Từ thợ săn trộm hoàn lương trở thành nhà bảo tồn, đến những nông dân thích nghi để bảo vệ động vật hoang dã địa phương – năm nay đã mang lại những tín hiệu tích cực cho ít nhất một phần của thế giới động vật.
Uganda – Du lịch giúp khỉ đột núi hồi sinh
Tại Uganda, số lượng khỉ đột núi, một loài đang có nguy cơ tuyệt chủng, đang gia tăng trở lại, trong đó nguồn thu từ du lịch đóng vai trò then chốt cho các nỗ lực bảo tồn.
Du khách quốc tế phải trả khoảng 1,200 đô la Úc cho giấy phép để được tận mắt nhìn thấy loài vật này trong môi trường sống tự nhiên, qua đó tạo nguồn kinh phí cho cộng đồng địa phương và khuyến khích việc bảo vệ khỉ đột.
Một phần lệ phí thu được sẽ tái đầu tư vào cộng đồng, giúp những người từng là những kẻ săn trộm nay làm việc cùng các nhà bảo tồn để ngăn chặn người khác đặt bẫy thú.
Ông Philemon Mujuni, một tay săn trộm đã hoàn lương, cho biết nhiều người như ông đã thay đổi con đường của mình.
“Số lượng khỉ đột đã tăng lên vì không còn ai vào rừng săn bắn nữa, không còn bẫy đặt trong rừng, và Cơ quan Động vật Hoang dã Uganda cũng đã tuyển thêm rất nhiều kiểm lâm. Những người như chúng tôi giờ đây bảo vệ khu vực quanh làng mình để không ai có thể xâm nhập và giết hại khỉ đột.”
Từ chỗ đứng trước nguy cơ tuyệt chủng trong thế kỷ trước, đến nay số lượng khỉ đột núi đã vượt mốc 1,000 cá thể, triển vọng của loài này đang ngày càng khả quan.
Kenya – Gắn “dấu vân tay” cho tê giác
Tại Kenya, cuộc chiến bảo vệ tê giác trước nạn săn trộm và suy thoái di truyền đang được đẩy mạnh.
Trong những năm 1970, hàng chục ngàn con tê giác đã bị giết để lấy sừng, khiến quần thể loài này suy giảm nghiêm trọng.
Tuy nhiên, một kỷ nguyên bảo vệ mới đang dần quyết tâm viết lại câu chuyện đó.
Các kiểm lâm thuộc Khu bảo tồn Lewa và Cơ quan Động vật Hoang dã Kenya đã cẩn thận tạo những vết khía nhỏ, có hình dạng độc nhất trên tai tê giác, nhằm giúp các nhà bảo tồn theo dõi và giám sát từng cá thể.
Mỗi hình dạng và vết khía trên tai tạo thành một dạng “dấu vân tay”, cho phép nhận diện và theo dõi từng cá thể tê giác.
Trong năm 2025, đã có 46 con tê giác được khía tai.
Ông Phillip Muruthi, Phó Chủ tịch Quỹ Động vật Hoang dã châu Phi, cho biết biện pháp này nhằm ngăn chặn hiện tượng giao phối cận huyết.
“Khi quản lý một quần thể loài có số lượng nhỏ, chúng tôi áp dụng cái gọi là quản lý sinh học. Ví dụ, chúng tôi không muốn xảy ra tình trạng mẹ và con giao phối với nhau vì sẽ dẫn đến các vấn đề di truyền. Một trong những lợi ích của việc khía tai và nhận diện cá thể là giúp quản lý quần thể tốt hơn, cho phép chúng phát triển nhanh hơn mà không tạo ra những ‘nút thắt’ về di truyền.”
Zimbabwe – Chung sống với voi bằng công nghệ
Tại Zimbabwe – nơi có khoảng 100.000 con voi – xung đột giữa voi và người dân địa phương ngày càng gia tăng khi biến đổi khí hậu làm trầm trọng thêm sự cạnh tranh về nguồn thức ăn và nước uống.
Trong nhiều thế hệ, người dân địa phương ở đây đã dùng cách gõ nồi niêu xoong chảo để xua đuổi động vật hoang dã.
Giờ đây, một cách tiếp cận mới đang được áp dụng: gắn vòng cổ GPS cho một số con voi và theo dõi đường đi của chúng.
Senzeni Sibanda, ủy viên hội đồng địa phương và cũng là một nông dân, cho biết phương pháp mới giúp người dân nhận được cảnh báo sớm.
“Chúng tôi có những chiến lược để xua đuổi voi khi chúng đến gần, bởi chúng nhận ra tiếng súng, và chỉ cần vỗ tay như thế này là chúng sẽ bỏ chạy. Thứ hai, chúng tôi dùng chai nhựa rỗng, chúng tôi vẫn gõ nồi niêu như trước, nhưng giờ đây chúng tôi được cảnh báo sớm và lực lượng kiểm lâm có thể phản ứng nhanh hơn.”
Ở những nơi mà con người thay đổi cách đối xử với thiên nhiên, các loài động vật cũng đang có cơ hội hồi sinh. Dù thách thức vẫn còn đó, những câu chuyện này cho thấy bảo tồn không chỉ là bảo vệ động vật, mà còn là xây dựng tương lai chung cho cả con người và thế giới tự nhiên.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
