thậm chí nước Úc mình á đều phải phụ thuộc vào cái nguồn cung đến từ Trung Quốc. Nhưng có một điều đó là hiện tại bây giờ đó là các nước khác ở châu Á phải nói là có trữ lượng rất lớn, chẳng hạn như là Việt Nam, Ấn Độ, Myanmar và Kazakhstan. Cái trữ lượng rất là lớn, nếu mà tổng hợp của cả tất cả các nước này lại nó khoảng đến khoảng chừng ba mươi triệu tấn rồi, đó trữ lượng rồi. Cái quan trọng bây giờ các nước này, bây giờ nó nó thấy được cái cái tầm quan trọng của đất hiếm này, và bây giờ họ đã bắt đầu chuyển đổi từ cái vấn đề từ cái cái cái dạng là bán thô, bây giờ bắt đầu họ bắt đầu đầu tư vào các nhà máy để mà tinh luyện cái đất hiếm này để mà nâng lên cái giá trị của sản phẩm mà họ bán ra. Cái nhu cầu đất hiếm á toàn cầu này á có thể nói là có thể tăng đến gấp bốn lần vào năm 40. Thì nó cho thấy là á, các quốc gia này á nó đang đứng một cái ngưỡng cửa của một cái kỷ nguyên vàng giống như Ngọc vừa mới nói đó. Thì nếu mà họ nắm bắt được cơ hội đã có thể đóng góp được rất lớn vào sự phát triển của các quốc gia này.

Xuân Ngọc Và đó là những con số khổng lồ liên quan tới khu vực châu Á, những cái trữ lượng về đất hiếm và rõ ràng họ không thể nào bỏ qua cái nguồn tài nguyên này để rơi vào tay những quốc gia khác, có thể là tận hưởng cái nguồn tài nguyên thô của họ để rồi mang lại những cái thành quả cao trong công nghệ. Tôi thì tôi muốn biết là chúng ta đã có được điều gì từ cái khu vực của Việt Nam thôi. Trên cái mảnh đất của Việt Nam, đất hiếm tài nguyên này nó quý như thế nào và trữ lượng ra sao thưa anh?

Nguyễn Tuân À, cũng xin muốn nói với Xuân Ngọc luôn là phải nói là có một điều ngạc nhiên là á Việt Nam có một cái trữ lượng lớn thứ hai trên thế giới

Nguyễn Tuân ngoài Trung Quốc đấy. Thì theo cái Bộ Tài nguyên và Môi trường của Việt Nam á báo cáo đó, thì cái cái cái cái cái cái trữ lượng này á là là là là là đến từ cái Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam và họ đang có những cái cái cái cái khu uhm cắt mỏ mà chẳng hạn như mỏ Núi Pháo ở Đồng Pao nè, đồng Pao á đang được khai thác. Các công ty này á, họ có một cái công ty gọi là, gọi là Vietnam Rare Earths á, hợp tác với Nhật và Úc để xây dựng một cái chuỗi mà gọi là cung ứng khép kín á. Cái mỏ Núi Pháo này đó, nó đang trở thành một cái trung tâm sản xuất linh kiện xe điện của cả khu vực mà có thể nói là rất rất rất rất là lợi. Thì nếu như mà cái cái cái cái mỏ Núi Pháo này mà mà mà hoạt động hiệu quả thì đến khoảng năm 2030 đó, thì cái xuất khẩu á của từ cái mỏ này có thể mang về đến 3,5 tỷ đô mỗi năm cho Việt Nam. Đóoo, thì cái điều đặc biệt ở cái cái cái mỏ Núi Pháo này là tại vì bây giờ giống như tôi trình bày trước đó là bây giờ họ càng muốn phải không còn bán nguyên liệu thô nữa mà mà mà họ muốn một cái sản phẩm của mình được lật đật là hoàn chỉnh.Trị cao. Thì cái mỏ núi Pháo này nó đã áp dụng những kỹ thuật mới, chẳng hạn như lần đầu tiên trên thế giới, chẳng hạn như họ áp dụng cái công nghệ ai ai đó để mà tối ưu hóa quy trình chiết xuất cái dung môi thì khi mà áp dụng cái ứng dụng này thì nó sẽ làm giảm đi chi phí và tăng hiệu quả và đồng thời cũng là bảo vệ môi trường. Đó là ở Việt Nam thì đó là một điều ngạc nhiên là Việt Nam về đất hiếm lại đứng thứ hai trên thế giới ạ.

Xuân Ngọc Vâng, đúng là khi mà anh trình bày thì tôi cũng thấy đúng là ngạc nhiên thật về cái con số và thống kê này. Và cũng phần nào đó giúp tôi giải mã được cái chuyến thăm vừa rồi của Bộ Chiến tranh của Hoa Kỳ tới Việt Nam. Có những đồn đoán cho rằng là nó không chỉ bao gồm những vấn đề về à giải quyết hậu quả chiến tranh, về tìm hài cốt của lính Mỹ, về hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng rồi là maintenance hay là bảo trì các tàu hải quân mà Mỹ trao cho Việt Nam trong thời gian trước. Đấy, mà rất có thể đây lại là một bước để mở ra những hợp đồng khác. Bởi vì sau cái chuyến thăm của Tổng thống Trump đến một số nước châu Á thì chúng ta mới thấy được rằng là đất hiếm quan trọng như thế nào và họ đã hướng tới cái điều đó với những bản hợp đồng riêng với Thái Lan và Malaysia. Phần nào đó thì Việt Nam này chắc là trong tương lai chúng ta sẽ biết được câu trả lời là liệu có ký kết hay không hoặc là phát triển như thế nào.

Xuân Ngọc Quý thính giả đang theo dõi tạp chí Á Châu ngày nay cùng với Xuân Ngọc và Nguyễn Tuân.

Xuân Ngọc Tuy nhiên, thưa anh Nguyễn Tuân. Tôi thì tôi thấy rằng là trong bản đồ về địa chính trị đó thì chúng ta không thể thiếu vai trò ở châu Á của Ấn Độ nữa. Rõ ràng đây là đất nước họ đã phát triển về công nghệ, khoa học, công nghệ thông tin rồi. Không có lý gì mà họ không phát triển về lĩnh vực này. Và có những thông tin cho thấy là Ấn Độ họ cũng không thiếu về đất hiếm phải không ạ?

Nguyễn Tuân Đúng rồi đó Xuân Ngọc. Thì theo cái nguồn của CNBC Investing News thì Ấn Độ hiện tại có gần khoảng bảy triệu tấn trữ lượng về đất hiếm. Đó, giữa Ấn Độ và Trung Quốc theo Ngọc biết là, đó là hai cường quốc ở châu Á. Mà nếu mà Trung Quốc mà nắm tất cả các nguồn cung về đất hiếm thì Ấn Độ thì lại đâm lại là phụ thuộc Trung Quốc. Đấy thành ra bây giờ Ấn Độ họ đầu tư rất là mạnh vào, họ thấy cái sự quan trọng đó và họ đầu tư mạnh vào các nhà máy tinh luyện và sản xuất nam châm. Và đồng thời á, là họ cũng tạo ra một chương trình gọi là ƀRI nó gọi là kích thích sản xuất liên kết á, trị giá gần khoảng tám trăm triệu đô Mỹ. Thì những chương trình này nó khuyến khích các công ty hợp tác với nhau và đầu tư vào những chương trình để mà giúp đỡ các công ty Ấn Độ tăng cường cái mức sản xuất của mình. Có sự hợp tác giữa Ấn Độ và Công ty Linas này thì công ty Linas này là cái công ty của Úc, họ là một công ty rất là lớn về sản xuất đất hiếm ngoài Trung Quốc. Cái sự hợp tác này sẽ giúp họ trở thành một trung tâm chế biến đất hiếm lớn ngoài Trung Quốc. Thì mục tiêu của Ấn Độ là đến năm 2030 thì sản lượng sẽ tăng lên gấp mười lần và xuất khẩu nam châm và hợp kim sẽ đạt khoảng năm tỷ đô. À thì cái điểm này nó sẽ à, cái điểm hay này là Ấn Độ nó gắn đất hiếm á với cái chiến lược Make in India giống như tôi mới trình bày hồi nãy đó là họ phải chủ động về cái nguồn cung. Tức là họ không chỉ khai thác mà còn phải sản xuất luôn công nghệ cao ngay cả trong nước, từ hợp kim quốc phòng cho đến những những cái biến tần dễ năng lượng mặt trời để phục vụ năng lượng tái chế.

Xuân Ngọc Vâng, rõ ràng là Ấn Độ có một vai trò rất lớn ở khu vực. Nếu mà nói tới đất hiếm và công nghệ nói chung. Lúc nãy tôi nghe anh Nguyễn Tuân bình luận Tôi rất là tâm đắc câu là đất hiếm thực ra nó không hiếm [cười] đó. Vấn đề là khai thác và điều chế như thế nào thôi. Và rõ ràng là với sự tham gia của nhiều quốc gia thì một cái nguồn tài nguyên nó sẽ trở thành một cái điều gì đó nó bớt hiếm hơn và nó sẽ giảm bớt sự căng thẳng phụ thuộc vào một bên hơn, ví dụ như là phụ thuộc vào Trung Quốc chẳng hạn. Bởi vì theo những thông tin cho thấy họ nắm giữ đến bảy mươi phần trăm sản lượng đất hiếm của thế giới cho tới lúc này. Và cũng chính vì thế mà sự đa dạng hóa đối với tài nguyên đất hiếm này, cái việc khai thác đó nó cũng mở ra cơ hội cho các nước nhỏ hơn, tôi ví dụ như là Myanmar và Kazakhstan đó. Một số thông tin thì có nhắc tới hai đất nước này nhưng mà nó còn mơ hồ quá thưa anh.

Nguyễn Tuân Đúng rồi. Nói đúng ra thì theo mình khi mà nói về châu Á đó thì đa số là tập trung vào những nước chẳng hạn như đồng đồng cộng đồng Asean hoặc là các nước Bắc Á, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Ít khi nào mình mình nói về những cái nước mà chẳng hạn như về thuộc về gần về Liên Xô, những nước Đông Đông Á đúng không? Thì Kazakhstan đó thì có có một điều thú vị là á theo cái nguồn tin từ Reuters và CNBC đó thì họ vừa phát hiện được một cái mỏ mới á có tiềm năng đến mười triệu tấn lận, về đất hiếm. Đó, đó là một cái phát hiện rất là quan trọng đối với nước Kazakhstan này. Bây giờ phải làm sao đây để mà mình cạnh tranh với những nước khác, đó thì họ bắt đầu, họ chọn cái hướng khai thác gọi là cái hướng đi xanh đó. Họ xây dựng nhà máy tinh luyện không xả nước thải nè, dùng năng lượng mặt trời nè. Đặt mục tiêu á là trung hòa cao bình là khoảng 2035. Đó là cái cái hướng họ muốn chọn là hướng đi xanh. Còn cái nước Myanmar đó thì hiện tại bây giờ thì thật sự là mình cũng ít nghe nói đến. Mà nếu mình nghe nói đến thường là những cái sự khủng hoảng về Myanmar thôi. Nhưng mà nếu như về nói về đất hiếm đó thì hiện tại đó họ cung cấp khoảng chín phần trăm cái nguồn cung toàn cầu về hàm lượng đất hiếm, mà cái loại nặng đó nha. Mình đang nói về cái loại nặng thì họ cung cấp khoảng chín phần trăm cái nguồn cung toàn cầu. Họ cũng đang còn phải rất là có nhiều thách thức. Tại vì về mặt à về tài chính và về kỹ thuật nữa. Và họ đang thử khai thác mô hình nó gọi là mô hình cộng đồng giống như là nó hay còn gọi là kiểu hợp tác xã gì vậy đó, thì có nghĩa là nhà nước và người dân địa phương cùng tham gia để để mà sản xuất và hưởng lợi.

Xuân Ngọc [tiếng cười] Anh Nguyễn Tuân vừa nhắc tới một cái ngách trong vấn đề này, đó là người dân bình thường chúng ta nghe thì cứ triệu triệu, tỷ tỷ nhé. Nhưng mà người bình thường thì người ta được hưởng lợi gì từ những nguồn tài nguyên này ạ?

Nguyễn Tuân À thì thường mình thấy cái sự quan trọng của nó đó. Nhưng mà vậy cái lợi ích thường nó phải là lợi ích cho kinh tế thì kinh tế thì ai sẽ được hưởng lợi, đúng không? Thì ở trong cái trường hợp này á thì đất hiếm đây là một cơ hội rất lớn cho các quốc gia-Kazakhstan, Myanmar và Ấn Độ. Tại vì nó có thể tạo ra hàng chục nghìn công ăn việc làm cho kỹ sư nè, cho những người khoa học về vật liệu nè, rồi thậm chí là các chuyên gia về tự động hóa nữa. Và nó cũng kéo theo những cái đầu tư về nước ngoài, về xây dựng cơ sở hạ tầng, trường học, bệnh viện. Nó khác là nó không chỉ gọi là khoáng sản không nữa, mà cái nguồn thu giống như hồi nãy mà tôi mới trình bày, nó có thể tăng lên đến khoảng chừng ba mươi tỷ đô vào năm 2030 đó. Thì nó có thể là một cái cơ hội rất là lớn để mà nâng lên tầm đời sống cho các-- của người dân của các nước này. Thì một trong những ví dụ mà tôi có thể nói là chẳng hạn như trường ờ ĐH Bách Khoa Hà Nội đó, họ có mở một chương trình gọi là đào tạo kỹ thuật viên về đất hiếm. Mà cái chương trình này có mục tiêu là đào tạo ra một ngàn chuyên viên mỗi năm. Đó, thì đó là cái đóng góp của đất hiếm này đối với về mặt đào tạo chuyên gia cho Việt Nam. Còn chẳng hạn như Ấn Độ đó, thì họ có một cái viện gọi là, gọi là IIT Madras, nó gọi là Viện Công nghệ Ấn Độ đó. Thì đây là cái viện nó lập ra là giống như là một cái trung tâm khoáng sản chiến lược quốc gia vậy đó. Nó sẽ giúp Ấn Độ tập trung vào đầu tư và nghiên cứu về khai thác đất hiếm. Đó, đó giờ mình nói về người dân, về hưởng lợi đó. Thì bây giờ mà còn cái quan trọng hơn nữa đó là gì? Nó còn là cái chuyện an ninh và chiến lược của các quốc gia này nữa.

Xuân Ngọc Dạ.

Nguyễn Tuân Đó, thì cái này có thể thấy được là ai mà kiểm soát được đất hiếm thì nó sẽ có cái lợi thế rất lớn về quốc phòng và ngoại giao. Chẳng hạn như là đó, Việt Nam mình á có thể tự chủ một phần về quá trình sản xuất linh kiện quốc phòng. Ấn Độ đó thì họ dùng năm trăm đất hiếm để cho phát triển cái công nghệ tên lửa BrahMos của họ. Đó, và cái quan trọng của đất hiếm này đối với các quốc gia và Mỹ, châu Âu và Nhật đó, thì các quốc gia này họ cần cái, cái nguồn cung của đất hiếm và muốn giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Các quốc gia như Việt Nam, Myanmar, Ấn Độ và Kazakhstan sẽ tăng lên cái lợi thế. Đó là một cái con bài quan trọng trong cái mối quan hệ quốc tế hợp tác giữa các nước Mỹ, Nhật và, và, và châu Âu.

Xuân Ngọc Vâng, từ nãy đến giờ chúng ta toàn nói tới những cái lợi ích về mặt kinh tế, chiến lược, an ninh rồi là dân sự nói chung. Nhưng mà đối với môi trường thì sao? Bởi vì rõ ràng đây là một vấn đề mà các nhà môi trường họ cũng nhắc tới. Khi mà chúng ta khai thác quá nhiều một cái tài nguyên nào đấy thì chắc chắn là nó như là tác dụng phụ của viên thuốc vậy. Thế tình hình đối với đất hiếm thì sao ạ?

Nguyễn Tuân Ờ đây là cái quan trọng, cái gì cũng vậy, khi mà sản xuất mà khai thác hòn mỏ thì ai cũng nói đến vấn đề bảo vệ môi trường. Thì các nước này á họ đang hướng tới cái khai thác gọi là khai thác xanh, ha, và cũng bảo vệ môi trường và muốn là bảo vệ cho không những phải môi trường không nữa mà cho những cộng đồng người dân xung quanh những cái khu mỏ đó nữa. Thì chẳng hạn như Việt Nam đó, họ có cái quy trình là tái sử dụng chín mươi phần trăm nước ở cái khu công nghiệp Núi Pháp. Đó, còn ở Ấn Độ thì họ tái chế bã thải trong cái quy trình sản xuất đó. Còn giống như hồi nãy tôi mới trình bày, đó là Kazakhstan thì họ muốn tập trung vào cái, cái, cái sản xuất mà dùng năng lượng tái tạo. Đó, họ chẳng những thế đó, họ còn, còn áp dụng những cái kỹ thuật gọi là Blockchain để mà có thể truy xuất được cái nguồn gốc và nhờ như vậy đó, nó có thể bán được cái sản phẩm với giá thành cao hơn. Chẳng hạn như là á, một cái lô năm trăm đất hiếm á mà có chứng nhận một cái chứng chỉ gọi là ESG á, chứng nhận về sản xuất an toàn thì cái giá thành của sản phẩm có thể bán được cao hơn mười lăm phần trăm nếu không có cái chứng chỉ đó tại cái thị trường của châu Âu.

Nguyễn Tuân Cái môi trường này nó thật sự không những là nó tốt cho các quốc gia sản xuất á mà nó còn tốt về, về cái giá thành mình bán ra nữa. Thì bây giờ mình nói về tương lai đất hiếm ở châu Á nó sẽ như thế nào? Thì ở ngoài cái chuyện Trung Quốc ra thì mình đã biết rồi, họ đã hưởng lợi rất lâu rồi, thì á, tôi thấy đây là một cái tương lai rất sáng đối với các nước khác nằm trong khu vực châu Á. Các quốc gia này họ đang tập trung vào hợp tác nhiều hơn nè. Chẳng hạn như các diễn đàn khoáng sản chiến lược ASEAN nè, rồi đến, đến, đến cái liên minh Ấn Độ Trung Á nè. Rồi họ không chỉ là tham gia nữa mà họ bây giờ họ có thể trở thành những người kiến trúc sư nữa, họ thiết kế, tham gia tạo dựng nên một cái chuỗi cung ứng toàn cầu. Nếu mà họ mà đi đúng hướng á thì đất hiếm đó sẽ là một chìa khóa vàng để mà cho châu Á nó vừa phát triển về kinh tế, vừa tăng cường an ninh mà nó lại vừa góp phần vào một thế giới xanh và bền vững nữa. Đó.

Xuân Ngọc Vâng, cảm ơn anh Nguyễn Tuân rất là nhiều. Phải nói là những cái thông tin mà anh cung cấp trong chương trình nó làm cho đất hiếm cảm thấy không còn hiếm nữa và nó không còn xa lạ với mọi người nữa ạ. Cảm ơn anh rất là nhiều ạ.

Nguyễn Tuân Xin cảm ơn Xuân Ngọc. Xin cảm ơn quý khán giả và hẹn gặp lại vào chương trình sau.

END OF TRANSCRIPT